Αίσθησις Ζωής Αθανάτου (15) – Ομιλίες για τον Γέροντα Ιωσήφ τον Ησυχαστή

 

Συνέχεια από (14)

ΑΡΧΙΜ. ΕΦΡΑΙΜ, ΚΑΘΗΓΟΥΜΕΝΟΥ Ι. Μ. ΜΟΝΗΣ ΒΑΤΟΠΑΙΔΙΟΥ

Η υπακοή πρέπει να πραγματοποιείται με όλη την διάθεση και έφεση της ψυχής. Τότε επιτυγχάνεται η «χαρούμενη υπακοή», κατά τον μακάριο Γέροντα Πορφύριο. Ο Γέροντας Ιωσήφ χαρακτήριζε ελαφρό τον ζυγό της υπακοής. Η υπακοή είναι που κάνει τον ζυγό του Κυρίου χρηστό, το φορτίο Του ελαφρό και την τήρηση των εντολών Του εύκολη.

Υπάρχουν βαθμίδες υπακοής. Κάποιος μπορεί να φέρει αρχικά αντιλογία στην εντολή, αλλά τελικά να υπακούσει και να την εκτελέσει. Αλλος μπορεί να μην εκδηλώσει την αντίρρησή του με λόγους, αλλά εσωτερικά με τις σκέψεις και να εκτελέσει την εντολή. Αλλος μπορεί να τηρήσει την εντολή μόνο και μόνο επειδή δεν θέλει να παρακούσει και να διαταράξει την σχέση του με τον εντολοδότη. Αλλος μπορεί να υπακούσει με όλη την ψυχή αποβλέποντας στην πνευματική ωφέλεια που θα αποκομίσει. Αλλος υπακούει γιατί αγαπά τον Γέροντα ή και όποιον αδελφό ζητά κάτι από αυτόν· και το θεωρεί αυτό ως χαρά και τρυφή του, να δίνεται, να θυσιάζεται για τους άλλους. Αυτή η τελευταία βαθμίδα εκφράζει την αληθινή υπακοή, που γίνεται αιτία στον υποτακτικό να γευθεί πολλές χάριτες.

Οι Γέροντες καταβάλλουν όλη την προσπάθειά τους για να χειραγωγήσουν τους υποτακτικούς τους στην αληθινή εσωτερική υπακοή, ώστε να μη στερηθούν οι υποτακτικοί των θείων ευλογιών, που απορρέουν από αυτήν. Γι’ αυτό και ένας σύγχρονος αγιορείτης Γέροντας, ο Προηγούμενος της Ιεράς Μονής Σίμωνος Πέτρας Γέροντας Αιμιλιανός, ο οποίος ενστερνίσθηκε και μετέδωσε την ησυχαστική διδασκαλία του Γέροντος Ιωσήφ του Ησυχαστού στα πολυπληθή τέκνα του, αλλά και την περί υπακοής διδασκαλία του μέσω του Γέροντος Εφραίμ Κατουνακιώτου, τονίζει ότι μόνο «διά της πραγματικής και εσωτερικής υπακοής προς τον Γέροντα ο μοναχός καθίσταται μετάρσιος».

Διά της υπακοής ο μοναχός δεν κόπτει το αμαρτωλό θέλημά του, αλλά και το φυσικό, το «αγαθό» θέλημά του. Η εκκοπή του θελήματος ακόμη και στα νομιζόμενα καλά δημιουργεί ιδιαίτερη στένωση, συντριβή και ταπείνωση στον υποτακτικό.

Ο μακάριος Γέροντας Ιωσήφ και αυτούς τους πνευματικούς άθλους, όπως θα θεωρούνταν από πολλούς, τους απέπεμπε και απέκοβε από τους υποτακτικούς του. Έτσι στον αείμνηστο Γέροντα Χαράλαμπο Διονυσιάτη τις πέντε χιλιάδες γονυκλισίες την ημέρα τις περιόρισε στις χίλιες, κάτι που έθλιβε και ταπείνωνε τον ζηλωτή υποτακτικό. Ο Γέροντας αυτήν την εκκοπή του θελήματος θεωρούσε ως την στενή πύλη, που «εισάγει εις την ευρυχωρίαν του Παραδείσου».

Συμβούλευε: «Κόπτε καθ’ ημέραν και ώραν το θέλημά σου και μη ζητής άλλην οδόν πλην αυτής. Αυτήν επεριπάτησαν οι πόδες των οσίων Πατέρων». Και πράγματι, ο άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος διά της τελείας υπακοής στον Γέροντά του Συμεών τον Ευλαβή έγινε δεκτικός πολλών θείων χαρισμάτων και ιδιαίτερα των θείων ερωτικών ελλάμψεων. Ο ίδιος θεωρεί την «παντελή του ιδίου θελήματος νέκρωσιν» ως σταυρό και θάνατο. Ενώ την «απονέκρωσιν του οικείου εσωτερικού θελήματος» την ονομάζει ζωοποιό νέκρωση, γιατί ο μοναχός από αυτήν την νέκρωση ζωοποιείται πνευματικά κατά ένα παράδοξο τρόπο. Αλλά και ο Μέγας Βασίλειος, όταν επισκέφθηκε κάποιο κοινόβιο και ρώτησε τον ηγούμενο αν έχει «εν αληθεία τινά έχοντα υπακοήν», εννοούσε αν υπάρχει εκεί κάποιος μοναχός, που να έχει τελεία νέκρωση, τελεία εκκοπή του θελήματος. Όταν διαπίστωσε ότι ο μοναχός που του υπέδειξε ο ηγούμενος ήταν όντως νεκρός σε όλα –αφού δέχθηκε να του ρίχνει νερό ο Μέγας Βασίλειος και να νίβεται δίχως καμμία αντίρρηση– τον χειροτόνησε για να τον πάρει μαζί του στην επισκοπή ως όντως δοχείο της Χάριτος.

Το μυστήριο της υπακοής φαλκιδεύεται, όταν ο υποτακτικός συγκατατίθεται σε λογισμούς εναντίον του Γέροντός του. Αυτός είναι ο πρώτος και ο μεγαλύτερος πόλεμος του διαβόλου κατά του μοναχού. Στόχος του διαβόλου είναι να κλονίσει, να διαταράξει, να διαστρέψει την σχέση υποτακτικού και Γέροντος. Διότι ο αντικείμενος εχθρός γνωρίζει την μεγάλη σκέπη και Χάρη που φυλάσσει αυτόν που υποτάσσεται, αφού ο ίδιος εξέπεσε από την δόξα του Θεού για ανυποταξία, παρακοή. Ο μακάριος Γέροντας συμβούλευε υποτακτικό για τον λογισμό εναντίον του Γέροντος: «Να τον αποφεύγης ως όφιν φαρμακερόν. Καθότι έχει ισχύν τρομεράν εις την γενεάν μας. Αυτή είναι η τέχνη του Πονηρού. Φέρνει λογισμούς εναντίον του Γέροντος, διά να σε αποστήση από την Χάριν που σε σκεπάζει, να σε κάμη υπεύθυνον, και κατόπιν να σε μαστίζη ασπλάγχνως… μη αφήσης ποτέ λογισμόν οιονδήποτε εναντίον του πνευματικού σου Πατρός να εμφωλεύση εις την καρδίαν σου».

Οι λογισμοί εναντίον του Γέροντος κυοφορούν την νοθευμένη υπακοή, που με το πρόσχημα της υπακοής ενώνεται το θέλημα. Είναι γνωστό το απόφθεγμα: «Ο τη επιταγή σμίγων λάθρα το εαυτού θέλημα, μοιχός εστιν». Αυτή η κατάσταση συνιστά την λεγομένη «χονδροκαλογερική», κατά την οποία δεν υπάρχει ακρίβεια υπακοής και συνειδήσεως. Αν ο μοναχός δεν προσέξει και δεν ανανήψει, θα φθάσει στην αντιλογία, και η αντιλογία συνεχιζομένη θα φέρει σιγά σιγά την πρακτική παρακοή. Οι καρποί της παρακοής είναι πολύ πικροί για τον μοναχό. Μία μικρή παρακοή του Γέροντος Εφραίμ Κατουνακιώτου στον Γέροντά του Ιωσήφ τον Ησυχαστή του στοίχισε έναν βαρύ κανόνα από τον Θεό. Όπως μας έλεγε προσωπικά γι’ αυτό το θέμα, όπως ο απόστολος Πέτρος κάθε φορά που άκουγε πετεινό θυμόταν την άρνησή του και έκλαιγε, έτσι και αυτός ο άγιος Γέροντας έκλαιγε, όταν ερχόταν στην ενθύμησή του εκείνη η παρακοή. Βέβαια στην πραγματικότητα μπορεί να ήταν ασήμαντη, όχι όμως και γι’ αυτόν τον χαρισματούχο υποτακτικό, εξαιτίας της πνευματικής γνώσεως και της ακριβείας συνειδήσεως που είχε.

Οι παρήκοοι μοναχοί, αυτοί που δεν εξομολογούνται επακριβώς τους λογισμούς τους στον Γέροντά τους, πλανώνται πολύ εύκολα από τον διάβολο, γιατί έχουν εμπιστοσύνη στο λογισμό τους και όχι στον Γέροντά τους. «Είδες μοναχό και πλανέθηκε; είχε εμπιστοσύνη στον λογισμό του»· ήταν η επωδός του μακαρίου Γέροντος Ιωσήφ, όπως μας την μεταφέρει ο Γέροντάς μας Ιωσήφ ο Βατοπαιδινός.

Ο Γέροντας Ιωσήφ ο Ησυχαστής γνωρίζοντας τους δαιδάλους της πλάνης, και αφού αναδείχθηκε διά της θείας Χάριτος αληθινός διδάσκαλος και ιατρός των ψυχών, ομολογεί: «Εάν υπάρχη κανείς ασθενών, δύναμαι, Χάριτι του Θεού, να τον απαλλάξω της ασθενείας των λογισμών και της αρρωστίας της πλάνης. Αρκεί να μου υπακούση. Διότι εκείνος που θα πιασθή εις την πλάνην, επειδή, εάν υπακούση εις άλλον, είναι κίνδυνος να απαλλαγή απ’ αυτήν, να τον χάση ο πονηρός· δι’ αυτό τον συμβουλεύει, τον καταπείθει να μην πιστεύη πλέον άλλον κανένα, να μην υπακούη εις άλλον ποτέ, αλλά στο εξής να δέχεται μόνον τους ιδίους του λογισμούς, να πιστεύη εις μόνην την ιδικήν του διάκρισιν».

Οι μοναχοί που φεύγουν από την μετάνοιά τους είναι αυτοί κυρίως, που δεν μπορούν να υποταχθούν και γεύονται τους καρπούς της παρακοής τους συνήθως με ασθένειες, με τελεία υποβάθμιση της πνευματικής τους ζωής, με καταφρόνηση, αλλά και πολλές φορές με άρνηση, απέκδυση του μοναχικού σχήματος. Ο Γέροντας Ιωσήφ εφιστά την προσοχή σε όσους δίχως ευλογία αφήνουν την υπακοή τους χάριν της ησυχίας, προτιμώντας όμως το ίδιον θέλημα, και έτσι γίνονται «δούλοι των παθών του θυμού και της επιθυμίας ως δεσπόταις αυτοίς υποτάσσονται και με προθυμίαν τα αρέσκοντα αυτοίς πράττουσι· της δε συνηθείας πλεοναζούσης και νόμου θέσιν κρατούσης τελείως εκτροχιάζονται και πλανώνται».

Συνεχίζεται…