Οι ιεροί κανόνες ως έκφραση «οικονομίας» (Αρχιμανδρίτης Παύλος Αλεξάς, Ιεροκήρυξ Ιεράς Μητροπόλεως Πειραιώς)

Σκοπός αυτού του άρθρου είναι η κατανόηση των θείων και ιερών κανόνων οι οποίοι ρυθμίζουν τη ζωή της Εκκλησίας, αλλά και τον βίο των χριστιανών, όχι με νομικούς όρους, αλλά σταθερά με πνεύμα φιλανθρωπίας, που εξαντλείται με κάθε τρόπο, σε τέτοιο μάλιστα βαθμό, που ο κανόνας γίνεται οικονομία, και η οικονομία κανόνας.

Οι ι. Κανόνες περιλαμβάνονται σε ένα βιβλίο που ονομάζεται «Πηδάλιον της νοητής νηός της Μίας Αγίας Καθολικής και Αποστολικής των Ορθοδόξων Εκκλησίας». Το Πηδάλιο εκτός από τους ιερούς κανόνες των Οικουμενικών Συνόδων και των επικυρωμένων από αυτές, οι οποίοι είναι καθολικής ισχύος, περιέχει επίσης κανόνες και αποφάσεις άλλων Συνόδων ακόμη και αγίων Πατέρων με τις ερμηνείες αυτών.

Το κύρος των ι. Κανόνων των Οικουμενικών Συνόδων είναι απόλυτο, περιβεβλημένο με θεία ισχύ, γιατί οι ιεροί κανόνες έγιναν με την έμπνευση αυτού του Αγίου Πνεύματος, είναι έργο δικό Του, έτσι οι ιεροί κανόνες μαζί με την Αγία Γραφή αποτελούν τους δύο πνεύμονες της Εκκλησίας, που συμπνέουν και τους οποίους οι χριστιανοί, όχι μόνο πρέπει να ευλαβούνται και να σέβονται, αλλά να ζούν και να αναπνέουν μ’ αυτούς.

Αν και πολλοί ισχυρίζονται ότι οι ιεροί κανόνες διέπονται από αυτηρότητα, απολυτότητα, εξουθένωση, όσον αφορά στα επιτίμια, η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική, αντιθέτως ενεργούν φιλανθρώπως, ενώ εύκολα διακρίνεται και αποδεικύεται η προσπάθεια αυτών (των κανόνων) να εξαντλήσουν κάθε δυνατότητα εξεύρεσης ευνοικής λύσεως του παραπτώματος του χριστιανού.

Αλλά και η διάκριση των ιερών κανόνων από πολλούς σε δογματικούς η διοικητικούς είναι άστοχη. Υπάρχει πάντα ο πειρασμός στους ανθρώπους, οι οποίοι για να υποτιμήσουν την αξία των ι. Κανόνων που «ενοχλούν», η δεν «εξυπηρετούν», να γίνεται διαχωρισμός σε δογματικούς κανόνες η διοικητικούς, η και παρωχημένους, ώστε με ευκολία να δρούν και να διδάσκουν αντίθετα μ’ αυτά που παραλάβαμε από τους θεοφόρους Πατέρες, ως εμπειρική έκφραση. Ο άγιος Μαξιμος ο ομολογητής λέει «πάσα λέξις και φωνή μη τοις Πατράσι ειρημένη καινοτομία προδήλως καθέστηκε». Εκείνο που πρέπει να γνωρίζουμε και έχει αξία και είναι το κλειδί για την σωστή ερμηνεία των ι. Κανόνων, είναι ότι οι ι. Κανόνες έχουν ένα γνώρισμα και ένα χαρακτήρα, σωτηριολογικό!

Με λίγα λόγια προσπαθήσαμε με ταπείνωση να κάνουμε μία σύντομη εισαγωγή στο πνεύμα των ι. Κανόνων και να υποψιασθούμε πως θα ανακαλύψουμε σ’ αυτούς, την αγάπη, τη σοφία και την φιλανθρωπία των αγίων Πατέρων, αλλά και μέσα από αυτούς τα προβλήματα που αντιμετώπισαν διεξοδικά οι θείοι Πατέρες, που με την εκπεφρασμένη δι’ αυτών την βούληση του αγίου Πνεύματος, που μέσω των ι. Κανόνων, πηδαλιοχούν με ασφάλεια το σκάφος της Ορθοδοξίας, μέσα στην τρικυμία της ιδαιολογικής αταξίας και της κοσμικής ανισορροπίας.