Άγιος Πορφύριος, ο προστάτης των ηθοποιών

Άγιος Μάρτυρας Πορφύριος, ο «από μίμων» (4 Νοεμβρίου)

Ο άγιος Πορφύριος έζησε κατά την εποχή του αυτοκράτορα Αυρηλιανού (270-275 μ.Χ.). Καταγόταν από την Έφεσο της Μικράς Ασίας και από μικρή ηλικία είχε ανατραφεί μαζί με τους μίμους στα θέατρα.

Κάποτε που ο Πορφύριος εμφανιζόταν στο θέατρο της Εφέσου, έτυχε να παρακολουθήσει τις παραστάσεις του ο κόμης της Καισαρείας της Καππαδοκίας Αλέξανδρος και, επειδή θαύμασε τις υποκριτικές του ικανότητες, τον πήρε μαζί του στην Καισάρεια για να δώσει και εκεί παραστά­σεις και να ψυχαγωγήσει το λαό. Μόλις έφτασαν στην Καισάρεια, ο Πορφύριος άρχισε τις παραστάσεις τους στο θέατρο. Σε μια δε από τις παραστάσεις του αυτές εμφανί­στηκε να βαπτίζεται, ακριβώς κατά τον τύπο της Εκκλη­σίας, από έναν άλλο μίμο, ο οποίος υποκρινόταν τον επί­σκοπο, εμπαίζοντας έτσι και γελοιοποιώντας τα άγια Μυ­στήρια της Εκκλησίας μας.

Όταν όμως τελείωσε το θεατρικό εκείνο βάπτισμα και ο μίμος Πορφύριος φόρεσε, κατά τη συνήθεια, τον λευκό χιτώνα, τον επισκίασε αληθώς η χάρη του Τριαδικού Θεού. Και τούτο διαπιστώθηκε από το γεγονός ότι εμφανί­στηκαν άγιοι άγγελοι, οι οποίοι προπορεύονταν κρατώντας λαμπάδες και ψάλλοντας το «Όσοι εις Χριστόν εβαπτίσθητε…». Έτσι λοιπόν ο Πορφύριος δέχτηκε τέλειο το Χριστιανισμό, οι δε άγιοι άγγελοι τον δίδαξαν να προσεύ­χεται κατ’ ανατολάς και να σχηματίζει στο μέτωπο και σε όλο του το σώμα το σημείο του Σταυρού.

Εξαιτίας τού θαύματος αυτού, πολλοί από τους θεα­τές πίστευσαν στο Χριστό· με τη χάρη δε του Θεού βαπτισθέντες θαυματουργικά διά θείας νεφέλης, προσήλθαν στην καθολική Εκκλησία. Αλλά, παρά τα θαυμαστά αυτά γεγονότα, ο κόμης Αλέξανδρος κάλεσε τον Πορφύριο και τον πρόσταξε να αρνηθεί τον Χριστό. Εκείνος όμως δεν υπάκουσε στην προσταγή και έμεινε ακλόνητος στην πίστη του. Τότε ο Αλέξανδρος τον αποκεφάλισε με ξίφος.

Έτσι λοιπόν ο άγιος Πορφύριος, ο από μίμων, ετελειώθη και κοσμήθηκε από τον Κύριο με τον αμάραντο στέφανο του μαρτυρίου.

Ο άγιος μάρτυς Πορφύριος είναι ο αρχαιότερος γνωστός μίμος που έγινε χριστιανός με θαυμαστό τρόπο (272 μ.Χ.). Άλλοι γνωστοί μάρτυρες «από μίμων» είναι οι ακόλουθοι: Γελάσιος ο Ηλιοπολίτης (297 μ.Χ.), Αρδαλίων ο μίμος (298 μ.Χ.), Φιλήμων ο Αιγύπτιος, Πορφύριος «ο από μίμων» (362 μ.Χ.) και η «εκ μιμάδων» Πελαγία – Μαργαριτώ από την Αντιόχεια (5ος αι. μ.Χ.). Το θέμα σε όλες αυτές τις περιπτώσεις είναι κοινό: Χρήση (κατάχρηση στην πραγματικότητα) της Τέχνης, που στρατεύεται για την διακωμώδηση και γελοιοποίηση της χριστιανικής πίστεως, ύστερα από εντολή των ειδωλολατρών αρχόντων· θαυμα­στή μεταστροφή των «μίμων» και ηρωική ομολογία περί προσχωρήσεώς τους στην πίστη του Χριστού. Έτσι η σκηνή μεταβαλλό­ταν σε βήμα χριστιανικής μαρτυρίας και χώρο μαρτυρίου.

Από το έτος 1992 και εξής άρχισαν να εορτάζουν πανηγυρι­κά τη μνήμη του αγίου Πορφυρίου οι ηθοποιοί και οι καλλιτέ­χνες, οι οποίοι και τον θεωρούν προστάτη τους. Πλήρη ασματική ακολουθία για τον Άγιο σύνθεσε ο υμνογράφος της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας μακαριστός Μοναχός Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης.

(Γεωργίου Δ. Παπαδημητρόπουλου, Με τους Αγίους μας-Συναξαριστής Νοεμβρίου, εκδ. Αποστ. Διακονία, σ.32-33 και 43)