Πεμπτουσία· Ορθοδοξία-Πολιτισμός-Επιστήμες

Η αναγκαιότητα διαποίμανσης παιδιών με διαταραχή αυτισμού: Συμπεράσματα

2 Σεπτεμβρίου 2014

Η αναγκαιότητα διαποίμανσης παιδιών με διαταραχή αυτισμού: Συμπεράσματα

Η πρωτότυπη μελέτη του Δρ Αθ. Κολιοφούτη για τη διαποίμανση των παιδιών που πάσχουν από διαταραχή αυτισμού έφτασε σήμερα στο τέλος της [προηγούμενο άρθρο: www.pemptousia.gr/?p=76315] θίγοντας με εξαιρετικά καινοτόμο τρόπο ζητήματα που έχουν εξεταστεί ελάχιστα από την εγχώρια θεολογική τουλάχιστον βιβλιογραφία

Τα αποτελέσματα των παραπάνω ερευνών, οι οποίες διεξάχθηκαν σε οικογένειες με αυτιστικά παιδιά, που ζούσαν σε διάφορες χώρες, όπως τις ΗΠΑ, τον Καναδά, την Αυστραλία, την Αγγλία, την Ιρλανδία η τη Νέα  Ζηλανδία, είναι αποκαλυπτικά [98]. Οι γονείς εξέφρασαν πράγματι, δυσαρέσκεια για τη δυνατότητα πρόσβασής τους στις παρεχόμενες υπηρεσίες, το απαιτούμενο κόστος για την αξιοποίησή τους, η την σχέση τους με τους ειδικούς, πράγμα το οποίο φυσικά τους καθιστούσε αγχωτικούς και ανασφαλείς στην καθημερινή τους ζωή.

teleutaut2

Ιδιαίτερα το θέμα της οικονομικής στενότητας πολλών εξ αυτών των ανθρώπων στην αναγκαιότητα θεραπείας του παιδιού τους, τους έκανε να απορρίψουν τελείως την θεραπευτική αντιμετώπισή της. Άλλοι πάλι εκφράζουν την έκδηλη αγωνία τους για το μέλλον αυτών των παιδιών. Το ερώτημά τους για το τι θα απογίνουν αυτά τα παιδιά, όταν οι ίδιοι φύγουν από τη ζωή, είναι όντως απολύτως εύλογο. Ταυτόχρονα, μέλη της κοινωνίας μας δεν έχουν απελευθερωθεί τελείως από τα ρατσιστικά σύνδρομά τους και στην καλύτερη περίπτωση συμπάσχουν μεν με τις οικογένειες αυτών των παιδιών, αλλά δεν φαίνεται να αναλαμβάνουν δράσεις, ως ενεργοί πολίτες, για την άρση των κοινωνικών αποκλεισμών και την συμπαράταξη της κοινωνίας με όλους αυτούς τους πονεμένους ανθρώπους.

Ο ποιμένας δεν μπορεί να μείνει αμέτοχος σε όλες τις παραπάνω διαπιστώσεις. Καλείται να συνδράμει με όλες του τις δυνάμεις στην άμβλυνση όλων των παραπάνω δυσχερειών. Γι’ αυτό το λόγο, πέραν όλων των βασικών ποιμαντικών ενεργειών, τις οποίες εκθέσαμε στα προηγούμενα κεφάλαια αυτής της μελέτης, και οι οποίες θέτουν στο κέντρο της ποιμαντικής του διακονίας το ίδιο το αυτιστικό παιδί και την οικογένειά του, υπάρχουν και ορισμένες περιφεριακές ποιμαντικές δράσεις, οι οποίες θα συμπλήρωναν την ποιμαντική του επί του προβλήματος διακονία. Η περαιτέρω ευαισθητοποίηση της κοινωνίας, τα μέλη της οποίας καλούνται να αγκαλιάσουν αυτούς τους ανθρώπους, είναι κάτι στο οποίο μπορεί αναμφισβήτητα να στοχεύσει η ποιμαντική συμβουλευτική του πνευματικού πατέρα.

Οι σύγχρονοι ποιμένες, αντιλαμβανόμενοι την κατάσταση που περιγράψαμε παραπάνω, οφείλουν να επιδοθούν σε έναν επανευαγγελισμό του λαού σχετικά με την αναγκαιότητα συμπαράστασης αυτών των ανθρώπων απ’ όλους τους χριστιανούς, ως έμπρακτη έκφραση της χριστιανικής τους αυτοσυνειδησίας. Η σύνδεση του κηρύγματός του με καταστάσεις αυτιστικών παιδιών, θα του δώσουν την ευκαιρία να τονίσει την πολυσυλλεκτικότητα της Εκκλησίας, στην οποία καλούνται να ενταχθούν άπαντες, χωρίς καμία διάκριση. Η αφιέρωση σχετικών κηρυγμάτων κατά την εορτή του προστάτη των παιδιών, του αγίου Στυλιανού, για παράδειγμα, στην αναγκαιότητα πρόνοιας των αυτιστικών παιδιών και την ευεργετική γι’ αυτά απόπειρα κοινωνικοποίησής τους, μπορεί να συμβάλλει αποτελεσματικά τόσο στην εθελοντική συμμετοχή χριστιανών επιστημόνων στις ποιμαντικές δομές που εισηγηθήκαμε παραπάνω, όσο και στην διεύρυνση των κοινωνικών πιέσεων προς τους διαχειριστές της πολιτικής εξουσίας. Οι χριστιανοί δεν είναι παθητικοί δέκτες των τεκταινόμενων στη κοινωνική πραγματικότητα, αλλά αναλαμβάνουν ενεργητική δράση για τη κατά το δυνατόν αποκατάσταση της κοινωνικής αδικίας. Κάνουν την επανάσταση της αγάπης.

Το οικονομικό πρόβλημα και η απαισιοδοξία των γονέων για το μέλλον των παιδιών τους είναι επίσης ιδιαίτερα σημαντικό. Η ψυχολογική στήριξη αυτών των ανθρώπων πρέπει να συμληρωθεί με την επίδειξη έμπρακτης ποιμαντικής πρόνοιας της ποιμαίνουσας Εκκλησίας για την αντιμετώπιση των οικονομικών προβλημάτων τους. Η θεσμοθέτηση ενός ειδικού επιδόματος για τις οικογένειες των αυτιστικών παιδιών, ανάλογο μ’ αυτό που δίδεται στις πολύτεκνες οικογένειες της Θράκης, μπορεί να δημιουργήσει ένα αίσθημα ενθάρρρυνσης σ’ αυτούς τους ανθρώπους. Η διατήρηση του επιδόματος αυτού εφόρου ζωής κατά περίπτωση, μπορεί να συμβάλλει στην κατά το δυνατόν συνήρησή του. Η ανέγερση ξενώνων με έξοδα της Εκκλησίας, προς φιλοξενία και εξυπηρέτηση των αυτιστικών παιδιών, εφόσον αυτά μένουν μόνα στη ζωή, θα αναπληρώσει την έλλειψη σχετικής κρατικής κοινωνικής πρόνοιας.

Η δημιουργική απασχόληση των παιδιών αυτών σε σχετικό εργαστήριο της ενορίας που θα διαμορφωθεί γι’ αυτά σε κάθε μητρόπολη, και στο οποίο θα μπορούν να συνδράμουν σε καλλιτεχνικές δραστηριότητες, όπως στην εκκλησιαστική χειροτεχνία η την αγιογράφηση, θα συμβάλλει θετικά στη λειτουργία της ενορίας ως μιας διαρκούς πλατφόρμας κοινωνικοποίησης αυτών των παιδιών.

Τέλος, η επιστημονική διερεύνηση των παραμέτρων που ενδέχεται να συνδέονται με την πρόκληση της αυτιστικής διαταραχής, μας επιτρέπει να υποστηρίξουμε τη δυνατότητα σχεδιασμού μιας προληπτικής ποιμαντικής εκ μέρους της ποιμαίνουσας Εκκλησίας. Αν σήμερα αποδεικνύεται εμπειρικά, ότι οι μητέρες αυτιστικών παιδιών διαγνώστηκαν με ένα υψηλό η τέλος πάντων, υψηλότερο από το φυσιολογικό επίπεδο άγχους, ως αποτέλεσμα της έκθεσής τους σε διαφορετικές μορφές προγεννητικού στρες, τότε η χάραξη και η εφαρμογή μιας προληπτικής ποιμαντικής, που θα αντιμετωπίζει το παραπάνω πρόβλημα αποτελεί μια ποιμαντική αναγκαιότητα [99].

Τα αυξημένα επίπεδα άγχους, που προκαλεί η έκθεση του σύγχρονου ανθρώπου σε διαφορετικές και ποικίλες πηγές άσκησης άγχους, όπως την αλλαγή του τόπου κατοικίας, τις συνέπειες ενός διαζυγίου, τη μεταβολή της οικογενειακής δυναμικής, τις ενδοοικογενειακές συγκρούσεις, τη μεταβολή των εργασιακών συνθηκών, τα έντονα οικονομικά προβλήματα και άλλα, επιζητούν την ποιμαντική αντιμετώπισή τους.  Το θετικό και απόλυτα έμπρακτο ενδιαφέρον των ποιμένων για τη καθημερινότητα, τους προβληματισμούς, τα οικονομικά προβλήματα και τις προσωπικές ανησυχίες και αγωνίες των πνευματικών τους παιδιών, ο προσανατολισμός τους στη λήψη των ενδεδειγμένων αποφάσεων και η εισήγηση συγκεκριμένων πρακτικών προτάσεων, θα ενισχύσει την αισιοδοξία τους και θα κρατήσει ζωντανή την ελπίδα.

Αν λοιπόν, μια από τις πολλές κατά την επιστήμη, γενεσιουργές αιτίες του αυτισμού, αποτελεί και το αυξημένο προγεννητικό άγχος των μελλουσών μητέρων, τότε μια επικεντρωμένη στις γυναίκες αυτές ποιμαντική στρατηγική, η οποία θα αποσκοπεί στην ενίσχυση της χριστιανικής ελπίδας τους και την άμβλυνση των στεσογόνων κοινωνικών παραγόντων, ίσως μπορεί να συνδράμει θετικά στην προοπτική αναχαίτισης αυτής της αιτίας. 

Επιλογικά

Στην παρούσα μελέτη καταβάλαμε μια προσπάθεια να αναμετρηθούμε με ορισμένα προκλητικά ερωτήματα, τα οποία απορρέουν από τη διερεύνηση της ποιμαντικής αναγκαιότητας διαποίμανσης παιδιών με διαταραχή του φάσματος του αυτισμού. Δεν τρέφουμε τη ψευδαίσθηση ότι δια της παρούσης απαντήσαμε με τελεσίδικες απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα, πράγμα το οποίο, αν υποστηρίζονταν, θα έρχονταν σε ευθεία αντιπαράθεση με την ούτως η άλλως, αινιγματική φύση αυτής της διαταραχής, ακόμα και σήμερα. Ωστόσο, η κριτική αξιολόγηση των επιστημονικών δεδομένων για τη διαταραχή του αυτισμού και ο ποιμαντικός συσχετισμός αυτών των δεδομένων με τη φύση και λειτουργία της Εκκλησίας ως σώματος Χριστού, που καλείται να συμπεριλάβει τους πάντες και τα πάντα, εγείρουν τουλάχιστον, την αναγκαιότητα απόπειρας απαντήσεων σε όλα τα παραπάνω ερωτήματα. Σε μια τέτοια προσπάθεια επιδοθήκαμε.

Αν τα συμπεράσματα σύγχρονων ερευνών επαναβεβαιώνουν ότι το ανθρώπινο πνεύμα μπορεί να ξεπεράσει, ακόμα και να αντλήσει οφέλη από τις ακραίες δυσλειτουργίες μας, τότε η αγάπη του Χριστού, την οποία καλούνται να κηρύξουν και να κομίσουν σε κάθε κατεύθυνση οι σύγχρονοι ποιμένες, μπορεί να χωρέσει και να θεραπεύσει αναμφισβήτητα κάθε ετερότητα και κάθε δυσλειτουργία. Εναποθέτουμε το παρόν πόνημα στη κρίση όλων των ενδιαφερόμενων και σίγουρα πάντως στους ποιμαντικούς επιστήμονες, οι οποίοι οφείλουν να μελετήσουν ενδελεχώς το συγκεκριμένο ποιμαντικό πρόβλημα και να αποπειραθούν στην αναζήτηση των δικών τους απαντήσεων σε όλα τα παραπάνω ερωτήματα.

 [Τέλος]

[98] Mackintosh V., Goin-Kochel R., Myers B.,  « What Do You Like/Dislike About the Treatments You’re Currently Using?.  A Qualitative Study of Parents of Children With Autism Spectrum Disorders », Focus on Autism and Other Developmental Disabilities 27, 1, 2012, σσ. 51 –60

[99] «In summary, higher overall stress level result- ing from a higher incidence of exposure to different sources of prenatal stress was found to be experienced by mothers of ASD children»: Hao G., Steve Xue S., Janet Cheng Yan Ki J. and Schepper L., A « Preliminary Investigation of Prenatal Stress and Risk Factors of Autism Spectrum Disorder », Autism Insights 4, 2012, σ. 23.