Η εορτή της Αγίας Ζώνης (31 Αυγούστου)
31 Αυγούστου 2011
Σύγγελης Κωνσταντίνος
Στίς 31 Αυγούστου θά εορτάσουμε καί φέτος τήν Κατάθεση τής Τιμίας Ζώνης τής Θεοτόκου. Αποτελεί τό μοναδικό ιερό κειμήλιο πού σχετίζεται μέ τόν επίγειο βίο τής Θεοτόκου καί διασώζεται μέχρι σήμερα στήν Ιερά Μονή τού Βατοπαιδίου στό Άγιο Όρος, στό Περιβόλι τής Παναγίας. Η ίδια η Θεοτόκος τήν ύφανε από τρίχες καμήλας.
Οι πληροφορίες γιά τόν επίγειο βίο τής Θεοτόκου είναι λιγοστές καί προέρχονται από τήν Καινή Διαθήκη καί από τήν παράδοση πού διασώθηκε από τούς αποστολικούς ακόμη χρόνους. Η Θεοτόκος μέχρι τήν Κοίμησή της παρέμεινε στά Ιεροσόλυμα καί ήταν μέλος τής πρώτης Εκκλησίας. Τή φροντίδα τής είχε αναλάβει ο αγαπημένος μαθητής τού Κυρίου, ο Ευαγγελιστής Ιωάννης.
Οι τελευταίες στιγμές τής επίγειας ζωής τής είναι θαυμαστές καί συγκινητικές. Κοντά τής βρέθηκαν οι Απόστολοι οι οποίοι έφτασαν από τά πέρατα τής οικουμένης στά Ιεροσόλυμα μέ τρόπο θαυμαστό, «επί νεφελών» . Καί τότε, ο ίδιος ο Κύριος εμφανίστηκε θριαμβευτικά «επί νεφελών», μέ τή συνοδεία πλήθους αγγέλων. Η Θεοτόκος προσευχήθηκε στόν Υιό της, παρηγόρησε τούς Αποστόλους καί υποσχέθηκε ότι θά είναι πάντα κοντά στήν Εκκλησία γιά νά μεσιτεύει στόν Υιό της καί παρέδωσε τήν πανάμωμη ψυχή της στόν Κύριο.
Οι Απόστολοι εναπόθεσαν τήν Αγία Σορό τής Θεοτόκου σέ «καινόν μνημείον» στή Γεθσημανή. Εκεί η Αγία Ελένη αργότερα έκτισε τό ναό τής Κοιμήσεως. Τρείς μέρες μετά τήν κοίμηση κατέβηκε ο Κύριος μέ τή συνοδεία τών Αρχαγγέλων Μιχαήλ καί Γαβριήλ καί πλήθους αγγέλων. Ο Αρχάγγελος Μιχαήλ μέ εντολή τού Κυρίου παρέλαβε τήν Αγία Σορό τής Θεοτόκου καί όλοι μαζί ανήλθαν στούς ουρανούς. Η θαυμαστή Μετάσταση τής Θεομήτορος είχε συντελεστεί. Τό ιερό Σώμα τής ενώθηκε πάλι μέ τήν αγνή ψυχή της.
Ο Απόστολος Θωμάς ήταν ο μόνος από τούς Αποστόλους πού είδε τή θαυμαστή Μετάσταση τής Θεοτόκου. Δέν είχε μπορέσει νά παρευρεθεί στήν κηδεία τής ευρισκόμενος στίς Ινδίες. Εκεί, μετά από τρείς ημέρες, καί ενώ τελούσε τή Θεία Λειτουργία, βρέθηκε στή Γεθσημανή μέ θαυμαστό τρόπο καί είδε όλα όσα συνέβησαν. Τότε παρακάλεσε τήν Παναγία νά τού δώσει γιά ευλογία τή Ζώνη της. Καί εκείνη, καθώς ανέβαινε στούς ουρανούς, τού έριξε τό Ιερό κειμήλιο «πρός δόξαν ακήρατον, ανερχομένη Αγνή, χειρί σου δεδώρησαι τώ αποστόλω Θωμά τήν πάνσεπτον Ζώνην σου» ψάλλουμε στό απολυτίκιο τής εορτής τής Καταθέσεως τής Τιμίας Ζώνης.
Ο Απόστολος Θωμάς στή συνέχεια πληροφόρησε καί τούς υπόλοιπους Αποστόλους γιά τά θαυμαστά αυτά γεγονότα καί τούς έδειξε τήν Αγία Ζώνη τής Παναγίας. Εκείνοι δοξολόγησαν τόν Θεό καί τού ζήτησαν νά τούς ευλογήσει, καθώς ήταν ο μόνος πού αξιώθηκε νά δεί τήν ένδοξη Μετάσταση τής Θεοτόκου.
Τή διαφύλαξη τής Αγίας Ζώνης ανέλαβαν δύο φτωχές καί ευσεβείς γυναίκες στά Ιεροσόλυμα, οι οποίες φρόντιζαν τή Θεοτόκο. Παρέλαβαν μέ ευλάβεια τό ιερό κειμήλιο καί από τότε τό έργο τής διαφύλαξής του συνέχιζε από γενιά σέ γενιά μία ευλαβής παρθένος καταγόμενη από τήν οικογένεια αυτή.
Η ανακομιδή τής Τιμίας Ζώνης καί η μεταφορά της στήν Κωνσταντινούπολη έγινε από τόν αυτοκράτορα Αρκάδιο (395-408). Η υποδοχή τού ιερού λειψάνου στή Βασιλεύουσα ήταν λαμπρότατη. Ο αυτοκράτορας κατέθεσε τήν Τιμία Ζώνη τής Θεοτόκου σέ λειψανοθήκη πού ονόμασε «αγίαν σορόν» . Η κατάθεση έγινε στίς 31 Αυγούστου, τελευταία μέρα τού εκκλησιαστικού έτους. Στήν πόλη τού Αγίου Κωνσταντίνου, τής οποίας Υπέρμαχος Στρατηγός καί Προστάτις ήταν η Θεοτόκος, θά φυλασσόταν πλέον η Αγία Ζώνη τής Θεομήτορος.
Η κόρη τού Αρκάδιου, η αυτοκράτειρα Πουλχερία, ανήγειρε λαμπρό ναό πρός τιμή τής Παναγίας, τόν περίφημο ναό τής Θεοτόκου τών Χαλκοπρατείων. (Χαλκοπράτεια ονομαζόταν η συνοικία όπου κτίστηκε ο ναός• τό όνομά της η συνοικία τό έλαβε από τό γεγονός ότι εκεί πρίν κατασκευάζονταν καί πωλούνταν χάλκινα αντικείμενα). Στό ναό αυτό η αυτοκράτειρα κατέθεσε τήν Αγία Ζώνη τής Παναγίας. Η ίδια μάλιστα η Πουλχερία κέντησε μέ χρυσή κλωστή τήν Τιμία Ζώνη διακοσμώντας τήν. Η χρυσή αυτή κλωστή είναι ευδιάκριτη καί σήμερα στό τμήμα πού φυλάσσεται στήν Ιερά Μονή Βατοπαιδίου.
Ο αυτοκράτορας Ιουστίνος Β καί η σύζυγός του Σοφία ανακαίνισαν τόν ιερό ναό τών Χαλκοπρατείων καί ανήγειραν εκεί καί τό παρεκκλήσιο τής Αγίας Σορού• εκεί, μέσα σέ λειψανοθήκη καί πάνω στήν Αγία Τράπεζα, φυλασσόταν η Τιμία Ζώνη τής Θεοτόκου.
Πλήθος πιστών συνέρρεαν γιά νά τήν προσκυνήσουν μέ ευλάβεια ζητώντας από τήν Παναγία νά μεσιτεύσει μέ τίς πρεσβείες της στόν Κύριο. Πλήθος θαυμάτων επιτέλεσε η Τιμία Ζώνη. Ανθρωποι δυστυχισμένοι καί πονεμένοι βρήκαν λύτρωση μέ τή θαυματουργή δύναμη τού αγίου λειψάνου. Γιά τό λόγο αυτό υμνήθηκε από φημισμένους ανθρώπους τής εποχής• μέ τή χάρη τής Παναγίας καθαγιάζει τούς πιστούς πού προσέρχονται ευλαβικά γιά νά τό προσκυνήσουν• τούς ανυψώνει από τή φθορά, τούς απαλλάσσει από ασθένειες καί θλίψεις.
Στή συνέχεια η Αγία Ζώνη τεμαχίστηκε καί τεμάχιά της μεταφέρθηκαν σέ διάφορους ναούς τής Κωνσταντινούπολης. Μετά τήν άλωση τής Πόλης από τούς Σταυροφόρους τό 1204, κάποια τεμάχια αρπάχτηκαν από τούς βάρβαρους καί απολίτιστους κατακτητές καί μεταφέρθηκαν στή Δύση. Ένα μέρος όμως διασώθηκε καί παρέμεινε στήν Κωνσταντινούπολη καί μετά τήν απελευθέρωση τής Πόλης από τόν Μιχαήλ Η Παλαιολόγο. Φυλασσόταν στόν ιερό ναό τής Θεοτόκου τών Βλαχερνών. Η τελευταία αναφορά γιά τό άγιο λείψανο είναι ενός ανώνυμου Ρώσου προσκυνητή στήν Κωνσταντινούπολη μεταξύ του 1424 καί 1453.
Μετά τήν άλωση τής Κωνσταντινούπολης από τούς Τούρκους τό 1453, είναι άγνωστο τί απέγινε τό υπόλοιπο μέρος τής Αγίας Ζώνης στή συνέχεια. Έτσι τό μοναδικό σωζόμενο τμήμα είναι αυτό πού φυλάσσεται στήν Ιερά Μονή Βατοπαιδίου• μέ εξαιρετικά περιπετειώδη τρόπο έφτασε εκεί.
Ο Άγιος Κωνσταντίνος είχε κατασκευάσει έναν χρυσό σταυρό γιά νά τόν προστατεύει στίς εκστρατείες. Στή μέση του σταυρού είχε τοποθετηθεί τεμάχιο Τιμίου Ξύλου• ο σταυρός έφερε επίσης θήκες μέ άγια λείψανα Μαρτύρων, καί ένα τεμάχιο τής Τιμίας Ζώνης. Όλοι οι βυζαντινοί αυτοκράτορες έπαιρναν αυτόν τόν σταυρό στίς εκστρατείες. Τό ίδιο έπραξε καί ο αυτοκράτορας Ισαάκιος Β Αγγελος (1185-1195) σέ μία εκστρατεία εναντίον τού ηγεμόνα τών Βουλγάρων Ασάν. Νικήθηκε όμως καί μέσα στόν πανικό ένας ιερέας τόν πέταξε στό ποτάμι γιά νά μήν τόν βεβηλώσουν οι εχθροί. Μετά από μερικές μέρες όμως οι Βούλγαροι τόν βρήκαν• έτσι πέρασε στά χέρια τού Ασάν.
Οι Βούλγαροι ηγεμόνες μιμούμενοι τούς Βυζαντινούς αυτοκράτορες έπαιρναν μαζί τους στίς εκστρατείες τό σταυρό. Σέ μία μάχη όμως εναντίον τών Σέρβων ο βουλγαρικός στρατός νικήθηκε από τόν Σέρβο ηγεμόνα Λάζαρο (1371-1389). Ο Λάζαρος αργότερα δώρισε τό σταυρό τού Αγίου Κωνσταντίνου στήν Ιερά Μονή Βατοπαιδίου μαζί μέ τό τεμάχιο τής Τιμίας Ζώνης.
Οι Άγιοι Πατέρες τής Ιεράς Μονής διασώζουν καί μία παράδοση σύμφωνα μέ τήν οποία η Τιμία Ζώνη τής Θεοτόκου αφιερώθηκε στήν Ιερά Μονή Βατοπαιδίου από τόν αυτοκράτορα Ιωάννη ΣΤ Καντακουζηνό (1341-1354), ο οποίος στή συνέχεια παραιτήθηκε από τό αξίωμα, εκάρη μοναχός μέ τό όνομα Ιωάσαφ καί μόνασε στήν Ιερά Μονή Βατοπαιδίου.
Τά θαύματα πού πραγματοποίησε καί πραγματοποιεί η Τιμία Ζώνη είναι πολλά. Βοηθά ειδικά τίς στείρες γυναίκες νά αποκτήσουν παιδί. Αν ζητήσουν μέ ευλάβεια τή βοήθειά της Παναγίας, τούς δίδεται τεμάχιο κορδέλας πού έχει ευλογηθεί στήν λειψανοθήκη τής Αγίας Ζώνης• αν έχουν πίστη, καθίστανται έγκυες.
