Τι προϊόντα εξάγει η Κύπρος;

Φάρµακα, χαλλούµι και πατάτακρατούν τη σηµαία στον ιστό.

Της Έλενας Καλυφόματου

Η τριπλέτα φάρµακα – χαλλούµι – πατάτα κρατά τη σηµαία της Κύπρου ψηλά. Το 2018 οι εξαγωγές φαρµάκων άγγιξαν τα €270 εκατ. περίπου. Εντυπωσιακή είναι όµως και η αύξηση στις εξαγωγές του χαλλουµιού, καθώς έφτασαν τα €194 εκατ., κάτι το οποίο µπορεί να εξηγεί και τις µάχες που µαίνονται για το συγκεκριµένο προϊόν και την κατοχύρωσή του. Η κυπριακή πατάτα συµπληρώνει την τριάδα, καταγράφοντας εξαγωγές αξίας €43,9 εκατ.

Αιχµή του δόρατος τα φάρµακα

Η φαρµακοβιοµηχανία ανέκαθεν ήταν η πιο δυνατή αγορά σε ό,τι αφορά τις εξαγωγές, αποτελώντας το 25% των συνολικών εξαγωγών που κάνει η χώρα µας. Μιλώντας στο περιοδικό Economy Today, ο πρόεδρος των φαρµακευτικών βιοµηχανιών, Ανδρέας Βασιλείου, αναφέρει ότι στον τοµέα εργοδοτούνται πέραν των 2.000 ατόµων, εκ των οποίων το 55% είναι νέοι επιστήµονες. «∆ίνουµε κίνητρα στους νέους να επιστρέψουν στην Κύπρο και να εργαστούν σ’ ένα περιβάλλον ισάξιο µε ευρωπαϊκές και αµερικανικές πολυεθνικές. Μέσω των εργασιών των φαρµακοβιοµηχανιών, έχουν δουλειά µικροµεσαίες επιχειρήσεις, που αποτελούν τη ραχοκοκκαλιά της κυπριακής οικονοµίας», σηµειώνει ο κ. Βασιλείου.

Εξαγωγές σε περισσότερες από 110 χώρες

Στην Κύπρο υπάρχουν πέντε εταιρείες φαρµακοβιοµηχανίας, όµως οι τρεις έχουν έντονη εξαγωγική δραστηριότητα. Σύµφωνα µε τον κ. Βασιλείου, «τα κυπριακά φάρµακα εξάγονται, συνολικά, σε ένα δίκτυο πέραν των 110 χωρών, συµπεριλαµβανοµένων και χωρών στην αγορά των οποίων είναι πολύ δύσκολο να καταφέρει κανείς να εισχωρήσει ένα προϊόν». Τέτοιες χώρες θεωρούνται, για παράδειγµα, οι ευρωπαϊκές, η Ιαπωνία, η Βραζιλία και η Αυστραλία, λόγω της αυστηρότητας των νοµοθεσιών τους. «Το κυπριακό φάρµακο δεν έχει περιορισµό. Αφού κατάφερε να µπει σε αυτές τις αγορές, µπορεί να µπει σε οποιαδήποτε», δηλώνει µε νόηµα ο κ. Βασιλείου.

Κάθε χρόνος και ρεκόρ

Η συνολική αξία των εξαγωγών την τελευταία πενταετία παρουσιάζει σταθερή αύξηση. Πιο αναλυτικά, από το 2014 που η συνολική αξία της εξαγωγής των φαρµάκων ήταν €220,9 εκατ., το 2018 έφτασε τα €270,01 εκατ. Το µεγαλύτερο µερίδιο της αγοράς των φαρµάκων στις εξαγωγές για το 2018 ανήκε στην Κίνα, µε συνολική αξία €23,5 εκατ., καταγράφοντας αύξηση της τάξης του €1,5 εκατ. από το 2017. Όµως, σύµφωνα µε τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας, η συνολική αξία των εξαγωγών του πρώτου επταµήνου του 2019 για την Κίνα είναι µόνο στα €7,1 εκατ., δείχνοντας ότι θα έχει πτώση. Όπως εξηγεί ο κ. Βασιλείου, «αυτό οφείλεται µάλλον στο ότι η Κίνα είναι σε µια διαδικασία αναθεώρησης και εφαρµογής νέων κανόνων για τα φάρµακα». Ακολουθεί το Βιετνάµ µε συνολική αξία €18,5. εκατ. Την τρίτη θέση κατέχει η Γαλλία, αυξάνοντας τις εξαγωγές της από €10,9 εκατ. το 2017 σε €17,9 εκατ. το 2018.

Σταθερά ψηλά ο πήχης

Κάθε χρόνο η κάθε εταιρεία έχει τον ίδιο στόχο, να ξεπεράσει τις εξαγωγές του προηγούµενου έτους. Σχολιάζοντας τη δυναµική που έχει το κυπριακό φάρµακο, ο κ. Βασιλείου είπε πως «µέσα στα επόµενα χρόνια θα έχουν πάντα αύξηση οι εξαγωγές, µε την προϋπόθεση να µην υπάρξουν αλλαγές σε κάποιες χώρες-κλειδιά, είτε στη νοµοθεσία είτε στην εσωτερική τους πολιτική διακυβέρνηση, η οποία θα επιφέρει αλλαγές στην υπάρχουσα κατάσταση». Καταλήγοντας, είπε πως «το µέλλον του κυπριακού φαρµάκου είναι λαµπρό, φτάνει να υπάρχει η αντίστοιχη στήριξη και βοήθεια στα προβλήµατα που αντιµετωπίζουµε».

«Τρικλοποδιά» οι λογαριασµοί  ηλεκτρικού και νερού

Ερωτηθείς ποια είναι τα προβλήµατα που αντιµετωπίζουν οι εταιρείες που ασχολούνται µε τον τοµέα της φαρµακοβιοµηχανίας, ο πρόεδρος των φαρµακευτικών εταιρειών σηµείωσε πως «ένα από τα προβλήµατα που αντιµετωπίζουν είναι το αυξηµένο κόστος του ηλεκτρικού ρεύµατος και του νερού, που στην Κύπρο είναι από τα πιο ακριβά στην Ευρώπη. Ξεκινάµε µείον κάποιες χιλιάδες συγκριτικά µε άλλες χώρες που έχουν χαµηλότερο κόστος». Επίσης, υπογραµµίζει το υψηλό κόστος πρώτης ύλης αλλά και µεταφοράς. Εξαιτίας του ότι η Κύπρος είναι νησί, δεν υπάρχουν επαρκείς ακτοπλοϊκές συνδέσεις µε τον υπόλοιπο κόσµο. Τέλος, αναφέρει πως οι νέες νοµοθεσίες που ψηφίζονται για τα φάρµακα αυξάνουν συνεχώς το κόστος παραγωγής αλλά και διανοµής. Άρα το κόστος θα το επωµίζεται η εταιρεία ή θα το µετακυλίει στο φάρµακο, µε αποτέλεσµα ο ασθενής να αγοράζει πιο ακριβά τα φάρµακα, χάνοντας έτσι την ανταγωνιστικότητά µας έναντι των άλλων χωρών.

Χρειάζεται πολιτική και κίνητρα

Η διατήρηση και η ενδυνάµωση της φαρµακοβιοµηχανίας της Κύπρου µπορεί να πραγµατοποιηθεί µε συγκεκριµένη πολιτική. Το κράτος οφείλει να στηρίξει και τις επιτυχηµένες βιοµηχανίες της Κύπρου δίνοντας κίνητρα σε αυτές. Τα τελευταία χρόνια ανοίχτηκαν νέες αγορές, δηµιουργώντας περαιτέρω ανάγκες στις εταιρείες φαρµάκων. Ένα πρόβληµα που αντιµετωπίζει η Κύπρος, που αν ποτέ καταφέρει να το λύσει, τότε θα βοηθήσει σε µεγάλο βαθµό τη βιοµηχανία των φαρµάκων, είναι η έλλειψη γηγενούς εξειδικευµένου προσωπικού σε ειδικούς τοµείς, όπως η έρευνα και η ανάπτυξη φαρµάκων. Είναι ελάχιστοι αυτοί που έχουν σπουδάσει ή έχουν εµπειρία στα συγκεκριµένα αντικείµενα. Γίνεται µεγάλη προσπάθεια από τις εταιρείες να φέρουν νέα γνώση στην Κύπρο. Αυτό θα βοηθήσει ακόµα περισσότερο το άνοιγµα νέων αγορών και την ανακάλυψη νέων φαρµάκων. Καταλήγοντας, ο κ. Βασιλείου τόνισε πως «για να γίνει αυτό, πρέπει να δώσουµε τα κατάλληλα κίνητρα σε Ευρωπαίους πολίτες που έχουν την κατάλληλη προϋπηρεσία, έτσι ώστε να φύγουν από τα κέντρα αποφάσεων και τις πολυεθνικές και να έρθουν στην Κύπρο».

Το success story του χαλλουµιού

Το χαλλούµι αποτελεί το γαστρονοµικό γνώρισµα της Κύπρου. Οι προοπτικές της αγοράς του κυπριακού χαλλουµιού είναι µεγάλες, φτάνει οι ιθύνοντες να τις αξιοποιήσουν στο έπακρον. Πρόκειται για µια υποσχόµενη αγορά, που έχει ανοδική πορεία µε θεαµατικούς αριθµούς. Οι προκλήσεις, όµως, που έχουν να αντιµετωπίσουν στο µέλλον οι άµεσα εµπλεκόµενοι είναι αρκετές, γι’ αυτό ανησυχούν έντονα. Εκτός από το εισόδηµα των ίδιων των παραγωγών, η αναγνώριση του ντόπιου προϊόντος µπορεί να ενισχύσει ουσιαστικά τον γαστρονοµικό τουρισµό στο νησί αλλά και την ίδια την οικονοµία της χώρας. Το 2018 οι εξαγωγές χαλλουµιού ανήλθαν στα 29.271.308 κιλά, καταγράφοντας αύξηση της τάξης του 25% συγκριτικά µε το 2017 – αριθµοί και ποσοστά που καθιστούν το χαλλούµι το δεύτερο εξαγωγικό προϊόν της Κύπρου µετά τα φάρµακα. Ένας από τους λόγους για τους οποίους το χαλλούµι βρίσκεται σε πρώτο πλάνο αυτή την περίοδο είναι το γεγονός ότι τα έσοδα από τις εξαγωγές του ανέρχονται σε πολλά εκατοµµύρια ευρώ κάθε χρόνο και η συνολική του αξία ανεβαίνει, σταδιακά µεν, σταθερά δε.
33.000 τόνοι
Στην κυπριακή αγορά υπάρχουν 80 εταιρείες που παράγουν χαλλούµι, αλλά µόνο οι 12-15 κάνουν εξαγωγές. Η παραγωγή του χαλλουµιού, το 2018, είχε φθάσει περίπου τους 33.000 τόνους. Από αυτούς, µόνο 4.000 τόνοι διατέθηκαν στην κυπριακή αγορά. Οι υπόλοιποι 29.000 τόνοι χαλλουµιού εξήχθησαν σε χώρες εντός και εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Γι’ αυτό άλλωστε, σε κάθε συζήτηση για τον αγροτικό τοµέα της χώρας, γίνεται ξεχωριστή αναφορά στο χαλλούµι. Η κατοχύρωση του προϊόντος ως Προστατευόµενης Ονοµασίας Προέλευσης (ΠΟΠ) θα συµβάλει ουσιαστικά στην ανάπτυξη του τοµέα των γεωργικών προϊόντων, της κτηνοτροφίας και της οικονοµίας του τόπου γενικότερα.

Η εκτόξευση στις εξαγωγές

Οι εξαγωγές του κυπριακού χαλλουµιού εµφανίζουν σταθερά ανοδικούς ρυθµούς ανάπτυξης την τελευταία πενταετία. Σύµφωνα µε τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας, η αξία των εξαγωγών του χαλλουµιού ανήλθε στα €194 εκατ. το 2018, ενισχυµένη κατά 112,95% συγκριτικά µε το 2014, ενώ στο ίδιο χρονικό διάστηµα παρουσίασε αύξηση κατά 115,72% σε όγκο εξαγωγών, ο οποίος έφτασε τα 29.271.308 κιλά το 2018. Σε χρονιά-ρεκόρ «όλων των εποχών» αναµένεται να εξελιχθεί το 2019 για τις κυπριακές εξαγωγές χαλλουµιού, τόσο σε όγκο όσο και σε αξία, ξεπερνώντας ακόµη και τις εντυπωσιακές επιδόσεις του 2018. Φέτος, από τον Ιανουάριο µέχρι τον Ιούλιο του 2019, έχουν γίνει εξαγωγές 20.702.965 κιλών χαλλουµιού, συνολικής αξίας €137 εκατ. Έχοντας ακόµα πέντε µήνες προς µέτρηση, οι τελευταίες εκτιµήσεις υπολογίζουν την παραγωγή χαλλουµιού σε υψηλότερα επίπεδα από πέρυσι.

Η απειλή του Brexit

Σε ό,τι αφορά τις επιµέρους αγορές, το Ηνωµένο Βασίλειο εξακολουθεί και αυτή τη χρονιά (πρώτο επτάµηνο του 2019), όπως και τα προηγούµενα έτη, να αποτελεί τον σηµαντικότερο προορισµό για τις εξαγωγές του κυπριακού χαλλουµιού. Αν και οι µελλοντικές εµπορικές σχέσεις της χώρας µε την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι αµφίρροπες, φαίνεται πως αυτό δεν επηρέασε καθόλου τις εξαγωγές του σε αυτήν. Αντιθέτως, δείχνει συνεχή ανάπτυξη. Σύµφωνα µε τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας, το Ηνωµένο Βασίλειο εισήγαγε 13.821.452 κιλά χαλλουµιού το 2018, ποσοστό που ανέρχεται στο 47% του γενικού συνόλου των εξαγωγών χαλλουµιού. Την τελευταία πενταετία, το Ηνωµένο Βασίλειο έχει αυξήσει θεαµατικά τις εισαγωγές χαλλουµιού. Ήδη το πρώτο επτάµηνο του 2019 έχει καλύψει τις εισαγωγές που είχε το 2016. Συγκεκριµένα, το 2016 εισήγαγε 9.182.897 κιλά, ενώ το διάστηµα Ιανουαρίου-Ιουλίου εισήγαγε 9.389.733 κιλά. Το µεγάλο ερώτηµα είναι τι θα συµβεί όταν το Ηνωµένο Βασίλειο φύγει από την Ε.Ε. Ο πρόεδρος του Συνδέσµου Τυροκόµων, Γιώργος Πέτρου, σηµειώνει πως «σε περίπτωση Brexit µε συµφωνία δεν θα επηρεαστούν οι εξαγωγές µας στην Αγγλία, λόγω της συµφωνίας για το απευθείας εµπόριο. Σε περίπτωση, όµως, άτακτου Brexit, πάλι θα ισχύει η συµφωνία, χωρίς βέβαια αυτό να µας καθησυχάζει. Υπάρχει περίπτωση η Αγγλία να κάνει απευθείας εµπόριο µε την Τουρκία µέσω κατεχοµένων».

Χαλλούµι σε Χονγκ Κονγκ και Ιαπωνία

Εκτός από το Ηνωµένο Βασίλειο, υπάρχουν και άλλες χώρες οι οποίες απορροφούν διαχρονικά το χαλλούµι στις αγορές τους. Πρόκειται για τη Σουηδία, τη Γερµανία, την Αυστραλία, την Αυστρία, την Ελλάδα και τη ∆ανία. Τα τελευταία χρόνια έχει ανοίξει το πεδίο των εξαγωγών του κυπριακού χαλλουµιού και σε άλλες χώρες. Η φήµη του χαλλουµιού εξαπλώνεται διαρκώς και ανοίγουν νέες αγορές. Κάποιες από τις νέες αγορές είναι η Τσεχία, η Ρουµανία, η Ισπανία, η Κροατία, η Ουγγαρία, η Σλοβακία και η Σλοβενία. Αίσθηση προκαλεί το γεγονός ότι το κυπριακό χαλλούµι ταξιδεύει µέχρι την Κίνα, τη Νότια Κορέα, το Χονγκ Κονγκ και την Ιαπωνία. Βέβαια είναι µικρές οι ποσότητες των εξαγωγών αυτών συγκριτικά µε τις παραδοσιακές αγορές. Η διεύρυνση των παραδοσιακών αγορών, αλλά και το άνοιγµα νέων, εξακολουθούν να συµβάλλουν θετικά στην εξέλιξη του τοµέα των γεωργικών προϊόντων και παράλληλα στην οικονοµία της χώρας. Σε περίπτωση, όµως, που οι ίδιοι παραγωγοί θελήσουν να εξάγουν τα προϊόντα τους και σε άλλες χώρες εκτός από τις υφιστάµενες, είναι εύκολο; Όπως αναφέρει ο Γιώργος Πέτρου, «δεν θέλουµε να ανοίξουµε νέες αγορές, διότι θέλουµε να ικανοποιήσουµε τις υπάρχουσες αγορές όσο καλύτερα γίνεται. Είναι αβέβαιο αν θα µπορούµε να τις εξυπηρετούµε και τα επόµενα χρόνια µε αυτά που συµβαίνουν γύρω από το χαλλούµι».

Βουνό τα προβλήµατα

Μια πρόκληση που έχει να αντιµετωπίσει ο κλάδος αφορά την επάρκεια της παραγωγής γάλακτος στο µέλλον, αφού η συνεχής ανάπτυξη των εξαγωγών και οι υπάρχουσες εγκαταστάσεις θα δυσκολέψουν την κατάσταση. Μπορεί το µέγεθος των εξαγωγών να αυξάνεται συνεχώς, ο φάκελος όµως της κατοχύρωσής του ως ΠΟΠ δεν έχει διευθετηθεί ακόµη, προκαλώντας έτσι αρνητικές συνέπειες. Όσο υπάρχει η σκιά της κατοχύρωσης, τα πράγµατα για τους άµεσα ενδιαφερόµενους παραµένουν µετέωρα. Γι’ αυτό τον λόγο, όλες οι ενδιαφερόµενες πλευρές πρέπει να προσέλθουν στο τραπέζι και από κοινού να συζητήσουν το όλο θέµα, µέχρι να βρουν µια λύση, γιατί καραδοκούν πολλοί κίνδυνοι. Υπάρχουν χώρες της Ευρώπης που παρουσιάζουν το χαλλούµι ως εγχώριο προϊόν, γεγονός που θα έχει αντίκτυπο στις εξαγωγές µας.

Η µετάλλαξη του χαλλουµιού

Οι Κύπριοι παραγωγοί, µετά τη θεαµατική αύξηση των εξαγωγών, εκµεταλλεύτηκαν τη δυναµική που απέκτησε το χαλλούµι, προωθώντας τα προϊόντα τους µε καινούργιες ιδέες σερβιρίσµατος ή ακόµα και µε καµπάνιες στο εξωτερικό. Οι παραγωγοί, θέλοντας να πάνε ένα βήµα παρακάτω, µεγάλωσαν την γκάµα των προϊόντων τους, δίνοντας στους καταναλωτές διάφορες επιλογές για το τραπέζι τους. Πλέον υπάρχουν παραλλαγές του χαλλουµιού από το κλασικό που όλοι γνωρίζουµε, που ξεχωρίζουν ακόµα και για τον τρόπο διπλώµατός τους. Επί παραδείγµατι, οι νέες συνταγές, όπως το χαλλούµι µε τσίλι και βασιλικό, φέρνουν κάτι το διαφορετικό στην αγορά. Επιπροσθέτως, δίνεται πια η ευκαιρία σε καταναλωτές που έχουν δυσανεξία και αλλεργία στο γάλα να δοκιµάσουν το νέο χαλλούµι χωρίς λακτόζη. Βέβαια, οι νέες προτάσεις από τους παραγωγούς δεν θα θεωρούνται προϊόντα Προστατευόµενης Ονοµασίας Προέλευσης (ΠΟΠ).

Ώθηση από τους χορτοφάγους

Σήµερα, η χορτοφαγία αποτελεί τάση περισσότερο από ποτέ, έχοντας µεγάλο αριθµό υποστηρικτών ανά το παγκόσµιο. Μεγάλη αλυσίδα ταχυφαγείου επικεντρώθηκε και σε αυτούς που θέλουν να µειώσουν ή και να σταµατήσουν εντελώς την κατανάλωση κρέατος, σερβίροντας το χαλλούµι σε burger µε διάφορους συνδυασµούς, ως υποκατάστατο. Ειδικά στις χώρες Σουηδία και ∆ανία, το burger µε το χαλλούµι κάνει θραύση. Συγκεκριµένα, η συνολική αξία των εξαγωγών και στις δύο χώρες ήταν €37,2 εκατ.

Το brand «κυπριακή πατάτα»

Χάρη στην εξαιρετική ποιότητα που έχει, η κυπριακή πατάτα κατέχει σηµαντική θέση στον πίνακα εξαγωγών. Λόγω του ευνοϊκού κλίµατος και του εύφορου εδάφους, αλλά και του ότι η άρδευση γίνεται αποκλειστικά µε νερό της βροχής, η Κύπρος είναι σε θέση να ανταγωνιστεί χώρες πιο προηγµένες τεχνολογικά από αυτήν. Πρόκειται για ένα προϊόν που παράγεται σχεδόν όλο τον χρόνο, µε τη µεγαλύτερη παραγωγή να γίνεται την άνοιξη. Ο κύριος όγκος παραγωγής στην Κύπρο γίνεται στην ελεύθερη περιοχή Αµµοχώστου, αλλά και σε άλλες επαρχίες. Η χώρα µας εξάγει πατάτες κυρίως στις ευρωπαϊκές χώρες, µε κυριότερους προορισµούς την Ελλάδα, το Ηνωµένο Βασίλειο, τη Γερµανία, το Βέλγιο, την Ολλανδία και τις σκανδιναβικές χώρες. Η παραγωγή των πατατών κάθε χρόνο κυµαίνεται γύρω στους 160.000 τόνους. Το 30% περίπου αξιοποιείται στην εγχώρια αγορά και το υπόλοιπο 70% εξάγεται. Με τις εξαγωγές πατατών, σύµφωνα µε το Υπουργείο Εµπορίου, δραστηριοποιούνται κυρίως επτά εταιρείες. Οι εταιρείες αυτές προµηθεύονται πατάτες από πολλούς γεωργούς, βοηθώντας έτσι οικονοµικά τους ανθρώπους που ασχολούνται µε τον πρωτογενή τοµέα του νησιού.

Εξαγωγές εκατοµµυρίων

Η κυπριακή πατάτα αποτελεί το τρίτο εξαγώγιµο προϊόν της Κύπρου, µε τη συνολική αξία των εξαγωγών να ανέρχεται στα €43,9 εκατ. το 2018. Πιο αναλυτικά, αν και το 2015 υπήρξε µεγάλη µείωση στις εξαγωγές, σηµειώνοντας πτώση €6,8 εκατ., το 2016 είχαµε εντυπωσιακή αύξηση στις εξαγωγές, µε τη συνολική τους αξία να αγγίζει τα €47,1 εκατ. Το προηγούµενο έτος, είχε καταγραφεί µείωση στις εξαγωγές, εξαιτίας των καιρικών συνθηκών και των ζηµιών που προκλήθηκαν στις φυτείες.

Η Ελλάδα τρώει πατάτες Κύπρου

Η αγορά της Ελλάδας ήταν ο µεγαλύτερος εισαγωγέας κυπριακής πατάτας, καθώς το 2018 εισήγαγε κυπριακές πατάτες αξίας €15,3 εκατ. Η Ελλάδα ανέκαθεν αποτελούσε τον παραδοσιακό εµπορικό εταίρο για το συγκεκριµένο προϊόν, αφού κατέχει την πρώτη θέση για πολλά χρόνια µε συνεχή αύξηση. Τη δεύτερη θέση κατέχει η Γερµανία και την τρίτη το Ηνωµένο Βασίλειο, µε εξαγωγές συνολικής αξίας €8,6 εκατ. και €8,05 εκατ. αντίστοιχα.

 

Πηγή: economytoday.sigmalive.com