Πεμπτουσία· Ορθοδοξία-Πολιτισμός-Επιστήμες

Η παιδική μας ηλικία στα όνειρά μας

16 Ιουλίου 2015

Η παιδική μας ηλικία στα όνειρά μας

Η μελέτη του κ. Δημήτρη Τσιολακίδη για τη θεολογική εξέταση της φροϋδικής ανάλυσης των ονείρων (προηγούμενη δημοσίευση: http://bitly.com/1CaVaqi) συνεχίζεται με τις επιδράσεις από την παιδική ηλικία και το σώμα μας στη δημιουργία των ονείρων.

Happy Girl Opening a Present

16.       ΟΝΕΙΡΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ

Η ανάλυση των ονείρων αποκαλύπτει επίσης ίχνη από τα γεγονότα της παιδικής ηλικίας που διαδραματίζουν ρόλο στη συγκρότηση του λανθάνοντος περιεχομένου. Τα γεγονότα αυτά συντετμημένα και μεταλλαγμένα εμφανίζονται στο έκδηλο περιεχόμενο. Ο Φρόυντ ονομάζει τα όνειρα της παιδικής ηλικίας που επαναλαμβάνονται και στην περίοδο της ενηλικίωσης όνειρα του ‘’ «ζωντανού είδους».’’ Από την ανάλυση μιας σειράς ονείρων ο Φρόυντ καταλήγει «πως ακόμα και η επιθυμία που τα προκάλεσε και που την εκπληρώνει το όνειρο προέρχεται από τη παιδική ηλικία μας».[85]

Επίσης στο όνειρο η δυνατή σκηνή μιας εμπειρίας κατά την εγρήγορση στο παρελθόν, υπόκειται σε ανανέωση μέσο ενός ονείρου του ρόλου των πρωταγωνιστών, ή ακόμα και στην αντικατάσταση των προσώπων, χωρίς όμως αντικατάσταση των συναισθημάτων που συνόδευαν την αρχική σκηνή. Έτσι ο Φρόυντ συμπεραίνει ότι «η σκηνή της παιδικής μας ηλικίας παρασταίνεται στο έκδηλο περιεχόμενο του ονείρου μόνο με υπαινιγμούς και μόνο με την ερμηνεία μπορούμε να την βρούμε».[86]Οι σκηνές του ονείρου συνδέονται με κάποια επιθυμία στην ανάγνωση της οποίας φθάνουμε μέσα από την ανάλυση που προϋποθέτει την επίτευξη μιας συνειρμικής αλληλουχίας.

Για τον Φρόυντ σκέψεις των παιδικών χρόνων αποκαλύπτονται συχνά σε όνειρα που αρχικά παρουσιάζουν νοηματική πληρότητα λόγω της εύκολης διάγνωσης των επιθυμιών που τα προκάλεσαν, αλλά μια λεπτότερη προσέγγιση οδηγεί στην ανακάλυψη της αρχικής πηγής που ανάγεται στην παιδική ηλικία. Τις σκέψεις αυτές τις θεωρεί ως το ουσιώδες χαρακτηριστικό του ονείρου. Ο Φρόυντ πιστεύει πως αυτό που χρονικά τοποθετείται στο παρελθόν, για το ψυχικό όργανο παραμένει ένα συνεχές τώρα που γίνεται αντιληπτό όταν τοποθετηθούν οι σωστά οι ψηφίδες που συνθέτουν το μωσαϊκό του ονείρου. Το όνειρο είναι η προβολή της μιας δυνατής επιθυμίας που την καθιστά επίκαιρη.

 17.      ΣΩΜΑΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ ΤΩΝ ΟΝΕΙΡΩΝ

Στο πρώτο κεφάλαιο έγινε λόγος για τη θέση της επιστήμης σε ότι αφορά το ρόλο που διαδραματίζουν οι σωματικές πηγές των ονείρων και προσδιορίστηκαν σε τρία είδη: «εκείνες που προέρχονται από εξωτερικά γεγονότα, οι αντικειμενικοί αισθητηριακοί ερεθισμοί, εκείνες που προέρχονται από καταστάσεις εσωτερικού υποκειμενικού αισθητηριακού ερεθισμού, εκείνες που γεννιώνται από εσωτερικούς σωματικούς ερεθισμούς».[87]Στο θέμα των ψυχικών πηγών του ονείρου η συγκαιρινή με τον Φρόυντ επιστημονική τάση έτεινε ή προς την υποβάθμιση ή προς την απόρριψη. Ως αποκλειστική πηγή του ονείρου θεωρήθηκαν οι νευρικοί και οργανικοί ερεθισμοί.

Οι θεωρίες αυτές όμως δε δικαιολογούσαν επαρκώς το φαινόμενο του πλούσιου παραστασιακού περιεχομένου του ονείρου, και δεν ήταν σε θέση να δείξουν τη σχέση που το συνένωνε με τις σωματικές πηγές. Και αυτό συμβαίνει διότι «κάθε σωματικός ερεθισμός που προκαλεί στη διάρκεια του ύπνου το σχηματισμό ψευδαισθήσεων μπορεί να γίνει αντικείμενο αναρίθμητων ερμηνειών, μπορεί λοιπόν να παρασταθεί στο όνειρο με αναρίθμητο αριθμό παραστάσεων».[88] Επίσης παρατηρήσεις του Φρόυντ έδειξαν πως ακόμα και να εμφανιστούν στο περιεχόμενο του ονείρου εξωτερικοί ερεθισμοί δε συνιστούν νέο όνειρο.

Ο Φρόυντ επικαλείται πορίσματα της παθολογίας βάση των οποίων πολλοί ισχυροί εξωτερικοί ερεθισμοί παραμένουν αδιάφοροι κατά τον ύπνο. Για να αναλυθεί σωστά ένα όνειρο σωματικού ερεθισμού, πρέπει εξετάζοντας το παραστασιακό του περιεχόμενο να μπορούμε να διακρίνουμε σε αυτό το είδος του ερεθισμού (ακουστικό, οπτικό κτλ.). Σε ότι αφορά όμως την επίδρασή του στο όνειρο αυτό συμβαίνει όταν ένα όνειρο προέλθει αποκλειστικά και μόνο από σωματικό ερεθισμό. Υπάρχουν και περιπτώσεις όπου διακόπτουμε ένα εξωτερικό ερεθισμό με ένα ξύπνημα και μετά συνεχίζουμε τον ύπνο μας. Έτσι ο ερεθισμός δε κατορθώνει να αναμιχθεί στο όνειρο.

[Συνεχίζεται]

[85] Αυτόθι σ.156

[86] Αυτόθι σ.161

[87] Αυτόθι σ.177

[88] Αυτόθι σ.179