Και στο Μανχάταν πνέει το Άγιο Πνεύμα

Του Σπύρου Μπαζίνα

Είναι κοινή παραδοχή ότι τα τελευταία χρόνια σπάνια βλέπουμε ένα κινηματογραφικό έργο, εγχώριο η ξένο, άξιο λόγου (πάει ο «Ηλίας του 16ου», ο «Μπεν Χουρ», ο «Ιβανόης» των καλοκαιρινών κινηματογράφων της νιότης μας). Η κινηματογραφική παραγωγή είναι κατά κανόνα ανάξια λόγου σε ένα κόσμο όπου οι εκπτώσεις χτυπούν πρώτα τις πνευματικές αξίες και διαφημίζεται η βία, τα κατώτερα ένστικτα και η μαγεία, για να αποβλακωθεί ο κόσμος και να καταναλώνει ο,τι του δώσουν, να κάνει ο,τι του πουν. Όμως, ένα κινηματογραφικό έργο, το οποίο πέρασε σχεδόν απαρατήρητο, και στην πατρίδα μας και στον υπόλοιπο κόσμο, το Γκράν Τορίνο (2008), του Κλίντ Ηστγουντ, αξίζει ιδιαίτερης μνείας. Για πρώτη φορά στην υπερ-πεντηκονταετή θητεία του στον κινηματογράφο ως ηθοποιός, σκηνοθέτης και παραγωγός, ο σκληρός του «Για μια χούφτα δολάρια» (1965), ο καλός του «O Καλός, ο κακός και ο άσχημος» (1966), ο επιθεωρητής Κάλλαχαν του «Ο βρώμικος Χάρρυ» (1971), πέφτει νεκρός στην οθόνη. Γιατί; Θυσιάζεται για ένα νεαρό μετανάστη φίλο του, έχοντας εξομολογηθεί για πρώτη και τελευταία φορά στην ζωή του. Πέφτει χτυπημένος, κρατώντας σφιχτά στο χέρι του το κομποσκοίνι του και λέγοντας το «Αβε Μαρία». Συνταρακτικά πράγματα θα έλεγε κανείς, ιδίως για ένα «βρώμικο Χάρρυ»!

Και όμως, ούτε το κοινό στην πλειοψηφία του ούτε οι κριτικοί «είδαν» αυτή την σκηνή η «άκουσαν» για αυτήν. Κάποιος είδε απλά μια συμβολική καταδίκη της βίας, άλλος ένα σεναριακό εφεύρημα, άλλος μια απλή εναλλαγή από την κωμωδία στο δράμα και μετά στην τραγωδία, και άλλος απλά την καθυστερημένη ωρίμανση ενός άνδρα σε μια βίαια και ρατσιστική κοινωνία. Την μετάνοια, την εξομολόγηση, την θυσία, την προσευχή του βρώμικουΧάρρυ δεν την είδαν. Κι αν την είδαν, δεν την κατάλαβαν. Κι αν την κατάλαβαν, δεν την ομολόγησαν. Και όμως. Αυτή στάση ζωής είναι η μόνη ελπίδα μας. Η μετάνοια έσωσε τον Πέτρο και η απουσία της καταδίκασε τον Ιούδα. Η μετάνοια έσωσε τον άσωτο και η απουσία της καταδίκασε τον «καλό» γιο. Η μετάνοια με ένα ελαφρό σκίρτημα της καρδιάς κι ένα λόγο στο παρά πέντε έσωσε τον «Άγιο Ληστή» και τον αξίωσε να γίνει ο πρώτος πολίτης του Παραδείσου, ενώ ο αμετανόητος αυτοκαταδικάστηκε.

Mου έλεγε φίλος Αμερικανός, βαπτιστής: «Τι καλοί που είναι οι άνθρωποι που πάνε εκκλησία»! Του είπα: « Κιθ, η ελπίδα μας είναι ο άσωτος γιος, και ο ληστής στο σταυρό». Με κοίταξε αποσβολωμένος και μου είπε: «Τι εννοείς;» Του απάντησα: «Εννοώ ότι είμαστε κακοί, αλλά μπορούμε να μετανοήσουμε και να σωθούμε, όπως ο άσωτος, όπως ο ληστής, ενώ οι “καλοί” συχνά χάνονται σαν τον “καλό” γιό». «Χάθηκε ο καλός γιός;;;!!!», με ρώτησε τρομοκρατημένος, και άνοιξε αμέσως την Βίβλο του. Δεν βρήκε τίποτα, ούτε στο κείμενο, ούτε στις σημειώσεις. Και ησύχασε. Οι «καλοί» σώζονται!

Για μας όμως τα πράγματα είναι διαφορετικά. Είμαστε, αν θέλουμε, οι μετανοούντες κακοί, σαν τον βρώμικο Χάρρυ, σαν τον άσωτο, σαν το ληστή. Αυτή είναι η ελπίδα μας. Για αυτό, ο κάθε βρώμικος Χάρρυ, είναι οικείος μας, είναι αδελφός μας. Έπεσε λέγοντας με το κομποσκοίνι του το «Αβε Μαρία». Αν μπορούσε, σίγουρα θα έψελνε: «Του Δείπνου σου του μυστικού, σήμερον, Υιέ Θεού, κοινωνόν με παράλαβε, ου μη γαρ τοις εχθροίς σου το μυστήριον είπω, ου φίλημα σοι δώσω, καθάπερ ο Ιούδας, αλλ’ ως ο Ληστής ομολογώ σοι. Μνήσθητι μου Κύριε, εν τη βασιλεία σου.»

Και υπάρχει ελπίδα όπου κι αν ζούμε. «Μα καλά εσύ ζεις στο Μανχάταν. Τι δουλειά έχεις εσύ με τα Μοναστήρια oλου του κόσμου, από το Σινά μέχρι την Αριζόνα;», έκανα το λάθος να ρωτήσω κάποτε, σχεδόν ειρωνικά, μια μοντέρνα κοπέλα στο Μανχάταν. Και με έβαλε στην θέση μου, λέγοντας: «Και στο Μανχάταν πνέει το Άγιο Πνεύμα, και στο Μανχάταν»! Αμήν, Θεέ μου. Αμήν!