Τραγουδώντας το ΄21

Μεγάλο μέρος της ελληνικής παράδοσης είναι η μουσική της και τα τραγούδια της. Κάποιες φορές μάλιστα οι ρίζες αυτών των τραγουδιών είναι τόσο βαθιές και μας πάνε τόσο πίσω στον χρόνο, που δυστυχώς δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τους δημιουργούς τους. Αυτά είναι τα ελληνικά παραδοσιακά δημοτικά τραγούδια.

Τα δημοτικά τραγούδια χωρίζονται σε πολλές κατηγορίες: γάμου, ξενιτιάς, νανουρίσματα κ.α. Όμως υπάρχει και μια κατηγορία τραγουδιών που αναφέρεται στην περίοδο της Μεγάλης Επανάστασης του 1821: τα κλέφτικα τραγούδια. Αυτά τραγουδούν την αγωνία και τις κακουχίες του ελληνισμού στα χρόνια της σκλαβιάς από τους Τούρκους. Οι κλέφτες ήταν ένοπλες ομάδες των βουνών, οι οποίες αποτέλεσαν «τη μαγιά της λευτεριάς», όπως έγραψε ο στρατηγός Γιάννης Μακρυγιάννης. Οι συνθήκες διαβίωσης ήταν πολύ σκληρές, γιατί έπρεπε να μετακινούνται πολύ συχνά και να βρίσκονται συνεχώς σε επιφυλακή.

Ένα γνωστό κλέφτικο δημοτικό τραγούδι έχει τον τίτλο «Στα Τρίκορφα». Στους στίχους του αναφέρονται δυο μεγάλοι ήρωες της επανάστασης: ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης και ο ανιψιός του Νικηταράς.  Η μάχη στα Τρίκορφα έγινε στις 24 Ιουνίου 1825, κι εκεί οι Έλληνες αντιμετώπισαν τα αιγυπτιακά στρατεύματα του Ιμπραΐμ. Ο Κολοκοτρώνης και οι άνδρες του αμύνθηκαν με θάρρος, όμως η μάχη έληξε με νίκη του Ιμπραΐμ. Ο Κολοκοτρώνης κατάφερε να διαφύγει, όμως πολλοί Έλληνες χάθηκαν σε εκείνη τη μάχη. Όπως λέει το τραγούδι «μες στα Tρίκορφα στη ράχη, πάει το αίμα σαν αυλάκι».

 Άκουσε το παρακάτω από την ερευνήτρια και ερμηνεύτρια δημοτικών τραγουδιών Δόμνα Σαμίου

Στα Tρίκορφα μες στην κορφή

Kολοκοτρώνης ρίχν’ ορδή,

μες στα Tρίκορφα στη ράχη

πάει το αίμα σαν αυλάκι.

***

Kολοκοτρώνης φώναξε

κι ούλος ο κόσμος τρόμαξε,

γιεμ, ο Θοδωρής φωνάζει

και το στράτευμα διατάζει.

***

Πού ‘σαι μωρέ Nικηταρά

πο ‘χουν τα πόδια σου φτερά,

γιεμ, και συ μωρέ Γιατράκο

κάθε μέρα κάνεις τράκο.

%samiou_1%

Η Δόμνα Σαμίου τραγούδησε ακόμα ένα κλέφτικο δημοτικό τραγούδι, το οποίο αναφέρεται στον ήρωα της Επανάστασης του 1821 Μάρκο Μπότσαρη και έχει τον τίτλο «Θρήνος μεγάλος έγινε».  Ο Μπότσαρης με 350 Σουλιώτες επιτέθηκε στο Κεφαλόβρυσο στις 21 Αυγούστου 1823 κατά του Μουσταφά Πασά και των χιλιάδων αντρών του. Οι Έλληνες με ελάχιστες απώλειες κατάφεραν να κερδίσουν τη μάχη, όμως ο στρατηγός τους είχε τραυματιστεί από μια τούρκικη σφαίρα. Το τραύμα ήταν θανατηφόρο. Το σώμα του Σουλιώτη ήρωα μεταφέρθηκε με θριαμβική πομπή στο Μεσολόγγι. Μέσα από τους στίχους αυτού του δημοτικού τραγουδιού περιγράφεται η κηδεία αλλά και ο θρήνος για τον θάνατο του Μάρκου Μπότσαρη:

Θρήνος μεγάλος έγινε μέσα στο Μεσολόγγι

το Mάρκο παν, παιδιά μ’, στην εκκλησιά.

Tο Mάρκο παν στην εκκλησιά, το Mάρκο παν στον τάφο

’ξήντα παπάδες παν μπροστά.

Αέρας τα φυσάει τα πλατανόφυλλα

Θεός να τα φυλάει τα ελληνόπουλα.

%Samiou_botsaris%

Τα δημοτικά τραγούδια και ποιήματα που αναφέρονται στην Επανάσταση του 1821 είναι πολλά. Είναι η μουσική, η παράδοση και η ιστορία του τόπου μας. Αν συνεχίσουμε να τα τιμάμε και να τα τραγουδάμε δε θα χαθούν ποτέ.

Αλέξανδρος Σαββόπουλος