Πεμπτουσία· Ορθοδοξία-Πολιτισμός-Επιστήμες

Αρχιμανδρίτης Ανανίας Κουστένης (1945-2021). (Επιμέλεια Στέλιος Κούκος) Εξεφωνήθη την 21η Σεπτεμβρίου 2005 Αισθανθήκαμε απόψε, σεβαστοί μου πατέρες και αγαπημένοι αδελφοί μου, ιδιαίτερη χαρά και αγαλλίαση, γιατί διαβάσαμε, ύστερα από τόσον καιρό, την Παράκληση στον άγιο μας Νεκτάριο. Νοιώσαμε την αγάπη του, τη χάρη του, τη στοργή του, ήλθε από κοντά μας, μας ευλόγησε, μας κοίταξε, και τον ευχαριστούμε. Είναι καλό να κάνομε Παρακλήσεις και να διαβάζουμε Ακολουθίες και Βίους Αγίων και προπαντός να πηγαίνομε στη Θεία και Άγια Λειτουργία. Αλλάζει το κλίμα. Έρχεται ο ουρανός στη γη. Κατεβαίνει ο Παράδεισος εδώ, με τις λαμπρότητες των αγίων και με κέντρο τον Φιλάνθρωπο Χριστό μας και την Παναγία μας, τη Μητέρα Του και Μητέρα μας. Έτσι κι ο προφήτης Ζαχαρίας, ο πατέρας του Τιμίου και ενδόξου Προφήτου ...

«Ο ιερός ευαγγελιστής Λουκάς αναφέρει στο ευαγγέλιό του ότι όταν εισήλθε ο πρεσβύτης και δίκαιος Ζαχαρίας στα Άγια των Αγίων, προκειμένου να προσφέρει τη θυσία του θυμιάματος, κατά τον καιρό της εφημερίας του στον Ναό, φανερώθηκε σ’  αυτόν ο αρχάγγελος Γαβριήλ, ο οποίος του μετέφερε τη χαρμόσυνη είδηση ότι πρόκειται η γυναίκα του Ελισάβετ να γεννήσει γιο κατά το γήρας της, Προφήτη και Πρόδρομο, φωνή και κήρυκα και παντοτινό λυχνάρι, τον μύστη της χάρης του Θεού. Αυτήν τη θεία σύλληψη είπε στον προφήτη και ιερέα Ζαχαρία ο θείος αρχιστράτηγος με τα λόγια: «Εισακούστηκε η δέησή σου», οπότε με την παράδοξη αυτή γέννα λόγω γηρατειών και στειρώσεως της Ελισάβετ, άρχισε να προμηνύεται και ο θείος και παρθενικός τόκος της παναχράντου Θεοτόκου». Θα ...

Ο μεγάλος Σκιαθίτης πεζογράφος, Αλέξανδρος Μωραϊτίδης, ο άλλος μετά τον Παπαδιαμάντη άγιος των νεοελληνικών γραμμάτων, ήταν το πνευματικό τέκνο του Γέροντος Δανιήλ, από το πρόσωπο και τις διδαχές του οποίου είχε πολύ εντυπωσιασθεί, τόσο αυτός όσο και η γυναίκα του, ώστε έζησαν μαζί στον κόσμο όχι απλώς ως κοσμοκαλόγεροι, αλλά αξιώθηκαν και οι δύο να φορέσουν το αγγελικό σχήμα ως μοναχού, Ανδρόνικος και Αθανασία. Συνέβαλαν μάλιστα και οι δύο πολύ στην ανάπτυξη της επικοινωνίας και στην αμοιβαία εκτίμηση μεταξύ του Αγίου Νεκταρίου και του Γέροντος Δανιήλ. Η σύζυγος μάλιστα του Μωραϊτίδη ήταν  στον κύκλο των γυναικών, οι οποίες βρίσκονταν υπό την καθοδήγηση του Αγίου Νεκταρίου κατά την διάρκεια της Σχολαρχίας του στην Ριζάρειο Εκκλησιαστική Σχολή. Υπάρχουν εντυπωσιακές μαρτυρίες του ίδιου ...

«Δε νομίζω ότι κάνω κάτι ιδιαίτερο. Απλώς κάνω τη δουλειά μου όσο καλύτερα μπορώ. Ακριβώς όπως όλος ο κόσμος. Κι η δουλειά μου είναι να ψάχνω, μέσω της επιστήμης μου, απαντήσεις σε μια σειρά ερωτημάτων που γεννιόνται καθημερινά μέσα μου. Απαντήσεις σε προσωπικές μου απορίες που δημιουργούνται αυθόρμητα μέσα από τη συνεχή μελέτη των μυστικών του απέραντου σύμπαντος.» Ο δορυφόρος Wilkinson Microwave Anisotropy Probe (WMAP) που χρησιμοποιήθηκε για την χαρτογράφηση του σύμπαντος έχει ύψος 3,8 και πλάτος 5 μέτρα, ενώ το βάρος του φτάνει τα 840 κιλά. Η αρχική αποστολή WMAP είχε διάρκεια 27 μήνες. Συνέντευξη του Μάνου Δανέζη, από το βιβλίο της Κατερίνας Μαγγανά «Δημιουργώντας το Αύριο», Εκδόσεις Παπαϊωάννου, Αθήνα 2002. Ο αστροφυσικός Μάνος Δανέζης είναι ένας άνθρωπος χαμηλών τόνων. Και γι’ ...

Να ανεχόμεθα ο ένας τον άλλον με αγάπη, ήταν το θέμα της προηγούμενης Ομιλίας μας. Αλλά όταν ακούμε αυτή την προτροπή του Αποστόλου Παύλου: «Να ανέχεστε με υπομονή ο ένας τον άλλο…» (Κολ.3,13), πολλά ερωτηματικά δημιουργούνται μέσα μας, ακόμα και αντιρρήσεις: «Είναι δίκαιο ο άλλος να μας προσβάλει, να μας ζημιώνει, ή να μας συκοφαντεί χωρίς λόγο, κι εμείς να μην αντιδρούμε; Έτσι θα πάρει θάρρος και θα συνεχίσει την άδικη συμπεριφορά του απέναντί μας». Αν από αγάπη ενδιαφερόμαστε να βοηθήσουμε τον άλλον να διορθωθεί, αξίζει κάθε προσπάθεια εκ μέρους μας. Αλλά αυτό θα γίνει μετά από προσευχή, με ηρεμία, χωρίς θυμό,φωνές, απειλές, και προ παντός χωρίς να επιδιώξουμε να του ανταποδώσουμε το κακό που μας έκανε με βίαιο τρόπο. Αν ενδιαφερόμαστε ειλικρινά ...

Γιατί οι μεγαλύτεροι δε νοιαζόμαστε τα παιδιά μας να έχουν ευαισθησία που μεταφράζεται σε ανοιχτότητα απέναντι στους άλλους;  Η γειτονιά, όπως την γνωρίζαμε, έχει σβήσει από τον χάρτη. Τα παιδιά δεν μαζεύονται τα απογεύματα για να παίξουν, να μοιραστούν χρόνο, να μαλώσουν, να κάνουν παρέα, να τα χαλάσουν και να τα βρούνε. Ακολουθούν τους μεγάλους που εργαζόμαστε σκληρά, με απάνθρωπα πολλές φορές ωράρια, και το ίδιο κάνουν κι εκείνα. Τα απογεύματά τους γεμάτα. Ξένες γλώσσες, μουσική χορός, αθλητισμός, πολεμικές τέχνες, κέντρα δημιουργικής απασχόλησης, φροντιστήριο όταν μεγαλώνουν. Ζωή για παρέα και παιχνίδι δεν προβλέπεται. Μόνη συντροφιά η οθόνη, κάποτε και με διαδικτυακά παιχνίδια στα οποία φτιάχνουν μικρές ομάδες. Αν υπάρχουν αδέρφια, κοντά στην ηλικία, τουλάχιστον ανταλλάσσουν μία κουβέντα και παίζουν. Ο τρόπος αυτός ...

Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος (ψηφιδωτό). Αγία Σοφία Κωνσταντινούπολη. (Επιμέλεια Στέλιος Κούκος) Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου ομιλία «Περί πραότητος» α’. Νομίζω πως όλοι σας γνωρίζετε καλά, ότι όσοι ακούνε με σύνεση τ’ αποφθέγματα του Θεού, πρέπει στη συμπεριφορά τους και στο χαρακτήρα να είναι καλοί κι ενάρετοι. Οι δούλοι του Χριστού σ’ αυτό κυρίως διαφέρουν απ’ όσους αγνοούν την αλήθεια: ζουν πάντοτε με καλωσύνη και παρουσιάζουν ζωή γεμάτη ευσέβεια. Είναι πολύ φυσικό, βέβαια, να ‘ναι κακοί και ελεεινοί όσοι δεν γνωρίζουν το Χριστό. Αντίθετα, ο δούλος του Χριστού πιο πολύ πρέπει να παίρνη το όνομά του αυτό απ’ την πραότητα στη συμπεριφορά του παρά απ’ το όνομα που οι γονείς του έδωσαν. Οι άνθρωποι αποκτούν την αγάπη του Θεού όχι τόσο για την αγνότητά τους, ούτε για τις ...

Γέροντας, Αρχ. Αιμιλιανός Σιμωνοπετρίτης (1934-2019). Φωτογραφία Αγιορειτική Φωτοθήκη. (Επιμέλεια Στέλιος Κούκος Περί αρετών Τρεις αρεταί εισιν προνοούσαι του νου διά παντός, και χρείαν αυτών έχει· η κατά φύσιν ορμή και η ανδρεία και η αοκνησία. Η πνευματική εργασία ενός πιστού γίνεται διά του νου. Για να μπόρεση όμως ο άνθρωπος να ενωθή με τον Θεόν διά του νου, διά του ηγεμονικού, χρειάζεται, λέγει ο αββάς Ησαΐας, τρία πράγματα: την κατά φύσιν ορμή, την ανδρεία και την αοκνησία . Δεν μιλάει για την ταπείνωσι, ούτε για την αγάπη, ούτε για την προσευχή. Μας εντυπωσιάζει. Γιατί να προτάσση αυτές τις αρετές; Η κατά φύσιν ορμή είναι η φυσική ιδιότης του ανθρώπου να μπορή να επιδιώκη κάτι με την θέλησί του, να ξέρη δηλαδή τι θέλει, τι ζητάει, και ...

Τα τελευταία χρόνια αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο ο ρόλος του περιβάλλοντος εργασίας, του εργασιακού stress, καθώς και η κοινωνικοοικονομική κατάσταση του πολίτη στην εμφάνιση εγκεφαλικών επεισοδίων. Το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο (εγκεφαλικό) αποτελεί εξαιρετικά σοβαρή κατάσταση. Οφείλεται, συνήθως, στο γεγονός ότι μία περιοχή του εγκεφάλου ισχαιμεί, δηλαδή τροφοδοτείται με μικρότερη ποσότητα αίματος από εκείνη που χρειάζεται για τη φυσιολογική της λειτουργία Σπανιότερα η βλάβη οφείλεται σε αιμορραγία. Λίγα λεπτά της ώρας ανεπαρκούς οξυγόνωσης και θρέψης των νευρικών κυττάρων (νευρώνων) είναι αρκετά για να προκαλέσουν βαριές και μη αναστρέψιμες βλάβες του εγκεφάλου. Στις χώρες του δυτικού κόσμου τα εγκεφαλικά αποτελούν έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες εισαγωγής και παραμονής στο νοσοκομείο. Σε παγκόσμια κλίμακα αποτελούν τη δεύτερη κατά σειρά αιτία θανάτου και τη συνηθέστερη αιτία ...

Ήδη ο απόστολος Παύλος βεβαιώνει ότι «ὅσοι γὰρ εἰς Χριστὸν ἐβαπτίσθητε, Χριστὸν ἐνεδύσασθε.  οὐκ ἔνι ᾿Ιουδαῖος οὐδὲ ῞Ελλην, οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδὲ ἐλεύθερος, οὐκ ἔνι ἄρσεν καὶ θῆλυ· πάντες γὰρ ὑμεῖς εἷς ἐστε ἐν Χριστῷ ᾿Ιησοῦ». Μάλιστα, αυτή την ισοτιμία των ανθρώπων διεκδίκησαν και οι Πατέρες της Εκκλησίας, και ιδιαιτέρως οι δάσκαλοι του Ευαγρίου, Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός και Μέγας Βασίλειος.  Ο Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός δεν δίστασε να καταφερθεί ανοιχτά κατά των πολιτικών νόμων, που ήταν εναντίον των γυναικών, τονίζοντας με έμφαση: «Οὐ δέχομαι ταύτην τὴν νομοθεσίαν, οὐκ ἐπαινῶ τὴν συνήθειαν. Ἄνδρες ἦσαν οἱ νομοθετοῦντες, διὰ τοῦτο κατὰ τῶν γυναικῶν ἡ νομοθεσία… Θεὸς δὲ οὐχ οὕτως· ἀλλὰ, Τίμα τὸν πατέρα σου καὶ τὴν μητέρα σου, ἥτις ἐστὶν ἐντολὴν πρώτη, ἵνα εὖ ...

Η ακολουθία της Προσκομιδής ή Προθέσεως συνιστά δομικό τμήμα της Θείας Λειτουργίας. Η ενότητά της με το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας είναι αυτονόητη, αλλά η θέση, στην οποία λάμβανε αυτή χώρα, δεν είναι πάντα η ίδια. Η αρχαία Εκκλησία δεν γνωρίζει ειδική, διαμορφωμένη ακολουθία για την Προσκομιδή. Η ξεχωριστή τελετή της προετοιμασίας των Τιμίων Δώρων είναι μεταγενέστερη, αφού τα πρώτα στοιχεία της αρ~χίζουν να εμφανίζονται τον Ι’ αι., ενώ αποκρυσταλλώνεται στην πολύπλοκη και έως σήμερα διασωζόμενη μορφή της μεταξύ ΙΓ’ και ΙΕ’ αι. Η κεχωρισμένη από τη Θεία Λειτουργία, αλλά τελούμενη στο πλαίσιο της τελευταίας, τελετή της Προσκομιδής έλαβε εξ αρχής τη θέση της πριν από την τέλεση της Θείας Λειτουργίας, τουλάχιστον όσον αφορά ένα μεγάλο τμήμα της. Η αρχική ευχή ...

Με αφορμή μια ηχογραφημένη ομιλία του μακαριστού Μοναχού Μωυσή του Αγιορείτη (1952-2014) με θέμα τους σύγχρονους Χριστιανούς   «Η απληστία τυραννεί, η πλεονεξία καταδυναστεύει, το ψέμα υπερηφανεύεται, η εμπιστοσύνη προς τους άλλους χάθηκε, η αλήθεια εγκατέλειψε τη γη», διαπιστώνει ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, παρατηρώντας με τη σοφή και πνευματική του ματιά όχι μόνο τη δική του εποχή (4ος-5ος αι.), αλλά και ολόκληρη τη μεταπτωτική ιστορία του ανθρωπίνου γένους. Η κοινωνική, πολιτική και εκκλησιαστική αστάθεια, οι οικονομικές και ηθικές κρίσεις, οι πόλεμοι, οι ασθένειες, οι θάνατοι, ακόμη και οι επαναστάσεις της φύσης κατά του ανθρώπου, αποτελούν τα συμπτώματα που υποδηλώνουν τη νοσηρή κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η ανθρωπότητα, παραπέμποντας στα λόγια αγωνίας αυτού του μεγάλου Πατέρα της Ορθόδοξης Εκκλησίας ότι «όλα ...

Πνευματικές ομιλίες του Γέροντα Εφραίμ, Καθηγουμένου της Ιεράς Μεγίστης Μονής Βατοπαιδίου. Πώς ακούω pemptousia.fm; Πώς χρησιμοποιώ το podcast σε κινητές συσκευές; – Οδηγίες χρήσης

Άγιος Γρηγόριος Σιναΐτης. (Εικόνα Αλεξάνδρας Τσίγκου). (Επιμέλεια Στέλιος Κούκος) 10. Ο παράδεισος είναι δύο ειδών, αισθητός και νοητός, δηλαδή ο παράδεισος της Εδέμ κι ο παράδεισος της χάρης. Ο παράδεισος της Εδέμ (Γεν. 2, 8-13) είναι τόπος πολύ υψηλός, ως τον τρίτο ουρανό, όπως λένε όσοι διηγούνται γι’ αυτόν, φυτεμένος από το Θεό με κάθε είδος ευωδέστατα φυτά. Και δεν είναι ούτε τελείως άφθαρτος, ούτε εντελώς φθαρτός, αλλά σε μια κατάσταση μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας, ώστε να είναι πάντοτε γεμάτος από καρπούς, και να έχει διαρκώς και άνθη και άγουρους και ώριμους καρπούς. Γιατί όταν σαπίζουν τα δένδρα και οι ώριμοι καρποί και πέφτουν στη γη, δε μυρίζουν φθορά και σήψη σαν τα φυτά του κόσμου, αλλά γίνονται ευωδιαστό χώμα. Αυτό γίνεται από την πολλή αφθονία ...

Μια εκπομπή που προσπαθεί να παρουσιάσει πτυχές της Ορθόδοξης παράδοσής μας, ικανές να αγγίξουν την καρδιά μας και να την ωθήσουν στην αγάπη του Θεού. Επιμελείται και παρουσιάζει ο π. Γεώργιος Σχοινάς. Πώς ακούω pemptousia.fm; Πώς χρησιμοποιώ το podcast σε κινητές συσκευές; – Οδηγίες χρήσης

(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος) Ένας νέος, στενός συγγενής του π. Ζωσιμά , ήταν ευλαβής και καλοπροαίρετος. Όμως η κοσμική του παιδεία, η επιστημονική του κατάρτιση και ο ασίγαστος πόθος του για γνώσεις, τον έκαναν να επιζητεί την κατανόηση τωv ασύλληπτων θείων μυστηρίων, και του δημιούργησαν κάποια σύγχυση λογισμών. Συζητώντας με το γέροντα, του φανέρωσε την επιδίωξη και τη σύγχυσή του. Κι εκείνος του αποκρίθηκε: – Αν ο νους σου μπορούσε να συλλάβει το Θεό, τις ιδιότητές Του και τα μυστήριά Του, τότε τι Θεός θα ήταν αυτός; Και τι θα ένιωθες για ένα τέτοιο Θεό -που δεν θα ήταν καν Θεός; Επειδή ο Θεός και δημιουργός μας είναι Θεός αληθινός, γι’ αυτό είναι ακατάληπτος και απρόσιτος. Επειδή ακόμα είναι Θεός, γι’ αυτό είναι και πανάγιος, πανάγαθος, παντοδύναμος, πάνσοφος, ...

Ο απόστολος Παύλος στην πρώτη προς Κορινθίους επιστολή κάνει την εξής αναφορά: «εἰκατὰἄνθρωπονἐθηριομάχησαἐνἘφέσῳ»(Α΄ Κορ. 15:32). Η αναφορά αυτή μέχρι και σήμερα προκαλεί αρκετά μεγάλη απορία στους ερευνητές, διότι οι ίδιοι αναρωτιούνται εάν ο Παύλος κάνει αυτή την αναφορά του μεταφορικά ή κυριολεκτικά. Πουθενά αλλού στις παύλιες επιστολές ή στις Πράξεις δεν γίνεται αναφορά σε αυτό το γεγονός. Όπως επίσης και στην λίστα των παθημάτων του Παύλου στην Β΄ Κορ. 11:23–29 δεν γίνεται κάποια αναφορά στην πάλη του αποστόλου με κάποιο άγριο ζώο. Άλλωστε, είναι αδύνατο να έριξαν στην αρένα τον Παύλος από την στιγμή που έφερε την ιδιότητα του Ρωμαίου πολίτη. Επομένως, μάλλον την λέξη αυτή ο Παύλος την χρησιμοποιεί μεταφορικά, παρά κυριολεκτικά. Η φράση «ἐθηριομάχησα» του Παύλου, αποκαλύπτει μια ιδιαίτερη ...

Ο Πλάτων Αϊβαζίδης (Αϊβάζης ή Αϊβαζόγλου) γεννήθηκε το 1852 στην Πάτμο απο τον χιώτη Νικόλαο και τη Μαρία. Μαθήτευσε στην Πατμιάδα Σχολή και σε ηλικία 15 ετών έγινε δόκιμος στην Ι.Μ Αγ. Ιωάννου Θεολογου, όπου μόναζαν δύο θείοι του μοναχοί και παρέμεινε ως τα 25 του έτη. Μετά πορεύεται στην Κωνσταντινούπολη και φοιτά στη Μεγάλη του Γένους Σχολή και τη Θεολογική Σχολή της Χάλκης, γνωρίζοντας τον εκεί φοιτητή Γερμανό Καραβαγγέλη. Παράλληλα, εκτελούσε χρέη Διακόνου στη Μητρόπολη Καστοριάς (1883-1888) και Λήμνου (1888- 1894). Στη Λήμνο χειροτονείται πρεσβύτερος και γίνεται Πρωτοσύγγελος (δηλαδή δεύτερος τη τάξει) απο τον Μητρ. Αθανάσιο Καποράλη. Το 1899 ο Μητρ. Αθανάσιος μετατίθεται στην Καστοριά και παίρνει μαζί του τον Πρωτοσύγγελο Πλάτωνα. Σε ένα μόλις χρόνο ξαναμετατίθεται στη Σάμο και ...

Αγαπητοί Αναγνώστες την μέρα που γράφουμε αυτό το άρθρο είναι Δευτέρα 13 Σεπτεμβρίου 2021, δηλαδή η ημέρα των Αγιασμών των μαθητών στα Σχολεία της Πατρίδας μας, αλλά και μία ημέρα πριν την Εορτή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού. Αποφασίσαμε να αφιερώσουμε αυτό το άρθρο μας ακριβώς σε αυτά τα δύο θέματα, που και αν και διαφορετικά και όμως συνδέονται με έναν όμορφο αλλά και ταυτόχρονα βαθύτερο τρόπο. Ας ξεκινήσουμε… Είναι γεγονός πως η παιδεία σε όλα τα κράτη του κόσμου, αποτελεί τον καθρέπτη, αλλά και το εφόδιο-μηχανισμό βελτιώσεως ή όχι του μέλλοντος των κοινωνιών και των πολιτισμών. Η γνώση με την πάροδο του χρόνου αυξάνεται και οι νέες γενιές έρχονται συνεχώς αντιμέτωπες με νέες προκλήσεις, τις οποίες καλούνται να αντιμετωπίσουν αλλά ...

Ζωντανή μετάδοση του Όρθρου και της Θείας Λειτουργίας, από τον Ιερό Ναό Αγίου Δημητρίου Δήμου Αγίου Δημητρίου Αττικής.