Γεννάδειος: η μεγαλύτερη ιδιωτική βιβλιοθήκη με ελληνική θεματολογία παγκοσμίως!

Στα χρόνια που ακολούθησαν μετά την ίδρυση της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα, τόσο ο φυσικός χώρος όσο και η αποστολή της διευρύνθηκαν σημαντικά, ξεπερνώντας το αρχικό όραμα των ιδρυτών.

Ήδη από τις αρχές του 20ού αιώνα, το αρχικό κτίσμα φάνηκε πως δεν επαρκούσε για να καλύψει τις ανάγκες των μελών της. Συγκεκριμένα, ο χώρος της Βιβλιοθήκης της Σχολής δεν ήταν επαρκής. Οι εργασίες για την προσθήκη μιας νέας πτέρυγας στο αρχικό κτίριο ξεκίνησαν το 1913 και ολοκληρώθηκαν το καλοκαίρι του 1915.

Λίγο αργότερα, ο Ιωάννης Γεννάδιος, ένας διακεκριμένος Έλληνας διπλωμάτης, ερευνητής και βιβλιόφιλος, αποφάσισε να προσφέρει την προσωπική βιβλιοθήκη και τα χειρόγραφά του στην Αμερικανική Σχολή. Για το σκοπό αυτό, ένα νεοκλασικό κτίριο, η Γεννάδειος Βιβλιοθήκη, κατασκευάστηκε στη βόρεια πλευρά της οδού Σουηδίας, στους πρόποδες του Λυκαβηττού.

Η Ελληνική Κυβέρνηση βοήθησε ξανά τη Σχολή, απαλλοτριώνοντας και προσφέροντάς της γη. Η χρηματοδότηση από το Ίδρυμα Carnegie επέτρεψε την κατασκευή της Bιβλιοθήκης και δύο συνεχόμενων κατοικιών. Η Γεννάδειος Βιβλιοθήκη εγκαινιάστηκε το 1926 και αφιερώθηκε στη μνήμη του πατέρα του ιδρυτή της, Γεωργίου Γενναδίου (1786-1854). Ταυτόχρονα, αποτελεί ένα μνημείο στον ίδιο τον Ιωάννη Γεννάδιο (1844-1932) και το επιστέγασμα της καριέρας του.

Tρία χρόνια αργότερα, το 1929, το Loring Hall, ένας χώρος προορισμένος για οικοτροφείο των φοιτητών, κτίστηκε στα δυτικά της Γενναδείου Βιβλιοθήκης, σε μια έκταση που αγοράστηκε από τη Βρετανική Σχολή, επίσης στα βόρεια της οδού Σουηδίας. Μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, το αρχικό κτίριο της οδού Σουηδίας εξακολούθησε να επεκτείνεται. Το 1959, η πτέρυγα Arthur Vining Davis επέκτεινε τη Βιβλιοθήκη Blegen και πρόσθεσε ένα χώρο σχεδιαστηρίου.

Μια νέα πτέρυγα προστέθηκε στη Βιβλιοθήκη το 1991. Το 1992 δημιουργήθηκε το εργαστήριο Wiener για να υποστηρίξει την έρευνα στους τομείς της μελέτης ανθρώπινων σκελετικών καταλοίπων, της ζωοαρχαιολογίας, της γεωαρχαιολογίας και της περιβαλλοντικής αρχαιολογίας. Το 1999 ανακαινίστηκαν τμήματα του αρχικού κτιρίου της Γενναδείου Βιβλιοθήκης και προστέθηκε σ’ αυτήν υπόγειος χώρος. Λίγο αργότερα, ένα αμφιθέατρο διαθέσιμο σε ολόκληρη την κοινότητα της Σχολής δημιουργήθηκε στην ανατολική πτέρυγα της Γενναδείου.

Η προσθήκη εγκαινιάστηκε τον Ιανουάριο του 2005 και ονομάστηκε Cotsen Hall προς τιμήν του δωρητή Lloyd E. Cotsen, Προέδρου του Διοικητικού Συμβουλίου της Σχολής (1996-1999) και επικεφαλής του Διοικητικού Συμβουλίου της Γενναδείου Βιβλιοθήκης (2001-2006).

Ερευνητικές Βιβλιοθήκες

Η Βιβλιοθήκη Blegen και η Γεννάδειος Βιβλιοθήκη αποτελούν σημαντική πηγή έρευνας για τα μέλη της Αμερικανικής Σχολής, για φοιτητές και ακαδημαϊκούς, μέλη άλλων ξένων σχολών στην Αθήνα, στελέχη της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, καθώς και την ευρύτερη ακαδημαϊκή και ερευνητική κοινότητα της χώρας.

Η Βιβλιοθήκη Blegen ιδρύθηκε το 1888 και αρχικά διέθετε μία μόνον αίθουσα αναγνωστηρίου. Σήμερα, στις σημαντικά διευρυμένες εγκαταστάσεις της φιλοξενεί 90.000 τόμους, ανάμεσά τους περισσότερους από 500 τίτλους περιοδικών, αποτελώντας μια από τις κορυφαίες ερευνητικές βιβλιοθήκες για την προϊστορική και κλασική αρχαιολογία της Μεσογείου, τις κλασικές γλώσσες, την ιστορία και τον πολιτισμό. Περίπου 2.000 αναγνώστες χρησιμοποιούν κάθε χρόνο τη Βιβλιοθήκη, που δεν είναι δανειστική και τα βιβλία της μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνον στις εγκαταστάσεις της. Τα αποκτήματα της βιβλιοθήκης είναι ταξινομημένα με βάση ένα σύστημα που δημιουργήθηκε το 1903 από το διευθυντή T.W. Heermance.

Η συλλογή του Ιωάννη Γενναδίου αποτελεί διεθνώς την πλουσιότερη ιδιωτική βιβλιοθήκη με ελληνική θεματολογία. Ως συλλέκτης σπάνιων βιβλίων και χειρογράφων, ο Γεννάδιος έβλεπε την Ελλάδα ως μια αδιάκοπη συνέχεια από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα – και η βιβλιοθήκη που ίδρυσε παραμένει πιστή στο όραμά του, το οποίο περιγράφεται με τον καλύτερο τρόπο στα ακόλουθα λόγια του: «να δημιουργήσω μια βιβλιοθήκη που θα αντικατοπτρίζει το δημιουργικό πνεύμα της Ελλάδας σε όλες τις περιόδους της ιστορίας της, την επιρροή της στην τέχνη και τις επιστήμες της Δύσης, αλλά και τις εντυπώσεις που γεννά η ομορφιά της στον επισκέπτη». Η Γεννάδειος Βιβλιοθήκη αποτελεί μια παρακαταθήκη βιβλίων, χειρογράφων, αρχείων και έργων τέχνης που τεκμηριώνουν την κληρονομιά του ελληνισμού από το τέλος της αρχαιότητας. Κορμό της Bιβλιοθήκης αποτελούν οι 26.000 τόμοι της προσωπικής συλλογής του Ιωάννη Γενναδίου.

Ογδόντα χρόνια μετά την έναρξη της λειτουργίας της Γενναδείου, οι κήποι που την πλαισιώνουν αποτελούν μια όαση στην επιβαρυμένη πόλη, ενώ η συλλογή της αριθμεί περισσότερους από 115.000 τόμους και διευρύνεται με ταχείς ρυθμούς. Τα νέα αποκτήματα ταξινομούνται σύμφωνα με το αρχικό σύστημα που επινόησε ο Ιωάννης Γεννάδιος, με ορισμένες μικρές αλλαγές και προσθήκες στο ταξινομικό σύστημα του δωρητή, προκειμένου να περιλάβει ένα μεγάλο αριθμό νέων βιβλίων και πιο πρόσφατες θεματικές ενότητες, όπως η συλλογή παιδικών βιβλίων. Σήμερα η Βιβλιοθήκη εξυπηρετεί περίπου 40 με 50 αναγνώστες την ημέρα, ενώ δέχεται 9.000 περίπου επισκέψεις αναγνωστών το χρόνο.

Πρόσφατα οι βιβλιοθήκες της Aμερικανικής Σχολής και της Bρετανικής Aρχαιολογικής Σχολής προχώρησαν στην ηλεκτρονική ενοποίηση των καταλόγων τους, με πρόσβαση στο διαδίκτυο (http://www.ascsa.edu.gr/ambrosia).

---

Το παρόν άρθρο αποτελεί τμήμα του αφιερώματος:

H AMEPIKANIKH ΣXOΛH KΛAΣIKΩN ΣΠOYΔΩN ΣTHN AΘHNA. ΣYNΔEΣMOI ME TO ΠAPEΛΘON, ΓEΦYPEΣ ME TO MEΛΛON