Πεμπτουσία· Ορθοδοξία-Πολιτισμός-Επιστήμες

Η περίοδος της Αγίας και Μεγάλης Σαρακοστής είναι γεμάτη από χάρη γιατί η Εκκλησία του Θεού, σε όλη τη γη, κάνει ένα μεγάλο αγώνα για πνευματική ανανέωση. Πρέπει να ευχαριστήσουμε τον Θεό που και μείς, ως ταπεινά μέλη της μεγάλης Εκκλησίας του Χριστού, μπαίνουμε μέσα σ' αυτήν την κοινωνία της χάριτος πού βασιλεύει μέσα στην Εκκλησία Του. Μόνο με τη χάρη του Θεού είναι δυνατό να επιτελέσουμε το έργο της ανακαινίσεως μας, της αναγεννήσεως μας της πνευματικής. «Χωρίς εμού ου δύνασθε ποιείν ουδέν»(1), λέει ο Κύριος. Χρειαζόμαστε τη χάρη του Θεού, με την όποια είναι γεμάτη αύτη η περίοδος, για να βρούμε την καρδιά μας, για να ζήσει πάλι η καρδιά μας, και να αισθανθεί τη μεγάλη αγάπη του Σωτήρος ...

Στην ευαγγελική περικοπή αντιπαρατίθεται η νέα δικαιοσύνη προς την παλαιά. Μετά την ελεημοσύνη και την προσευχή ο Κύριος αντιτάσσει τη νηστεία στην αληθινή και πραγματική μορφή της προς αυτή των «υποκρι­τών». Το θέμα της νηστείας αποτελούσε ήδη από την εποχή των Προφητών αντικείμενο συζητήσεως μεταξύ των ευσεβών του Ισραήλ. Η νηστεία αποτελούσε εκδήλωση μετανοίας και συντριβής, συνδεόταν δε στενά με την προσευχή, στην οποίαν εθεωρείτο ότι έδινε ιδιαίτερη δύναμη. Έτσι υπήρχε ο κίνδυνος μεταβολής του θεσμού της νηστείας σε αξιόμισθο έργο, όπως συνέβαινε λ.χ. και με την τήρηση της αργίας του Σαββάτου, το οποίον ήταν υποχρεωμένος να λάβει υπόψη ο Θεός. Εναντίον αυτής της αντιλήψεως λέει ο Ησαΐας: «Σαν λαός, ο οποίος έχει τάχα τηρήσει δικαιοσύνη στη ζωή του, και δεν ...

Συνεχίζοντας τη δημοσίευση της μελέτης του ιεροδιακόνου Καισάριου (Δημήτριου) Χρόνη για την Ποιμαντική και τελετουργική προσέγγιση του μυστηρίου του Βαπτίσματος (προηγούμενη δημοσίευση:www.pemptousia.gr/?p=89654) παρακολουθούμε τη θεολογική ερμηνεία των ευχών του εισαγωγικού στην Εκκλησία μυστηρίου.      Η απαραμίλλου φιλολογικού κάλλους και θεολογικού βάθους ευχή του καθαγιασμού του ύδατος («Μέγας εἶ, Κύριε, καὶ θαυμαστὰ τὰ ἔργα σου…») είναι από τα αρχαιότερα και ωραιότερα κείμενα του Ευχολογίου μας. Προβάλλει με αριστοτεχνικό τρόπο την κοσμογονική σημασία του αγίου Βαπτίσματος, «ὡς ἀπαρχῆς τῆς νέας ἐν Χριστῷ καινῆς κτίσεως» διασυνδέοντάς το με την σάρκωση του Λόγου του Θεού και την Θεοφανεία στον Ιορδάνη. Επακολουθεί η επίκληση του αγίου Πνεύματος για τον καθαγιασμό και την μεταστοιχείωση του ύδατος και η απαρίθμηση των δωρεών της χάριτος του Θεού, που θα απολαύσει ο βαπτιζόμενος σ’ ...

Η Ιερά Μονή Δοχειαρίου με τους «φρουρούς» του αβάτου του Αγίου Όρους, τα αγάλματα των Αρχαγγέλων.  Ο Νικηφόρος-Νικόλαος Δοχειαρίτης υπήρξε ένας εκ των μεγάλων αγιορειτών Πρωτοψαλτών του 19ου αι. Με το έργο του σημάδεψε τα ψαλτικά πράγματα της εποχής του και συνέβαλε με τοεξηγητικό του έργο τη μεταστοιχείωση της ψαλτικής τέχνης στο νεότερο σύστημα σημειογραφίας της. Για το ρόλο που διαδραμάτισε στα πράγματα της εποχής του γίνονται αντιληπτά στους χειρόγραφους κώδικες του και στα αγιορείτικα αρχεία. Χρημάτισε «Προεστώς» στη Μονή του, Πρωτοψάλτης του Πρωτάτου και αντιπρόσωπος στις Καρυές. Ως άνθρωπος είχε τη φήμη ειλικρινούς ανδρός, ο οποίος διατύπωνε την γνώμη του μετά παρρησίας και επηρέαζε τα τεκταινόμενα της Μονής του και του Αγίου Όρους. Όσον αφορά τη ψαλτική του δραστηριότητα αυτή ...

Η μεγάλη ερμηνεύτρια Άλκηστις Πρωτοψάλτη επιλέγει φέτος το Μέγαρο Μουσικής για να παρουσιάσει ένα αναπάντεχο μουσικό ταξίδι σε τρεις μόνο συναυλίες με τίτλο «Μυστικό τοπίο», την Τετάρτη 25, την Πέμπτη 26 και το Σάββατο 28 Φεβρουαρίου, στις 8:30 μ.μ., στην Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης . Η κρυστάλλινη φωνή της, για άλλη μια φορά, θα παρασύρει το κοινό με το δικό της μοναδικό τρόπο σε ελληνικά και διεθνή μονοπάτια που δίνουν χρώμα και φως την ψυχή. Η προπώληση και για τις τρεις συναυλίες έχει ήδη αρχίσει. Το πρόγραμμα έχει τη σφραγίδα της καλλιτεχνικής επιμέλειας της Άλκηστης Πρωτοψάλτη, την οποία ενέπνευσαν Έλληνες και ξένοι συνθέτες. Ανάμεσά τους οι Σούμπερτ, Πιατσόλα και Ρότα αλλά και οι «δικοί μας» Αντύπας, Κραουνάκης, Κορκολής, Ρεμπούτσικα και Σαββόπουλος. Σε αυτές ...

Είναι μία νέα συνεργασία που συνδυάζει τη μουσική της Ανατολής και της Δύσης. Πόσο κοντά βρίσκονται άραγε οι δύο αυτές μουσικές παραδόσεις; Η συνεργασία του διεθνούς φήμης -και με ελληνικές ρίζες- τραγουδοποιού, παραγωγού και dj Shantel, με την εξαιρετική μουσικό Αρετή Κετιμέ, αποδεικνύει ότι ίσως να είναι πιο κοντά απ’ όσο νομίζουμε. Πώς όμως αποφάσισε ο Shantel κάτι τόσο διαφορετικό, από τους μέχρι τώρα μουσικούς δρόμους που ακολουθούσε; Γιατί ήθελε να δώσει Πρόσωπο και Φωνή στη Χαμένη Γενιά. «Όλοι - θα πει ο Shantel - μιλάνε για την Ελλάδα, τα πολιτικά κόμματα, τα ΜΜΕ, ομιλητές σε στρογγυλά τραπέζια αλλά και καθημερινά σε καφέ και μπαρ, οι συζητήσεις οργιάζουν, όλοι έχουν κάτι να πουν. Μιλάει όμως κάποιος με τους Έλληνες; Ακούει κάποιος ...

Για να διαβάσετε το νέο τεύχος των ΑΝΑΛΕΚΤΩΝ κάντε κλικ στην εικόνα Από την πρώτη στιγμή που άρχισαν να μελετώνται και να συστηματοποιούνται τα ζητήματα της βιοηθικής έγινε αμέσως αντιληπτό ότι είναι περίπλοκα και πολυδιάστατα στο επιστημονικό τους μέρος. Υπάρχει όμως και ένα άλλο στοιχείο που καθιστά την προσέγγισή τους ακόμη περισσότερο προβληματική: ο τρόπος με τον οποίον εμφανίζονται στον δημόσιο διάλογο. Η προσπάθεια για δημοσιογραφική προβολή τους και η απρόσεκτη εκλαΐκευση της βοηθικής τους προβληματικής οδηγεί πολλές φορές σε παραπληροφόρηση. Άλλοτε τα προβλήματά τους προβάλλονται με τρόπο που περισσότερο θυμίζει σενάρια από ταινίες επιστημονικής φαντασίας. Άλλοτε οι ανακαλύψεις της βιο-τεχνολογίας προβάλλονται ως «από μηχανής θεοί» που θα δώσουν όλες τις λύσεις στα δεινά της ανθρωπότητας, καλλιεργώντας με αυτόν τον ...

Η Ελλάδα μας είναι η νοτιότερη χώρα της Βαλκανικής χερσονήσου. Ωστόσο, στα Βαλκάνια, που εκτείνονται βόρεια του ποταμού Δούναβη, ανήκουν άλλα 11 κράτη και ένα μικρό μέρος της Τουρκίας, που αναφέρεται ως Ευρωπαϊκή Τουρκία, και εκτείνεται από την Κωνσταντινούπολη ως τον ποταμό Έβρο. Τα σημερινά σύνορα των κρατών της Βαλκανικής διαμορφώθηκαν σταδιακά την τελευταία 15ετία. Δυστυχώς, για να καταλήξουν στα σημερινά όρια, κάποια έθνη γνώρισαν τη φρίκη του πολέμου. Μόλις πριν από μία 25ετία περίπου τα κράτη της Βαλκανικής ήταν αυτά που φαίνονται στον παρακάτω χάρτη. Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο δημιουργήθηκε το κράτος της Γιουγκοσλαβίας, το οποίο όμως, σε αντίθεση με τα άλλα κράτη της Βαλκανικής, δεν κατοικούνταν από μία εθνότητα. Αυτό σημαίνει ότι, όπως η Ελλάδα κατοικείται από Έλληνες, η ...

Με προβληματίζει, λοιπόν, η συσχέτιση "των χυδαίων λέξεων", "βέβηλων" και "μη ευπρεπών" με τη σαρκική αγάπη. Στο Άσμα Ασμάτων διαφαίνεται  η δυνατότητα της σχέσης του Θείου με το ανθρώπινο, αλλά μήπως υποβιβάζεται η ανθρώπινη ερωτική επικοινωνία, όταν δεν αναφερόμαστε στις αναλύσεις μας, στην αγάπη που λαμπρύνει το ανθρώπινο πρόσωπο κατ΄ εντολή του Δημιουργού; Μήπως δεν υπάρχουν χυδαίες λέξεις, αλλά μόνο χυδαίοι άνθρωποι; Ο Χρήστος Γιανναράς, (Χ. Γιανναράς, 1979), στο βιβλίο του "Η Ελευθερία του Ήθους" αναφέρει: "Ο Θεός είναι μόνο ένα οντολογικό γεγονός αγάπης και μια έκχυση αγάπης, ένα "πλήθος χρηστότητος", μια παραφορά ερωτικής αγαθότητας." Θα μπορούσε λοιπόν αυτός ο Θεός να θέσει την αγάπη σε καθεστώς νομικών κανόνων; να τη συνδέσει με την ψυχολογική καταπίεση συμπλεγμάτων ενοχής;" Ακόμα και στην ...

‹‹ Η διάρκεια γεννά και προκαλεί φθορές. Αυτό που  παραμένει  πρέπει να το υπομένουμε, αλλά όχι σαν κατάρα ›› Κώστας Αξελός                   Για τα 10+1 χρόνια από το θάνατο του Νίκου Κεσσανλή, η γκαλερί  a.antonopoulou.art  στην Αθήνα παρουσιάζει 27 έργα του υπό τον τίτλο Τοίχοι της πόλης. Ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους  του μοντερνισμού στην Ελλάδα, ο Νίκος Κεσσανλής ( 1930 Θεσσαλονίκη – 2004 Αθήνα ) υπήρξε , πέρα από πρύτανης στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών στην Αθήνα ( μέχρι το 1996), και ένας εκκεντρικά δημιουργικός καλλιτέχνης στη δεκαετία του  ᾿60, ο οποίος όχι μόνο αντιτάχθηκε σθεναρά στη γραφικότητα, τον διδακτισμό της ηθογραφίας και στο λεγόμενο ‘’καλό γούστο’’ απεγκλωβίζοντας την ελληνική τέχνη από το αδηφάγο αδιέξοδο της ‘’ελληνικότητας’’, αλλά καινοτόμησε κιόλας το 1963 με ...

Πολλά είναι τα θαυμαστά γεγονότα από την ζωή και τα έργα του μακαριστού Γέροντα Παϊσίου που μας έγιναν ήδη γνωστά, αλλά υπάρχουν ασφαλώς και πολλά άλλα – μάλλον πιο θαυμαστά – που παρέμειναν η και θα παραμείνουν για πάντα άγνωστα. Όλα όμως τα γεγονότα αυτά που γνωρίζουμε, η και θα γνωρίσουμε ακόμα, έχουν ενδεικτική μόνο σημασία· δεν συνιστούν την παρουσία του, αλλά «σημεία» της παρουσίας του. Ο Γέροντας Παΐσιος έκανε, αλλά και εξακολουθεί μετά την κοίμησή του να κάνει πολλά θαύματα. Δεν ήταν όμως θαυματοποιός. Ήταν άνθρωπος του Θεού, αληθινός Χριστιανός. Ήταν άνθρωπος της αγάπης και της θυσίας· άνθρωπος που πρόσφερε κυριολεκτικά ολόκληρο τον εαυτό του και ολόκληρη την ζωή του στον Θεό και στην εικόνα Του, τον άνθρωπο. Ήταν ο ...

Ζητάμε συγγνώμη, λόγω τεχνικών προβλημάτων, δεν είναι εφικτή η απευθείας μετάδοση της εκδήλωσης που διοργανώνει ο Πανελλήνιος Σύλλογος «Οι Φίλοι του Αγίου Όρους» για τη μορφή και το έργο του μακαριστού Γέροντα Μωυσή Αγιορείτη. Τις ομιλίες της εκδήλωσης μπορείτε να ακούσετε αύριο Σάββατο στις 10:00 και σε επανάληψη το Σάββατο το βράδυ στις 20:00.

Την έλλειψη ενός αυστηρά επιστημονικού περιοδικού αφιερωμένου αποκλειστικά στην ιστορική, φιλολογική και αρχαιολογική έρευνα του Αγίου Όρους έρχεται να καλύψει η έκδοση του περιοδικού Αθωνικά Τετράδια, του οποίου το πρώτο τεύχος μόλις κυκλοφόρησε από τις "Εκδόσεις Μυγδονία". Στο ιδρυτικό κείμενό της η Συντακτική Επιτροπή, που αποτελείται από τους Νικόλαο Μπονόβα, Μιλτιάδη Πολυβίου, Γεώργιο Φουστέρη και Φαίδωνα Χατζηαντωνίου, σημειώνει: "έχουμε την ελπίδα ότι όσοι θητεύουν στον ίδιο ερευνητικό χώρο θα δουν θετικά την πρωτοβουλία μας και θα αντιμετωπίσουν τα Αθωνικά Τετράδια σαν μια κοινή υπόθεση όλων μας, έτσι ώστε, με την βοήθειά τους, να μπορέσουμε να τα καταστήσουμε τον ελλείποντα πόλο συσπείρωσης και επικοινωνίας της αγιορείτικης επιστημονικής κοινότητας". Στο πρώτο τεύχος του περιοδικού περιλαμβάνονται κείμενα γύρω από την Ιστορία, την Αρχιτεκτονική, τις Εικαστικές ...

Το Ψαλτήριον κατέχει περίοπτη θέση στις ακολουθίες του Νυχθυμέρου. Αναγιγνώσκεται περισσότερο από τα βιβλία όχι μόνο της Παλαιάς, αλλά και της Καινής Διαθήκης ως βασική προσευχή της Εκκλησία. Το Ψαλτήριο αριθμεί 150 ψαλμούς στο εβραϊκό κείμενο, ενώ στο ελληνικό των Ο΄ προστίθεται ακόμα ένας (ο 151ος), που αποδίδεται στον Δαβίδ και αναφέρεται στη νίκη του εναντίον του Γολιάθ. Η σύνθεση του Ψαλτήρα υπήρξε μακροχρόνια και προέκυψε από μεμονωμένα θρησκευτικά άσματα για να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες των πιστών σε ατομικό επίπεδο ή για κοινή λειτουργική χρήση. Αργότερα συνενώθηκαν τα άσματα αυτά σε μικρές συλλογές και οι μικρές συλλογές σε μεγαλύτερες για να απαρτιστεί το Ψαλτήριο. Στην αγιορειτική λειτουργική πρακτική αναγινώσκεται καθημερινά, Κάθισμα του Ψαλτηρίου, στις αγρυπνίες ψάλλεται ο ψαλμός «Δούλοι Κύριον», «Εξομολογείσθε τω Κυρίω» και ...

Στην Κασίμκα της φυλακής Ζιλάβας:  ο θάνατος του Κωνσταντίνου Οπρισάν Είχα την καλή τύχη να είμαι ένα από τα 16 πρόσωπα που η Ασφάλεια έφερε στη φυλακή Ζιλάβα... Είχε κτισθεί στη Ζιλάβα ένα ειδικό ημικυλινδρικό κελλί, που βρισκόταν 7μ κάτω από τη γη. Δεν μπορείς να δεις τη Ζιλάβα, η φυλακή είναι όλη υπόγεια. Σ’αυτό τον κύλινδρο κτίσθηκαν τέσσερα κελλιά, χωρίς παράθυρα, με μια μόνο πόρτα. Το κελλί μας ήταν μικρό: δυο κρεβάτια δεξιά και δυο αριστερά, το βαρέλι με νερό και εκείνο για τις φυσικές ανάγκες. Χωρίς φυσικό φως, χωρίς αέρα. Ο αερισμός γινόταν μέσα σε τρεις τρύπες που ήταν κάτω, δίπλα στην πόρτα. Μέρα-νύχτα υπήρχε μόνο ένας ηλεκτρικός λαμπτήρας. Το νερό έτρεχε στους τοίχους, η υγρασία ήταν διαρκής, τα ...

Συζητώντας για τα έσχατα . . . Το κείμενο που ακολουθεί συντάχθηκε με αφορμή τη συμπλήρωση τον φετινό Φεβρουάριο 80 ετών βίου προσφοράς του Άρχοντος Διδασκάλου του Ευαγγελίου της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας και Ομοτίμου καθηγητού του Πανεπιστημίου Αθηνών Γεωργίου Πατρώνου και των 40 ετών από την πρώτη έκδοση της διδακτορικής του διατριβής. Την τρίτη στη σειρά Κυριακή του Τριωδίου διαβάζεται το ευαγγέλιο της κρίσεως. Κατά την ημέρα αυτή «μνείαν ποιούμεθα τῆς Δευτέρας καὶ ἀδεκάστου Παρουσίας τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ». Τί λέει με δυο λόγια το ευαγγέλιο αυτό; Αν δεν δεις στο πρόσωπο του συνανθρώπου σου το πρόσωπο του Θεού σου δεν θα σε γνωρίζει ο Θεός την ώρα που θα παρουσιαστείς μπροστά του και θα ζητήσεις το έλεος και την αγάπη του. Δηλαδή; Ποια ...