Το “έξυπνο σπίτι” είναι εδώ!

 

ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Ν. ΣΠΑΝΟΣ

Επεμβατικός Καρδιολόγος, Σύμβουλος του ΕΛ.Ι.ΚΑΡ.

Όλο και συχνότερα διαβάζουμε για τις δυνατότητες της τεχνολογίας όσον άφορα στην αυτοματοποίηση πολλών διαφορετικών λειτουργιών του σπιτιού. Oι υπηρεσίες που ήδη μπορεί κανείς να ενεργοποιήσει ξεκινούν από την οργάνωση του ψυγείου μας, όπου σε οθόνη εμφανίζεται η ημερομηνία λήξης ευπαθών τροφίμων και ολοκληρώνεται η παραγγελία για την αντικατάστασή τους και φτάνουν έως τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας και ύδατος με τη λειτουργία αισθητήρων στα ρολόγια της ΔΕΗ και της ΕΥΔΑΠ.

Η αρχή κάθε αντίστοιχου συστήματος βρίσκεται σε μία μονάδα κεντρικού υπολογιστή, ο οποίος μπορεί να παρακολουθεί μέσω διαφορετικών αισθητήρων τις εξωτερικές συνθήκες και να συντονίζει αναλόγως όλες τις συσκευές του σπιτιού που είναι συνδεδεμένες στο σύστημα. Με την εξέλιξη της τεχνολογίας είναι πλέον εύκολη η ρύθμιση κάθε δραστηριότητας μέσω ενός τέτοιου συστήματος. Το αρνητικό στοιχείο, αφού πάντα και παντού υπάρχει η αρνητική πλευρά, είναι η δυνατότητα να ρυθμίζονται όλα από …τον καναπέ, οπότε να γίνουμε ακόμα περισσότερο τεμπέληδες! Το όφελος όμως σε εξοικονόμηση χρόνου και το σπουδαιότερο σε εξοικονόμηση ενέργειας είναι πολύ σημαντικό, όπως θα προσπαθήσουμε να δείξουμε στη συνέχεια.

Τα συστήματα που ήδη είναι διαθέσιμα μπορούν να ελέγχουν το φωτισμό, τα ηλεκτρικά ρολά, το επίπεδο λειτουργίας των ηλεκτρικών συσκευών όπως ο θερμοσίφωνας, η ηλεκτρική κουζίνα κ.λπ., το επίπεδο θέρμανσης μέσω συστημάτων αυτονομίας διαφορετικών χώρων του σπιτιού και μπορούν να συντονίζουν όλες τις παραπάνω λειτουργίες, με στόχο τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας. Ειδικά σε χώρες με το δικό μας κλίμα, ο συνδυασμός του «έξυπνου σπιτιού» με την «έξυπνη» βιοκλιματική αρχιτεκτονική, ώστε να εκμεταλλευόμαστε τον ήλιο και τον αέρα προς όφελος της θέρμανσης το χειμώνα και του δροσισμού το καλοκαίρι, μπορεί να μειώσει σημαντικά τις ενεργειακές ανάγκες. Το «έξυπνο σπίτι» μας δίνει τη δυνατότητα να εκμεταλλευτούμε τον ήλιο και τον αέρα ανάλογα με την εποχή και την ώρα της ημέρας, αλλά και υπολογίζοντας τη θερμοκρασία διαφορετικών χώρων του σπιτιού κατά τη διάρκεια του εικοσιτετραώρου. Παράλληλα οργανώνει την εκτέλεση αυτόματων λειτουργιών, όπως για παράδειγμα ενεργοποίηση και απενεργοποίηση του φωτισμού και άλλων συσκευών κατά την είσοδο ή την έξοδό μας από ένα χώρο. Επίσης λειτουργούν αυτοματισμοί όταν αναχωρούμε από το σπίτι, οπότε οπλίζει ο συναγερμός, τα φώτα κλείνουν, η θερμοκρασία ρυθμίζεται σε χαμηλότερα επίπεδα, κατεβαίνουν τα ηλεκτρικά ρολά και απενεργοποιούνται συσκευές που καταναλώνουν ενέργεια, όπως η ηλεκτρική κουζίνα ή ο θερμοσίφωνας. Οι ίδιοι αυτοματισμοί μπορούν να λειτουργήσουν αντίστροφα κατά την επιστροφή μας. Τέλος το «έξυπνο σπίτι» καταγράφει συνεχώς τη συνολική ενεργειακή κατανάλωση, όπως και την κατανάλωση νερού και μας ειδοποιεί σε περίπτωση ανίχνευσης κάποιας βλάβης ή επείγουσας κατάστασης, φωτιά, διαρροή αερίου. Όλες οι ενδείξεις ελέγχονται και οι επιθυμητές ρυθμίσεις πραγματοποιούνται τόσο από τον κεντρικό υπολογιστή όσο και από το διαδίκτυο, δηλαδή πρακτικά από οπουδήποτε θελήσουμε να το κάνουμε.

Το «έξυπνο σπίτι» και η υπερθέρμανση του πλανήτη.

Το 2009 ήταν η χρονιά που δεν καταφέραμε να έχουμε ένα κοινά συμφωνημένο πρόγραμμα για την αναστροφή του φαινομένου σταδιακής αύξησης της γήινης θερμοκρασίας, γνωστό και ως φαινόμενο του θερμοκηπίου. Ο κύριος λόγος είναι ότι οι ενέργειες και οι προσαρμογές που απαιτούνται έχουν τεράστιο οικονομικό κόστος, οπότε δεν είναι εύκολο να συμφωνήσουν όλοι στο μερίδιο που τους αναλογεί. Το πρόβλημα είναι μεγαλύτερο σε χώρες όπως η Κίνα ή η Ινδία όπου αφ’ ενός θα θιγεί ο ιδιαίτερα υψηλός ρυθμός ανάπτυξής τους και αφ’ ετέρου οι κοινωνίες τους ασχολούνται λιγότερο με το περιβάλλον, διεκδικώντας το δικαίωμά τους σε μία ευημερία αντίστοιχη του μοντέλου ανάπτυξης της Ευρώπης και των Η.Π.Α.

Να θυμίσουμε, με κίνδυνο να γίνουμε κουραστικοί, την αύξηση των επιπέδων διοξειδίου του άνθρακα  στην ατμόσφαιρα από 280 μέρη πριν την εκβιομηχάνιση σε 384 μέρη το 2007, με ρυθμό αύξησης 2 μέρη ανά έτος. Χωρίς παρέμβαση ή πρόβλεψη είναι για 560 μέρη C0₂ το έτος 2050 και 800 μέρη το έτος 2075. Με αυτά τα επίπεδα τις επιπτώσεις για το οικοσύστημα μόνο να τις φανταστούμε μπορούμε, αλλά δυστυχώς τα καταστροφο­λογίκα σενάρια δεν μπορούν να αποκλειστούν, θα χρειαστούν τεράστιες προσαρμογές στον τρόπο που παράγουμε και καταναλώνουμε ενέργεια, ώστε να μην ξεπεράσουμε το όριο των 450 μερών CΟ₂ που ισοδυναμεί με αύξηση της θερμοκρασίας κατά 2 βαθμούς  Κελσίου, στα μέσα της τρέχουσας χιλιετίας (Τ. Friedman: Hot, flat and crowded, Farrar, Straus and Giroux Νέα Υόρκη 2008).

Πόσο «έξυπνα» θα είναι τα σπίτια μας στο μέλλον;

Το «έξυπνο σπίτι» του μέλλοντος μπορεί να συμβάλλει σημαντικά στην εξοικονόμηση ενέργειας, αλλά και στη χρησιμοποίηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Ο λόγος θα μπορούσε να συνοψιστεί σε μία φράση: «επίπεδη» κατανάλωση ενέργειας, δηλαδή κατανάλωση όπου αποφεύγονται οι αιχμές της ζήτησης τόσο κατά τη διάρκεια του εικοσιτετραώρου όσο και στον κύκλο του έτους.

Η ζήτηση ενέργειας σήμερα δεν είναι και δεν θα μπορούσε να είναι «επίπεδη», αντίθετα χαρακτηρίζεται από υπερβολική ζήτηση σε συγκεκριμένες ώρες της ημέρας και εποχές του έτους. Το δυστύχημα είναι ότι η παροχή ενέργειας είναι αναγκασμένη να καλύψει το μέγιστο της ζήτησης, ώστε να μην «πέσει» το σύστημα ακριβώς όταν το έχουμε ανάγκη. Το φαινόμενο το ζούμε τα τελευταία καλοκαίρια στη χώρα μας, με την αύξηση της λειτουργίας των ενεργοβόρων και ιδιαίτερα αντιοικολογικών συσκευών ψύξης «αϊρ-κοντίσιον», οπότε η κατανάλωση υπερβαίνει τις δυνατότητες παράγωγης ρεύματος του υπάρχοντος συστήματος. Η δημιουργία νέων μονάδων πραγματοποιείται για να μπορεί να καλύψει την αιχμή της ζήτησης, δηλαδή όλο τον υπόλοιπο χρόνο δεν την χρησιμοποιούμε. Τεράστια σπατάλη πόρων και περιβαλλοντική επιβάρυνση, όταν οι νέες μονάδες της ΔΕΗ χρησιμοποιούν λιθάνθρακα και όχι κάποια ανανεώσιμη πηγή ενέργειας. Αλλά και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας δεν μπορούν να αποτελέσουν λύση, αφού δεν είναι σταθερές στην απόδοσή τους. Μία ανεμογεννήτρια δεν παράγει ενέργεια όταν δεν φυσάει, αλλά εμείς τότε θα ανοίξουμε «στο τέρμα» το «αΐρ-κοντίσιον». Υπάρχει βέβαια τεχνολογία που αποθηκεύει τρόπον τινά την ηλιακή και την αιολική ενέργεια, χρησιμοποιώντας τηv, τη στιγμή που παράγεται σε υδροηλεκτρικούς σταθμούς, ώστε να αποδοθεί αργότερα. Τότε όμως η ανανεώσιμη πηγή γίνεται πανάκριβη και η απόδοση ενέργειας μειώνεται σημαντικά.

Η αποφυγή, κατά το δυνατόν, των αιχμών της ζήτησης ενέργειας, θα μας οδηγούσε σε λιγότερες μονάδες παραγωγής ενέργειας με πολύ μεγαλύτερο ποσοστό χρησιμοποίησης των ανανεώσιμων πηγών. Όσο πιο «επίπεδη» είναι η ενεργειακή ζήτηση, τόσο λιγότερο CO2 θα επιβαρύνει την ατμόσφαιρα

Η διαδικτυακή σύνδεση πολλών «έξυπνων σπιτιών» με τον πάροχο ενέργειας δίνει τη δυνατότητα χρησιμοποίησης ενέργειας για πολλές λειτουργίες όταν η ζήτηση είναι χαμηλή. Φανταστείτε αυτό που κάνετε όταν έχετε νυχτερινή παροχή ρεύματος, οπότε ενεργοποιείτε το πλυντήριο τις νυχτερινές ώρες καταναλώνοντας φτηνό ρεύμα, να γίνεται συνεχώς όλο το εικοσιτετράωρο, όλες τις ήμερες του χρόνου από το «έξυπνο σπίτι» σας. Η σύνδεση του υπολογιστή σας στον πάροχο ενέργειας θα ενημερώνει διαρκώς για την τιμή της μονάδας ενέργειας αλλά και την προέλευσή της, κατά πόσον δηλαδή είναι «καθαρή», αν προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές ή όχι. Το «έξυπνο σπίτι» σας θα μπορεί να «αγοράζει» ενέργεια για συσκευές που δεν έχετε άμεση ανάγκη τις ώρες που η τιμή βρίσκεται κάτω από ένα όριο που έχετε προγραμματίσει. Τόσο το πλυντήριο ρούχων όσο και το πλυντήριο πιάτων, μέχρι και το ηλεκτρικό σας αυτοκίνητο θα μπορεί να χρησιμοποιεί ενέργεια όταν η ζήτηση είναι μικρότερη. Η σύνδεση θα λειτουργεί και αντίστροφα βεβαίως. Αν έχετε εγκαταστήσει σύστημα φωτοβολταϊκών θα αποδίδετε ενέργεια στον κεντρικό πάροχο όταν η τιμή της θα είναι υψηλότερη, όταν δηλαδή το σύστημα παροχής ενέργειας θα έχει τις μεγαλύτερες ανάγκες.

Συγχωρείστε με για την επιλογή μη ιατρικού θέματος, άλλα φοβάμαι πως η αλλαγή τρόπων παραγωγής και κατανάλωσης ενέργειας είναι προϋπόθεση για την επιβίωση του είδους. Θεωρείστε παρακαλώ τα παραπάνω ως μία πρόγευση του πως θα μπορούσαμε να οργανώσουμε τα σπίτια μας στο εγγύς μέλλον, αφού αντίστοιχη οργάνωση «έξυπνων σπιτιών» με τον τοπικό πάροχο ενέργειας λειτουργεί από το 2007 στην πολιτεία της Ουάσινγκτον στις Η.Π. Α.

(Από το περιοδικό, «Στους ρυθμούς της καρδιάς…»)