Αίσθησις Ζωής Αθανάτου (6) – Ομιλίες για τον Γέροντα Ιωσήφ τον Ησυχαστή

Συνέχεια από (5)

Αρχιμ. Εφραίμ, Καθηγουμένου Ι. Μ. Μονής Βατοπαιδίου

Αξιώθηκε πολλές φορές να δει αγγέλους. Μία φορά ένας άγγελος τον κοινώνησε με το Σώμα και το Αίμα του Χριστού, κάτι που σπάνια συναντούμε στους βίους των Αγίων. Αλλη φορά την εορτή των Θεοφανίων τρεις άγγελοι εμφανίσθηκαν ενώπιόν του, τον θυμίαζαν, τον ευλογούσαν και έψαλλαν, «όσοι εις Χριστόν εβαπτίσθητε, Χριστόν ενεδύσασθε, αλληλούια».

Είχε αυτό που θα έλεγε αργότερα ο Γέροντας Παΐσιος πνευματική τηλεόραση, δηλαδή τα χαρίσματα της διακρίσεως και της διοράσεως, αν και έδινε μεγαλύτερη σημασία στην διάκριση των πνευμάτων που την χαρακτήριζε ως “άλας” για την ζωή των μοναχών. Πάμπολλες φορές, όπως μας λέει και τώρα ο βιογράφος του ο Γέροντάς μας Ιωσήφ ο Βατοπαιδινός –που είχε την ευλογία να ήταν υποτακτικός του– όταν βρισκόταν για τις ανάγκες της συνοδίας σε κάποιο μακρινό διακόνημα για αρκετό χρονικό διάστημα και οι εκεί περιστάσεις τον στενοχωρούσαν, έστελνε ο μακάριος Γέροντας γράμμα που του εξηγούσε τι του συμβαίνει, γιατί του συμβαίνει και πως θα επιτευχθεί η έκβαση αυτού του πειρασμού. Χωρίς καν να του μιλήσει κάποιος, λάμβανε πληροφορία για την εσωτερική κατάσταση του άλλου. Πολλές φορές διέκρινε έτσι τους αιρετικούς που τον πλησίαζαν, δίχως καμμία συνομιλία με τον επισκέπτη.

Όταν μία φορά επέμενε ο Γέροντάς μας Ιωσήφ ο Βατοπαιδινός, να μάθει τον τρόπο της “πληροφορίας” του για γεγονότα που ελάμβαναν χώρα σε διαφορετικό χώρο και χρόνο, του ανέφερε το εξής περιστατικό: «Κάποτε καθόμουν εδώ στο παράθυρο γονατιστός και έλεγα την ευχή. Σε μια στιγμή, όπως κρατούσα τον νου μου στην ενέργεια της ευχής, με επεσκίασε το θείο φώς και ο νους μου άρχισε να πλατύνεται τόσο, που όλα μου έγιναν φωτεινά πλέον και έβλεπα όλην την πλευρά του τόπου μας, από τα Κατουνάκια ως τα μοναστήρια κάτω μέχρι την Δάφνη. Τότε είδα και τον π. Αθανάσιο (κατά σάρκα αδελφό του) να έρχεται προς εμάς από το μονοπάτι του Αγίου Παύλου φορτωμένος με τον μεγάλο ντορβά του και έμεινα να τον παρακολουθώ, έως ότου ήρθε μέχρις εδώ. Τον έβλεπα σε όλες τις κινήσεις του, που καθόταν να ξεκουραστεί ή ακουμπούσε το φορτίο του, στην πηγή της Αγίας Αννας στον μύλο όπου σταμάτησε να πιεί νερό, και μέχρι που έφθασε στην πόρτα μας και πήρε το κλειδί, άνοιξε, μπήκε μέσα και ήρθε μπροστά μου και έβαλε μετάνοια».

Είχε φλογερή αγάπη προς την Κυρία μας Θεοτόκο. Μόνο που άκουγε το όνομά Της, δάκρυζε από τον θείο πόθο και τον πάναγνο έρωτα. Είχε άμεση επαφή, γνώριζε την Παναγία μας –όπως έλεγε και ο ίδιος– με την διπλή της ιδιότητα, την μητροπαρθενική. Συνήθως μετά από σκληρές δοκιμασίες και περιόδους μεγάλων θλίψεων του εμφανιζόταν η Παναγία για να τον παρηγορήσει. Του τόνιζε συνέχεια: «Δεν σου είπα να έχεις την ελπίδα σου σε εμένα; Γιατί αποθαρρύνεσαι»· Μία φορά στο εκκλησάκι του Τιμίου Προδρόμου στις σπηλιές της Μικρής Αγίας Αννας, από το τέμπλο που βρίσκεται η εικόνα της Παναγίας, εμφανίστηκε ζωντανή, ολόσωμη και ολόφωτη η Θεοτόκος και είπε στον Γέροντα, «να, πάρε τον Χριστό», ο Γέροντας όμως συστάλθηκε και δεν έκανε καμμία κίνηση· τότε το θείο Βρέφος χάϊδεψε με το χέρι Του τρεις φορές στο μέτωπο και στο κεφάλι τον μακάριο Γέροντα. Μετά από μία μεγάλη θλίψη του είδε μέσα σε άπλετο θείο φώς τον Χριστό εσταυρωμένο και να του λέει: «Ιδέ, πόσα εγώ υπέφερα δι’ εσένα.» Και όπως αναφέρει ο ίδιος· «όλαι αι θλίψεις μου ως καπνός διελύθησαν».

Ο θάνατος του Γέροντος ήταν οσιακός. Πολλές ημέρες πριν κοιμηθεί είχε λάβει πληροφορία από την Παναγία ότι θα τον πάρει στην γιορτή της. Όταν τον επισκέφθηκε ο κ. Σωτήρης Σχοινάς (ο γνωστός εκδότης εκκλησιαστικών βιβλίων από τον Βόλο), την παραμονή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου το 1959, του είπε: «Αύριον Σωτήρη, αναχωρώ διά την αιωνίαν πατρίδα. Όταν ακούσης τις καμπάνες, να θυμηθής τον λόγον μου». Πράγματι μετά την αγρυπνία της Κοιμήσεως της Παναγίας μας, αφού κοινώνησε τα Αχραντα Μυστήρια και είπε «εις εφόδιον ζωής αιωνίου», ύστερα από λίγες ώρες παρέδωσε ήρεμα την ψυχή του στα χέρια Εκείνου που επόθησε και υπηρέτησε από την νεότητά του. Ήταν μόλις 61 ετών, αλλά από την πολλή άσκηση, την κακοπάθεια και τις ποικίλες ασθένειες που πλήθυναν κατά το τέλος της ζωής του φαινόταν ως υπέργηρος.

Ο θάνατος του οσίου Γέροντος αντί να προξενήσει λύπη και πένθος στους υποτακτικούς του σκόρπισε αναστάσιμη αίσθηση. Την ημέρα της κοιμήσεώς του εμφανίστηκε σε μία γνωστή του γερόντισσα στην Θεσσαλονίκη, η οποία με απορία τον ρώτησε, «πώς βρέθηκες εσύ εδώ Γέροντα, μήπως πέθανες;», και της απάντησε, «ναι, και πέρασα να σε χαιρετήσω». Στον μαθητή του, Γέροντα Εφραίμ τον Κατουνακιώτη (†1998), που δεν μπόρεσε να παρευρεθεί στην κοίμηση του Γέροντος, είχε προειπεί ότι θα τον επισκεφτόταν μετά τον θάνατό του. Μετά από 40 ημέρες από την κοίμησή του, και ενώ ο Γέροντας Εφραίμ ο Κατουνακιώτης έκανε το εργόχειρό του, αισθάνθηκε μία άρρητη ευωδία και κατάλαβε “πνευματικώ τω τρόπω” ότι τον είχε επισκεφθεί ο μακάριος Γέροντας Ιωσήφ. Ο Γέροντας Εφραίμ ο Κατουνακιώτης τον έβλεπε πολλές φορές σε μορφή οραμάτων, στα οποία ο μακάριος Γέροντας τον καθοδηγούσε σε διάφορα πνευματικά θέματα.

Μάλιστα, όταν έκανε συνοδία ο Γέροντας Εφραίμ και πάλευε με τους λογισμούς του αν έκανε καλά, εμφανίστηκε ο Γέροντας Ιωσήφ και του είπε, «τώρα που έκανες συνοδία έχεις πιο πολύ μισθό». Αλλά και στον αείμνηστο Γέροντα Αρσένιο (†1983), τον αγαπητό και εφ’ όρου ζωής συνασκητή του, εμφανιζόταν πολύ συχνά ο μακάριος Γέροντας και του γνωστοποιούσε το θέλημα του Θεού.

Ο Γέροντας Ιωσήφ ο Ησυχαστής ήταν ένας βιαστής μοναχός, αγωνίστηκε με μεγάλη αυταπάρνηση και πέτυχε το πλήρωμα του αγιασμού. Ως βάση επιτυχίας του μοναχού θεωρούσε την τήρηση του προγράμματος. Ο ίδιος παρέλαβε το ασκητικό πρόγραμμά του από τον ησυχαστή παπα-Δανιήλ του καθίσματος του Αγίου Πέτρου του Αθωνίτου και δεν επέτρεπε καμμία παρέκκλιση από αυτό. Έλεγε σχετικά: «Είναι αναντίρρητη απόδειξη ότι το πρόγραμμα στην ζωή είναι ο κυριότερος συντελεστής της πνευματικής προόδου. Αυτός είναι και ο σκοπός των νόμων και των εντολών, που έχουν δοθεί από την αρχαιότατη εποχή στον ανθρώπινο βίο είτε από τον Θεό είτε από τους ανθρώπους. Η διασάλευση της ακεραιότητος του χαρακτήρα, μετά την προπατορική πτώση, χρειαζόταν νομοθεσία για εξισορρόπιση των ψυχοσωματικών δυνάμεων που είχαν διασπαστεί».

Η ακριβής τήρηση του προγράμματος έχει για τον μοναχό ομολογιακό χαρακτήρα, γι’ αυτό και ο Θεός δίνει την Χάρη του στον ομολογητή μοναχό. Με την τήρηση του προγράμματος ο μοναχός αποκτά, αλλά και διατηρεί τους πνευματικούς καρπούς.

Το πρόγραμμά του, που περιελάμβανε αυστηρή νηστεία –ιδιαίτερα κατά την πρώτη περίοδο της ασκητικής του ζωής– ολονύκτιο αγρυπνία σε όλη την διάρκεια του έτους, βοηθούσε πολύ στην άσκηση της εσωστρεφείας, της ιεράς νήψεως. Η νήψη ή διαφορετικά η ιερά ησυχία, που ουσιαστικά συνιστά την αδιάλειπτη κοινωνία με τον Θεό, στηρίζεται στην άσκηση της νοεράς προσευχής, που τόσο πολύ αγάπησε και εργάστηκε ο μακάριος Γέροντας. Επειδή ο ίδιος είχε γευθεί τους καρπούς της νοεράς προσευχής, οι οποίοι συνοψίζονται στην κάθαρση από τα πάθη και στην αδιάλειπτη θεία ένωση, τον φωτισμό της θείας Χάριτος, προέτρεπε μοναχούς και λαϊκούς στην άσκησή της. Απευθυνόμενος ιδιαίτερα σε μοναχούς έλεγε: «Μοναχός όπου δεν έμαθε την ευχήν, δεν γνωρίζει, διατί έγινε μοναχός»27. Όταν λέγει εδώ ο Γέροντας για μάθηση της ευχής, εννοεί βέβαια την εμπειρική προσωπική κατάκτηση της ευχής.

Συνεχίζεται…