Άγιοι - Πατέρες - ΓέροντεςΟρθόδοξη πίστη

Συνομιλώντας με το Γέροντα Σωφρόνιο (3)

7 Μαΐου 2009

Συνομιλώντας με το Γέροντα Σωφρόνιο (3)

Η Αγία Τριάδα (αριστερά) και η Δέησις (δεξιά). Αγιογραφίες του Γέροντα Σωφρόνιου.

Η Αγία Τριάδα (αριστερά) και η Δέησις (δεξιά). Αγιογραφίες του Γέροντα Σωφρόνιου.

 Συνέχεια από 2

Αρχιμ. Εφραίμ, Καθηγουμένου Ιεράς Μεγίστης Μονής Βατοπαιδίου

Επειδή ήξερε ότι θα το αξιοποιούσατε εσείς, γι’ αυτό και σας Τον έδειξε. Και οφείλεται ανθρωπίνως, οφείλεται απόλυτα σε σας η προβολή του αγίου Σιλουανού. Και θα σας περιμένει στον ουρανό με ανοιχτές αγκάλες.

Δεν τον έχω…

Έτσι είναι.

Γιατί; Γιατί δεν τον έχω; Διότι πολλοί μου είπαν ότι προσηύχοντο στο Σιλουανό και αμέσως εκπληρωνόταν το αίτημά τους. Και οι αγιορείτες πολλές φορές είχαν δει δηλαδή κάτι τέτοιο, ώστε η γρήγορη απάντησή του στην προσευχή έδινε την ιδέα της αγιοσύνης του.

(μιλάει κάποιος άλλος μοναχός από το Έσσεξ): Γέροντα, μπορώ να πω κάτι;

Και βέβαια, αλλά να ρωτάτε τον καθηγούμενο.

(μοναχός): Ο πατήρ Σιλουανός ο δικός σας ο μοναχός ήταν στο Κουτλουμούσι την επομένη της πανηγύρεως κατά τη διάρκεια του Όρθρου, και του ήρθε ο λογισμός: «Άραγε έχει παρρησία ο άγιος Σιλουανός να προσεύχεται για μας;». Και μόλις σκέφτηκε έτσι ο π. Σιλουανός την ίδια ώρα ήρθε κοντά του ο π. Αθανάσιος ο Σιμωνοπετρίτης και του είπε: «Ξέρεις π. Σιλουανέ έχω ένα μικρό κομματάκι από το λείψανο του αγίου Σιλουανού το οποίο όχι μόνο ευωδιάζει αλλά και μία φορά μυρόβλυσε. Και του λέει ο π. Σιλουανός: «Μου έδωσε ο Θεός την απάντηση σχεδόν ακαριαίως, διότι μόλις τώρα σκεφτόμουνα άραγε ακούει τις προσευχές μας ο άγιος Σιλουανός;».

Γ. Σωφρόνιος: Η συγγραφή του βίου του δεν είναι ανθρώπινο έργο. Είναι δικό του έργο… Και ο αγαπητός μας πνευματικός, ο π. Ζαχαρίας, όταν τον χειροτόνησε εις ιεροδιάκονο ο αρχιεπίσκοπος της Κύπρου, έπρεπε να πει κάποιο λόγο. Και προσευχήθηκε στο Σιλουανό. Κάθησε και αμέσως έγραψε, τι να σας πω, κάτι που υπερβαίνει τον άνθρωπο. Ώστε δηλαδή η απάντηση και η συνεργασία του ήταν άμεση.

Και εσείς, Γέροντα, πρέπει να έχετε προσωπική εμπειρία για την παρρησία του αγίου Σιλουανού.

Να σας πω άγιε Καθηγούμενε την ιστορία αυτής της παρρησίας. Τη δευτέρα ημέρα του Πάσχα, ίσως 1930 η 1931 με επισκέφθηκε στο κελλί μου, στη Μονή του Αγίου Παντελεήμονος, ένας ερημίτης Ρώσος, άνθρωπος μορφωμένος, ήταν μηχανικός…

– Πάτερ Σωφρόνιε, πως να σωθούμε;

Εγώ αγαπούσα αυτόν τον άνθρωπο. Ήταν πολύ πράος και γλυκύς, αλλά και έξυπνος άνθρωπος. Του ετοίμασα ένα φλιτζάνι τσάι, του το δίνω και του λέγω:

– Να στέκεσαι στην άκρη της αβύσσου και οπότε αισθάνεσαι ότι είναι υπέρ τη δύναμή σου, να διακόπτεις και να παίρνεις ένα τσάι.

Την άλλην ημέρα με συναντά ο Γέροντας Σιλουανός με τον οποίο δεν είχα ακόμη προσωπική επαφή, αλλά αισθανόμουν την πνευματική δύναμή του. Και μου λέγει:

– Χθες ήταν σε σας ο π. Βλαδίμηρος;

Εγώ δεν του απαντάω, δηλαδή ότι «ναι ήταν», αλλά είπα:

– Άραγε έσφαλλα σε κάποιο λόγο;

Και λέγει ο Σιλουανός:

– Όχι, αλλά αυτό που είπατε ήταν υπέρ τη δύναμή του, πάνω από το μέτρο του. Ελάτε να τα πούμε. Έτσι με κάλεσε να μου μιλήσει. Και εξαιτίας αυτής της φράσης: «Να στέκεσαι στην άκρη της αβύσσου και όταν δεν έχεις δυνάμεις, ξεκουράσου λίγο και πάρε ένα τσάι», άρχισε η γνωριμία, ο πνευματική σχέση. Κατόπιν πήγα στο Γέροντα και μου εξήγησε για το: «Κράτα το νου σου στον Άδη και μην απελπίζου».

 Μεγάλη φιλοσοφία, Γέροντα, αυτό.

Ω, μεγάλη φιλοσοφία… Και ξέρετε, άγιε Καθηγούμενε, πως νιώθω, τι εγώ υποφέρω γι’ αυτήν την κατάσταση; Τι εννόησε ο Κύριος με το «Κράτα το νου σου στην κόλαση», που ήταν για το Σιλουανό η έντονη άρση της Χάριτος για μία ολόκληρη ώρα πριν την εμφάνιση του Χριστού; Είδε καθαρά την αιώνια απώλειά του και ύστερα από αυτό εφάνη ο Κύριος χωρίς κανένα λόγο, δηλαδή δεν είπε τίποτε… για μια στιγμή. Και όταν έγινε τούτο χωρίς λόγο, θέλω να πω χωρίς λόγια, άρχισε να προσεύχεται υπέρ όλης της ανθρωπότητος και έγινε σαν μία κατάσταση, όχι σκέψη, αλλά κατάσταση. Και όταν είπε ο Κύριος: «Κράτα το νου», ο Σιλουανός Τον είδε. Και τοιουτοτρόπως δηλαδή, το βάθος του λόγου περί της καταστάσεως αυτής μόνο ο Σιλουανός το ξέρει. Διότι για μας μάλλον η αυτομεμψία προσήκει αλλά όχι αυτή η κατάσταση. Και τι κουβέντα, δηλαδή η ομιλία με το Χριστό, ήταν πολύ, πως να σας πω, σύντομη. Αφού του είπε:

– Βλέπω δαιμόνια.

– Οι υπερήφανοι πάσχουν από αυτό.

– Μα πως να ταπεινωθώ, Κύριε;

– Κράτα το νου σου στην κόλαση και μην απελπίζου.

Και έφυγε.

Γι’ αυτό, Γέροντα, στο Άγιον Όρος επικρατεί ότι ο Γέροντας Σιλουανός και ο Γέροντας Ιωσήφ ο Ησυχαστής…

Α, ήταν στρατηγός του πνεύματος. Ένας από τους μεγαλυτέρους επτά ασκητές που γνώρισα στη ζωή μου.

…είναι οι σύγχρονοι Γεροντάδες που εισήγαγαν με τον εμπειρικό τρόπο ζωής τους, ξανά τη διδασκαλία του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά στον αγιορειτικό μοναχισμό.

Ναι, ναι… Είχα πάει δυό, τρεις φορές στο Γέροντα Ιωσήφ που ακόμη ήταν στον Άγιο Βασίλειο. Τον γνωρίσατε;

Δεν τον γνώρισα. Δεν ήμουν άξιος να τον γνωρίσω.

Αυτή η κατάσταση που βίωσε ο Σιλουανός έχει κάποια αναλογία με τους μεγάλους Πατέρες της Αιγύπτου. Ο αββάς Ποιμήν όταν του είπαν ότι θα πάει στη Βασιλεία είπε:

– Πιστέψτε με αδελφοί, ότι εις τον τόπον όπου βάλλεται ο Σατανάς, εκεί βάλλομαι.

 Αυτό είναι το πνεύμα των Πατέρων…

Ο δε Αντώνιος σκεπτόταν όπως ο τσαγκάρης στην Αλεξάνδρεια. «Όλοι τους θα σωθούνε, μόνος εγώ θα κολασθώ». Αυτά είναι η θέση της πνευματικής ασκήσεως.

Η αυτομεμψία ως κατάσταση.

Ναι, ως κατάσταση.

Ως αδιάλειπτος κατάσταση.

Όπως η θεολογία. Η θεολογία είναι το περιεχόμενο των προσευχών μας. Και παράδειγμα αυτής της θεολογίας είναι η Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου. Όλη η αναφορά είναι θεολογία και εκφράζεται δια της προσευχής. Αλλά κατόπιν έρχεται η θεολογία ως κατάσταση. Ο Ιωάννης ο Θεολόγος, από ακαδημαϊκής απόψεως δεν είναι θεολόγος, απλώς τα λέει. Η θεολογία αυτού όμως ήταν κατάσταση. Ο,τι λέγει γίνεται δόγμα για όλους. Οι πατέρες γύρω μας έχουν μεγάλη ευλάβεια για το Γέροντα και κάπως, κάπως δηλαδή, καταλαβαίνουν περί τίνος πρόκειται.

Σε ποίο Γέροντα ;

Στο Σιλουανό… αυτός ήταν ένας από αυτούς. Και να πάρω αυτούς που είναι δεξιά, να πάρω αυτούς που είναι αριστερά το ίδιο είναι. Και μάλιστα, τη Δευτέρα αυτήν που πέρασε, συνέστησα στους αδελφούς μου να περιγράφουν κάπως καλύτερα τον τρόπο του αγώνα εναντίον των λογισμών των παθών. Διότι μία από τις αδελφές έχει γράψει ένα βιβλίο περί της ανατροφής των τέκνων και λέγει απλούστατα πράγματα που δεν έρχονται όμως στο νου μας. Και ίσως χρειάζεται ακόμη και ο τρόπος δηλαδή του πολέμου, διότι λέγει ο Σιλουανός, αλλά δεν περιγράφει πως γίνεται τούτο. Όταν ο Κύριος πάλευε με το Σατανά στην έρημο τότε έχουμε κάποια ερμηνεία του πολέμου. Αλλά θέλω να πω μήπως χρειάζεται στους ανθρώπους να μάθουν πως γίνεται ο πόλεμος εναντίον των λογισμών των παθών; Εγώ λέγω περί τούτου λίγα στο βιβλίο περί του Γέροντος… Αλλά, πως νομίζετε ; Στο πρώτο βιβλίο εξηγώ ότι κάθε λογισμός του πάθους συνδέεται με τη γη, δηλαδή με την ύλη, και πάντοτε έχει μία μορφή, ένα είδος. Και εάν αυτό το είδος δεν το δέχεται η καρδία μας η ο λόγος μας, το πάθος σταματάει. Αλλά κάποτε στις αρχές πρέπει να γίνει η μάχη, όπως λένε, σώμα με σώμα. Τότε οι άνθρωποι που δε γνωρίζουν, ρωτάνε: «Μα πως γίνεται»;

Πολύ καλά κάνατε και αναλύσατε τον τρόπο αυτού του πολέμου, διότι το γράψατε κατά τρόπο σύγχρονο.

Παρακάλεσα τους αδελφούς μου να κάνουν απόπειρες να περιγράψουν, αλλά είναι επικίνδυνο να γράφει κανείς, καταλαβαίνετε; Ώστε δεν είναι εύκολο πράγμα. Αυτό το πρόβλημα πρέπει να βρει και έναν τρόπο εκφράσεως.

Είναι πάρα πολύ λεπτό πράγμα αυτό, Γέροντα.

Ο Σιλουανός έλεγε, αλλά ήταν άνθρωπος απαθής, «εάν μας ανησυχεί λογισμός εμείς είμαστε ελεύθεροι να αποβάλλουμε αυτήν τη σκέψη και να έχουμε το νου μας σε κάποιο άλλο πράγμα». Αυτός μπορούσε να το κάνει, αλλά οι άλλοι είναι σαν δούλοι δηλαδή ενός λογισμού.

Πολλές φορές ένας λογισμός μας κάνει τη ζωή κόλαση.

Ναι, και κάνει άνω κάτω όλο το είναι μας…

Και ακριβώς οι Πατέρες μας δανείζουν λογισμούς, Γέροντα.

Ναι, και λέγει ο Σιλουανός ότι εμείς είμαστε ελεύθεροι να σκεπτόμαστε άλλο πράγμα, ώστε η αιχμαλωσία υπό του λογισμού γι’ αυτόν δεν είναι μεγάλο πρόβλημα. Έρχεται ο λογισμός κακός και αυτός σκέπτεται άλλα πράγματα. Και τούτο δηλαδή θεωρητικώς, όπως λέγει ο Σιλουανός, είναι εύκολο, στην πράξη όμως και για εμάς τους αρχαρίους είναι πολύ δύσκολο. Πράγματι ο λογισμός του πάθους θα κολλήσει και θα σε βασανίζει ώστε ο πόλεμος του λογισμού είναι δηλαδή σαν με το Σατανά, σώμα προς σώμα. Εγώ είμαι βαθύτατα ευγνώμων, δηλαδή προς το Θεό, διότι με κατηξίωσε να γίνω μοναχός στο Άγιον Όρος. Είκοσι δύο χρόνια ήμουν εκεί.

Και εμείς είμεθα βαθύτατα ευγνώμονες προς το Θεό που σας γνωρίζουμε τώρα. (Αποφεύγει να απαντήσει ο Γέροντας Σωφρόνιος. Λέει κάποιος μοναχός: «Δεν ακούσατε η δεν θέλετε να ακούσετε»;)

Δεν ακούω… Και δυστυχώς η Δύση από αυτής της απόψεως είναι αμόρφωτη. Μελετάνε θεολογία με τα βιβλία.

Συνεχίζεται…