Το πνεύμα του κλασικισμού στην κυκλαδίτικη γλυπτική τέχνη

Στον αντίποδα των Ιονίων, οι Κυκλάδες με το ιδιαίτερο φυσικό περιβάλλον, τους Τήνιους μαρμαρογλύπτες, τους πελεκάνους (λιθοξόους) μέσα από την ασταμάτητη σχέση τους με την εξόρυξη και επεξεργασία του μαρμάρου διατηρούσαν μια αέναη σχέση με την αρχαία τέχνη. Παρά το γεγονός πως η γλυπτική τους χαρακτηρίζεται λαϊκοναίφ, εναρμονισμένη με τις ανάγκες της λατρείας (διακοσμήσεις εκκλησιών, καμπαναριά, τέμπλα) δημιούργησαν τις προϋποθέσεις ανάπτυξης μιας τέχνης βασισμένη στα κλασικά πρότυπα.  Άλλωστε είναι από τους πρώτους που θα εκπαιδευτούν στο εξωτερικό και θα έρθουν σε επαφή με το πνεύμα του κλασικισμού σε Μόναχο, Φλωρεντία και Ρώμη απ΄ όπου επιστρέφοντας θα δημιουργήσουν εργαστήρια με πολλούς μαθητές.

Πολλοί θα θητεύσουν δίπλα στον Max von Widnmann λάτρη του Canova που ηγήθηκε του μαθήματος γλυπτικής στο Σχολείο των Τεχνών ή θα παρακολουθήσουν μαθήματα από τον Siegel, C. Στις Ακαδημίες, οι λαϊκοί τεχνίτες της πέτρας θα αφήσουν τα επιπεδόγλυφα έργα τους προς χάριν των διακοσμητικών μοτίβων του κλασικισμού.

Στην Ερμούπολη της Σύρου, στο Κοιμητήριο του Αγίου Γεωργίου έχουμε μια σειρά από τα πιο αντιπροσωπευτικά δείγματα της γλυπτικής τέχνης καμωμένα από τα εργαστήρια των Ταλιαδούρου, Φυτάλη, και άλλων δημιουργών που δείχνουν την σχέση τους με την αρχαία γλυπτική παράδοση που συντηρήθηκε μέσω των ανώνυμων λαϊκών τεχνιτών που ενστερνίστηκαν χωρίς δυσκολία τα περίοπτα έργα της κλασικής γλυπτικής, της οποίας η θεματολογία τους ήταν οικεία.

και «στην έτοιμη από καιρό» Αθήνα.

Αν στις Κυκλάδες επισημαίνουμε ομοιότητες ανάμεσα στην νέα γλυπτική δημιουργία με την αρχαία παράδοση, στην Αθήνα η συνάντησή τους επικυρώνεται και με το παραπάνω. Σαν έτοιμη από καιρό η πρωτεύουσα υπό τον Όθωνα και τις προσπάθειές του για ανακάλυψη των μνημείων του παρελθόντος θα αποτελέσει το κατεξοχήν κλίμα πλήρους ενσωμάτωσης του κλασικισμού. Το βασιλικό καθεστώς συνέδεσε τους κλασικιστές γλύπτες που ήρθαν στην Ελλάδα με το όραμα της αρχαίας τέχνης με τους Έλληνες καλλιτέχνες που εξοικειώθηκαν με τον τρόπο του κλασικισμού διότι πίστευαν πως τα ιδανικά του ήταν ίδια με της κλασικής αρχαιότητας.

 Οι τρεις περιοχές που αναφέρθηκαν επιβεβαιώνουν την επανεισαγωγή του κλασικού προτύπου, γεγονός που διευκολύνθηκε τόσο από την ανταπόκριση στην ιδεολογία του αρχαίου παρελθόντος όσο και γιατί η μόδα της Ευρώπης άρεσε και προωθήθηκε από την βαυαρική εξουσία. Παράλληλα, η ανακάλυψη ανάγλυφων και επιτύμβιων σημάτων του Κεραμεικού αναζωπύρωσαν το πνεύμα αρχαιολατρίας και αρχαιοπληξίας. Μαζί με την ανάλογη οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη δεν άργησε να εκδηλωθεί το πρώτο ενδιαφέρον για την κοιμητηριακή γλυπτική που προκάλεσε το Ταφικό Μνημείο του Μιχαήλ Τοσίτσα.

 

---