Σταύρωση – Ο μυστικός κόσμος της εικόνας

Την τρίτη Κυριακή της Σαρακοστής έχουν περάσει τρεις εβδομάδες από την αρχή της και μένουν τρεις εβδομάδες μέχρι την αρχή της εβδομάδας των Παθών του Κυρίου μας, της Μεγάλης Εβδομάδας. Αυτή την Κυριακή λοιπόν η Εκκλησία την έχει ορίσει για να προσκυνούν οι πιστοί τον Σταυρό του Χριστού μας, προκειμένου να τους δώσει την πνευματική δύναμη για να περάσουν και τις υπόλοιπες εβδομάδες. Έτσι, στους ορθόδοξους ναούς θα προσκυνήσουμε όλοι τον Τίμιο Σταυρό, που πάνω του άφησε την επίγεια ζωή του ο Υιός του Θεού.

Η εικόνα της Σταύρωσης, η οποία είναι κατ΄ εξοχή εικόνα της Μεγάλης Παρασκευής, είναι και τώρα επίκαιρη. Στην εικόνα αυτή κρύβεται ένας μυστικός κόσμος. Ας τον μάθουμε, παρατηρώντας τα πρόσωπα και τα άλλα στοιχεία που εικονίζονται. Ας παρατηρήσουμε πρώτα ότι η σκηνή της Σταύρωσης είναι έξω από τα τείχη της πόλης, τα οποία φαίνονται πίσω. Έτσι κι εμείς πρέπει να βγούμε έξω από τα τείχη του εγωισμού μας, έξω από τον εαυτό μας, και να πλησιάσουμε τους άλλους μέσα από τον Χριστό.

Στο κέντρο κυριαρχεί η μορφή του Κυρίου μας. Βρίσκεται καθηλωμένος στον Σταυρό, αλλά δεν είναι ζωντανός. Δεν εικονίζεται όμως και νεκρός. Ο αγιογράφος τον ζωγραφίζει σαν να κοιμάται. Τα χέρια και τα πόδια του δεν κρέμονται σαν νεκρά – τα χέρια του, καρφωμένα στο ξύλο, είναι απλωμένα κι αγκαλιάζουν όλον τον κόσμο.

Από το πλευρό του, το οποίο πριν από λίγο τρύπησε με τη λόγχη ένας στρατιώτης έτρεξε αίμα και νερό, απόδειξη ότι πέθανε στ΄ αλήθεια. Συγχρόνως όμως τα δύο αυτά στοιχεία συμβολίζουν τα δύο κύρια μυστήρια, το βάπτισμα (νερό) και τη Θεία Ευχαριστία (αίμα).

Αν και νεκρός πάνω στον Σταυρό, είναι νικητής στον Άδη. Το κρανίο που υπάρχει κάτω από τον Σταυρό, δέχεται το ζωοποιό και σωτήριο αίμα του Κυρίου. Συμβολίζει τον Αδάμ, ως εκπρόσωπο όλου του ανθρώπινου γένους.

Η νίκη του Κυρίου πάνω στον θάνατο φαίνεται και από την επιγραφή που βάζει ο αγιογράφος πάνω στον Σταυρό. Η συντομογραφία σημαίνει «Ο Βασιλεύς της Δόξης», αν και γνωρίζουμε ότι η επιγραφή που είχε τοποθετηθεί έγραφε: «Ιησούς Ναζωραίος Βασιλεύς Ιουδαίων». Σε παλιότερες αγιογραφίες βλέπουμε την επιγραφή ΙΝΒΙ.

Γύρω από τον Σταυρό εικονίζονται κάποια πρόσωπα. Είναι αυτά που αναφέρονται στα Ευαγγέλια. Κάτω, περιστοιχισμένη από γυναίκες που την αγκαλιάζουν, βρίσκεται η Παναγία. Το πρόσωπό της είναι θλιμμένο και πονεμένο, αλλά δεν θρηνεί γοερά. Οι γυναίκες, μαθήτριες του Κυρίου αντιμετωπίζουν τον πόνο, όλες μαζί, ενωμένες, ως Εκκλησία.

Απέναντι από την Παναγιά μας βρίσκεται ο αγαπημένος μαθητής του Κυρίου, ο μοναδικός από τους μαθητές του που ήταν παρών στη Σταύρωση, ο Ιωάννης, ο γιος του Ζεβεδαίου. Σ΄ αυτόν απευθυνόμενος πριν από λίγο ο Κύριος ανέθεσε τη φροντίδα της Μητέρας Του και στη Μητέρα Του είπε ότι ο Ιωάννης θα είναι γιος της.

Πίσω από τον Ιωάννη διακρίνεται ένας Ρωμαίος στρατιωτικός. Είναι αυτός που ομολογεί ότι Αυτός που σταυρώθηκε είναι Υιός του Θεού. Είναι ο άγιος Λογγίνος, ο εκατόνταρχος, ο οποίος αργότερα μαρτύρησε για τον Χριστό.

Αυτά τα στοιχεία, λοιπόν, ας έχουμε υπόψη μας, προκειμένου την Κυριακή της Σταυροπροσκύνησης αλλά και τη Μεγάλη Παρασκευή, μετά από τέσσερις εβδομάδες περίπου, να γνωρίζουμε τους συμβολισμούς της εικόνας που προσκυνούμε.