Ποιος ήταν πραγματικά ο Ιούλιος Βερν; (Βασίλειος Μανιμάνης, Δρ. Αστροφυσικής Παν/μίου Αθηνών)
10 Οκτωβρίου 2016
Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν διαβάσει κάποιο μυθιστόρημά του, ή θα έχουν παρακολουθήσει κάποια κινηματογραφική ή τηλεοπτική μεταφορά έργων του. Ποιος όμως υπήρξε στην πραγματικότητα ο Ιούλιος Βερν; Μήπως ένας επιστήμονας, και ειδικότερα ένας γεωγράφος ή μηχανικός, ή δημοσιογράφος εξειδικευμένος στο επιστημονικό ρεπορτάζ ή μελλοντολόγος; Τίποτε από αυτά. Με σπουδές νομικής, ο Βερν είχε απλώς από παιδί κλίση προς τη λογοτεχνία και αγάπη προς τη θάλασσα και τα ταξίδια. Οι περιστάσεις της ζωής του μετέτρεψαν τις αρχικές αυτές τάσεις σε μέσο δημιουργίας ενός νέου είδους πεζογραφίας.
Ο Βερν γεννήθηκε στη Νάντη της Γαλλίας. Η γενέτειρά του αποτελούσε ένα από τα μεγαλύτερα λιμάνια της χώρας, πράγμα που αναμφίβολα διεδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του ενδιαφέροντός του για τα ταξίδια και τη Γεωγραφία. Εξάλλου, οι πρόγονοί του από την πλευρά της μητέρας του ήταν όλοι σχεδόν θαλασσινοί, και οι διηγήσεις τους, κατάφορτες με εντυπώσεις από μακρινά ταξίδια, περνούσαν από γενιά σε γενιά στην οικογένεια. Αντίθετα, ο πατέρας του, ο Pierre Verne, ήταν ευκατάστατος δικηγόρος και γιος δικαστικού, φιλοδοξούσε επομένως να δει και έναν τουλάχιστον από τους δύο γιους του διάδοχό του στο δικηγορικό του γραφείο.
Ο μικρός Ιούλιος αρχίζει τη λογοτεχνική του σταδιοδρομία σε ηλικία 12 ετών γράφοντας άτεχνα ποιήματα, ωστόσο ο πατέρας του τον στέλνει τον Απρίλιο του 1847 στο Παρίσι για να σπουδάσει στη Νομική. Εκεί, μακριά από τη θάλασσα, η κλίση του προς τη λογοτεχνία αναδεικνύεται κυρίαρχη. Συχνάζει στους κύκλους των γραμμάτων και τελικά γνωρίζει τον Αλέξανδρο Δουμά (υιό). Μαζί του γράφουν ένα θεατρικό έργο, μια μονόπρακτη έμμετρη κωμωδία («Les Pailles rompues», 1849), που θα ανεβάσει ο Δουμάς-πατέρας στο θέατρό του και θα την τυπώσει. Πρόκειται για την πρώτη εκτύπωση έργου του Ιουλίου Βερν (εκδόσεις Beck, Παρίσι 1850, 16 σελίδες, 500 αντίτυπα…).
Μετά από αυτό ο Βερν παίρνει μεν το πτυχίο της Νομικής, αλλά δεν θα επιστρέψει στη Νάντη να δικηγορήσει. Ζει φτωχικά στο Παρίσι με 75 φράγκα τον μήνα που του στέλνει η οικογένειά του. Αρχίζει τότε να γράφει άρθρα πάνω σε επιστημονικά και ιστορικά θέματα για το μεγάλης κυκλοφορίας περιοδικό Musee des Familles.
Ο Βερν αντλούσε τα δεδομένα που χρειαζόταν για τα άρθρα αυτά με αναδιφήσεις εγκυκλοπαιδειών, λεξικών, επιστημονικών περιοδικών αλλά και εφημερίδων, στην Εθνική Βιβλιοθήκη στο Παρίσι. Η δραστηριότητα αυτή τον οδήγησε να σκεφθεί μια άλλη δυνατότητα: την ενσωμάτωση αυτού του πλούτου πληροφοριών σε ένα νέο είδος μυθιστορήματος, με αφήγηση η οποία θα ένωνε τη μυθοπλασία με τα πραγματικά δεδομένα, την περιπέτεια με τη διδασκαλία των αναγνωστών και τη μύησή τους στις πρόσφατες ανακαλύψεις της επιστήμης που δεν θα είχαν διδαχθεί στο σχολείο.
Η ιδέα αυτή θα ωριμάσει στο μυαλό του επί έτη, ώσπου η γνωριμία με τον συγγραφέα, πρωτοπόρο φωτογράφο και ερασιτέχνη αεροναύτη Nadar (F. Tournachon, 1820-1910), που επεχείρησε ένα ταξίδι στην Αφρική με το αερόστατο «Γίγας» (6.000 κυβικών μέτρων), δίνει την αφορμή για τη συγγραφή του «Πέντε εβδομάδες με αερόστατο». Ο Nadar θα παραμείνει ισόβιος φίλος και σύμβουλος επί τεχνικών θεμάτων του Βερν, και το όνομά του χρησιμοποιείται αναγραμματισμένο ως Ardan για τον γενναιότερο από τους ήρωες των έργων «Από τη Γη στη Σελήνη» και «Γύρω από τη Σελήνη».
Η συγγραφή του «Πέντε εβδομάδες με αερόστατο» δεν θα είχε από μόνη της καταστεί η αρχή της κύριας προσφοράς του Βερν στην ανθρωπότητα, αν δεν συνέπιπτε να έχει γνωρίσει ο συγγραφέας την ίδια περίπου περίοδο τον εκδότη Pierre-Jules Hetzel, μια γνωριμία που θα απέβαινε η σημαντικότερη της ζωής του. Ο Βερν του παρουσίασε το 1862 το χειρόγραφο του μυθιστορήματος και ο Hetzel εντυπωσιάσθηκε αμέσως, τόσο από το συγκεκριμένο έργο, όσο και επειδή διέγνωσε τις δυνατότητες αυτού του νέου τύπου αφηγήματος. Ανέλαβε έτσι όχι απλώς την έκδοσή του, αλλά πρότεινε στον Βερν την υπογραφή συμβολαίου κατά το οποίο ο συγγραφέας θα του έγραφε δύο τέτοια έργα κάθε χρόνο έναντι 20.000 φράγκων.
Με βάση το συμβόλαιο αυτό ο Βερν έγραψε μυθιστορήματα ενταγμένα σε μία «σειρά», την οποία ο Hetzel ονόμασε «Les Voyages Extraordinaires». Η σειρά περιλαμβάνει όλα τα γνωστά έργα του Βερν, όπως τα «Ταξίδι στο κέντρο της Γης» (1864), «Από τη Γη στη Σελήνη» και «Γύρω από τη Σελήνη» (1865-1866), την τριλογία «Τα τέκνα του Πλοιάρχου Γκραν» (1867) – «20.000 λεύγες κάτω από τις θάλασσες» (1870) – «Η μυστηριώδης νήσος» (1874), τα δημοφιλέστατα «Ο γύρος του κόσμου σε ογδόντα ημέρες» (1873) και «Μιχαήλ Στρογκώφ» (1876), καθώς και άλλα 57 έργα. Η σειρά γνώρισε αμέσως μεγάλη επιτυχία και κατέστησε τον συγγραφέα γνωστό όχι μόνο στην πατρίδα του αλλά και διεθνώς.
Τα περισσότερα έργα του ο Βερν τα έγραψε στην Αμιένη, πατρίδα της συζύγου του, όπου και εγκαταστάθηκε μέχρι τον θάνατό του. Παρά τη διαδεδομένη αντίληψη ότι δεν ταξίδεψε ποτέ εκτός Γαλλίας, η αλήθεια είναι ότι το 1859, δύο μόλις χρόνια μετά τον γάμο του, είχε ταξιδέψει στη Σκωτία. Αργότερα, όταν απέκτησε περιουσία, έκανε εξορμήσεις με τις τρεις θαλαμηγούς του, ιδίως στη Σκανδιναβία και τη Μεσόγειο, χωρίς να περιφρονήσει και το Αιγαίο. Τα ταξίδια του σταμάτησαν μετά το 1886, όταν ένας ψυχασθενής ανιψιός του τον πυροβόλησε στο αριστερό πόδι. Η σφαίρα δεν αφαιρέθηκε ποτέ και ο Βερν απέκτησε μια ελαφρά αναπηρία. Πέθανε από επιπλοκές διαβήτη.
Το παρόν άρθρο είναι το δεύτερο μέρος της εισήγησης “Η εισαγωγή της επιστήμης στη λογοτεχνία: Η περίπτωση του Ιουλίου Βερν” του Δρ. Βασίλειου Ν. Μανιμάνη, Τμήμα Φυσικής Πανεπιστημίου Αθηνών, Τομέας Αστροφυσικής, Αστρονομίας και Μηχανικής, στην Επιστημονική Ημερίδα: “Φιλοσοφία, Φυσικές Επιστήμες, Βιοηθική”, που διοργανώθηκε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, 12/11/2014. ΟΡΓΑΝΩΣΗ: ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ, ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ
Πηγή: deeaef.gr
