Πώς ο άγ. Ιγνάτιος Αντιοχείας δίδαξε την ιστορικότητα του αναστημένου Ιησού (Χαράλαμπος Ατματζίδης, Αναπληρωτής Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ.)
13 Ιουλίου 2017
[Προηγούμενη δημοσίευση: http://www.pemptousia.gr/?p=164943]
- Στο προς Σμυρναίους 3,2, στη σύντομη μορφή του κειμένου, συνεχίζει ο Ιγνάτιος και γράφει:
καὶ ὅτε πρὸς τοὺς περὶ Πέτρον ἦλθεν, ἔφη αὐτοῖς· Λάβετε, ψηλαφήσατέ με καὶ ἴδετε ὅτι οὐκ εἰμι δαιμόνιον ἀσώματον. καὶ εὐθὺς αὐτοῦ ἥψαντο καὶ ἐπίστευσαν, κραθέντες τῇ σαρκὶ αὐτοῦ καὶ τῷ αἵματι. Διὰ τοῦτο καὶ θανάτου κατεφρόνησαν, ηὑρέθησαν δὲ ὑπὲρ θάνατον.
Ο Ιγνάτιος επικαλείται την πρωτοχριστιανική παράδοση ότι ο αναστημένος Ιησούς, όταν εμφανίστηκε στους μαθητές του, τους κάλεσε να τον ψηλαφήσουν για να διαπιστώσουν ότι δεν ήταν κάποιο ασώματο δαιμόνιο. Αυτοί, μόλις τον ψηλάφησαν, πίστεψαν, γιατί διαπίστωσαν την ενσώματη εμφάνιση του αναστημένου Ιησού. Ο Ιγνάτιος ισχυρίζεται επίσης, ότι η στέρεη πίστη των μαθητών στον αναστημένο Ιησού, τους εμψύχωσε, ώστε αυτοί ν’ αψηφήσουν τον θάνατο κατά την διάρκεια των διωγμών. Αξιοπρόσεκτα είναι ότι:
2.1 Ο Ιγνάτιος χρησιμοποιεί την έκφραση «πνεῦμα γὰρ σάρκα καὶ ὀστέα οὐκ ἔχει». Η έκφραση αυτή, μας θυμίζει όσα αναφέρονται στο Λκ 24,39. Από τη σύγκριση των δύο κειμένων παρατηρούμε ότι ο Ιγνάτιος επαναλαμβάνει την φράση του Λουκά «πνεῦμα σάρκα καὶ ὀστέα οὐκ ἔχει», επανάληψη που συνηγορεί στο να δεχθούμε ότι ο Αποστολικός Πατέρας παραπέμπει από τον Λουκά. Όμως πρέπει να παρατηρήσουμε, ότι ο Ιγνάτιος παραπέμπει πολύ σπάνια σε κείμενά του από το κατά Λουκάν ευαγγέλιο. Επίσης πρέπει να λάβουμε υπόψη μας ότι ο Ιγνάτιος στο προς Σμυρναίους 2 χρησιμοποιεί την έκφραση «οὖσιν ἀσωμάτοις καὶ δαιμονικοῖς», η οποία δεν απαντά σε άλλο κείμενο του Ιγνατίου. Είναι πιθανόν λοιπόν να υπάρχει κάποια αρχική πηγή από την οποία αντλούν και ο Ιγνάτιος και ο Λουκάς.
2.2 Από τη σύγκριση των δύο κειμένων παρατηρούμε επίσης, ότι ο Ιγνάτιος, για να στερεώσει την πίστη στην ιστορικότητα του αναστημένου Ιησού, επικαλείται την παράδοση που υπάρχει στα Ευαγγέλια ότι ο αναστημένος Ιησούς προτρέπει τους μαθητές του να ψηλαφίσουν το σώμα του (Λκ 24,39-40). Κάτι ανάλογο περιγράφεται στο Ιω 20,19-23, όπου αναφέρεται ότι ο αναστημένος Ιησούς έδειξε τα χέρια του και την πλευρά του. Τέλος, στο Ιω 20,24-29 περιγράφεται ότι ο Ιησούς παρουσιάζεται στους μαθητές του και καλεί τον Θωμά ν’ αγγίξει την “πλευράν” του.
Ο Ιγνάτιος λοιπόν, από την πλούσια πρωτοχριστιανική παράδοση με τις εμφανίσεις του αναστημένου Ιησού, επιλέγει εδώ, στο προς Σμυρναίους 3,2, εκείνες που σχετίζονται με την ψηλάφηση ή άγγιγμα του αναστημένου σώματος του Ιησού.
2.3 Τέλος, στον στίχο 2 ο Ιγνάτιος εκφράζει την βεβαιότητα ότι η ψηλάφηση του αναστημένου σώματος του Ιησού εμψυχώνει τους μαθητές και ενδυναμώνει την πίστη τους στον Χριστό. Έτσι αυτοί αργότερα θα αντιμετωπίσουν άφοβα τους επερχόμενους διωγμούς.
- Στο προς Σμυρναίους 3,3, στη σύντομη μορφή του κειμένου, συνεχίζει ο Ιγνάτιος:
μετὰ δὲ τὴν ἀνάστασιν συνέφαγεν αὐτοῖς καὶ συνέπιεν ὡς σαρκικός, καίπερ πνευματικῶς ἡνωμένος τῷ πατρί.
Και στον στίχο 3 ο Ιγνάτιος επικαλείται ακόμη μια ευαγγελική παράδοση, σύμφωνα με την οποία ο αναστημένος Ιησούς έφαγε και ήπιε μαζί με τους μαθητές του (Λκ 24,41-43 · πρβλ. και Ιω 21,5.13 · Ιω 21,13).
Δύο είναι τα στοιχεία που πρέπει να προσέξουμε στο προς Σμυρναίους 3,3:
3.1 Ο Ιγνάτιος, για να αντιμετωπίσει τους δοκητές αντιπάλους του, επιλέγει από την πρωτοχριστιανική παράδοση τις αναφορές ότι ο αναστημένος Ιησούς συντρώγει με τους μαθητές του. Η μαρτυρία αυτή μαζί με την προηγούμενη μαρτυρία ότι οι μαθητές ψηλάφισαν το αναστημένο σώμα του Ιησού, αποτελούν για τον Ιγνάτιο την καλύτερη απόδειξη της ιστορικότητας του αναστημένου Ιησού.
3.2 Ταυτόχρονα όμως ο Ιγνάτιος δράττεται της ευκαιρίας και να παραθέσει με λακωνικό τρόπο την θέση του για την θεϊκή υπόσταση του Ιησού και για τη σχέση με τον Θεό Πατέρα. Για τον Ιγνάτιο ο Ιησούς Χριστός είναι ενωμένος ως προς την θεϊκή του υπόσταση με τον Θεό Πατέρα. Ο Ιγνάτιος χαρακτηρίζει την ένωση αυτή “πνευματική” για να την διακρίνει από τη σωματική.
