Πεμπτουσία· Ορθοδοξία-Πολιτισμός-Επιστήμες

Το μυστήριο των δεινοσαύρων λειτουργεί, εδώ και δεκαετίες, από τη μια ως πηγή έμπνευσης ταινιών επιστημονικής φαντασίας και από την άλλη ως «δημιουργός» επιστημονικών θεωριών, σχετικά με το «πώς» και το «γιατί». Μια νέα ψηφιακή παράσταση στο Ευγενίδειο, από την ερχόμενη Δευτέρα 10 Νοεμβρίου, επιχειρεί να προσεγγίσει με ιδιαίτερα εντυπωσιακό τρόπο κάποιες από τις ερμηνείες που δίνει σήμερα η επιστήμη στα γεγονότα της τόσο μακρινής αυτής εποχής. Τα τελευταία χρόνια, το Νέο Ψηφιακό Πλανητάριο έχει συμπεριλάβει σε αρκετές από τις παραστάσεις του ζητήματα που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με την εποχή της αδιαφιλονίκητης κυριαρχίας των δεινοσαύρων πάνω στην Γη, αλλά και της μυστηριώδους εξαφάνισής τους. Όπως αναφέρει ο Δρ. Μάνος Κιτσώνας, Διευθυντής του Νέου Ψηφιακού Πλανηταρίου του Ιδρύματος Ευγενίδου «Με την ...

(προηγούμενη δημοσίευση: www.pemptousia.gr/?p=81518)           Την άλλη μέρα, μετά τον όρθρο, νωρίς-νωρίς επιστροφή στις Καρυές και άφιξη στο Πρωτάτο. Ο  πατ. Βαρλαάμ περίμενε οργανωμένος. Μοιραστήκαμε σε μικρά “συνεργεία” ανά τρείς-τέσσερις. Άλλοι στο μπράσο, μετά το πρώτο καθάρισμα με σκούρες φανέλες και τέλος με τις άσπρες καθαρές φανέλες το γυάλισμα. Εδώ πρέπει να πούμε, ότι κατά μία ευλογημένη σύμπτωση, τους μεγάλους μπρούτζινους δικέφαλους αετούς του “χορού”, τους μετέφερε για να μονταριστούν ξανά ένας φοιτητής που το επόμενο εξάμηνο, κατά την πρώτη του άδεια από το Στρατό που πήγε για τη θητεία του μετά την αποφοίτησή του, τον χτύπησε με το μηχανάκι ένα φορτηγό και.. πέταξε σαν αετός ο καλός μας Ισαάκ, αιωνία του η μνήμη!..           Το επόμενο πρωί, μετά τον όρθρο και τη ...

 Η μελέτη της κας Νίκης Νικολάου για τη σύνδεση της θεολογικής ανθρωπολογίας με τη Βιοηθική συνεχίζεται (προηγούμενη δημοσίευση: www.pemptousia.gr/?p=81460), με την εξέταση του ανθρώπινου αυτεξουσίου. Η πορεία που θα ακολουθήσει ο άνθρωπος, εξαρτάται από τον ίδιο. Έχει την ελευθερία να επιλέξει αυτό που θέλει. Να σημειωθεί ότι οτιδήποτε εμποδίζει τη μόρφωση της υποστατικής αρχής στον άνθρωπο και κατ’ επέκταση την ομοίωσή του προς τον Θεό, δεν γίνεται αποδεκτό από την Ορθόδοξη ηθική. Επομένως, ο άνθρωπος πρέπει να έχει σωστή αντίληψη του προτύπου, ορθή θεωρία του Θεού και ορθόδοξο δόγμα. Ο Γέροντας Σωφρόνιος θεωρεί πολύ σημαντικό το τελευταίο, εξ ού και διαμόρφωσε τη δογματική συνείδηση, η οποία θεωρεί ότι πρέπει να είναι οδηγός στην πίστη και στη ζωή των Χριστιανών, των Πατέρων και των ...

Ο Άγιος Ιέρων και οι συν αυτώ εν Μελιτηνή 33 Άγιοι μάρτυρες (7 Νοεμβρίου) Ο Ιέρων γεννήθηκε στα Τύανα της Καππαδοκίας από μια καλή και θεοσεβή μητέρα, που ήταν τυφλή. Ο ίδιος ήταν χριστιανός με ζήλο και διακονούσε τη μητέρα του με στορ­γική υιική αγάπη. Ο Ιέρων δεν επιθυμούσε να καταταχθεί στον στρατό για δύο βασικούς λόγους. Πρώτα-πρώτα δεν μπορούσε να εγκαταλείψει την ανήμπορη μητέρα του και ύστερα απεχθανόταν και την ιδέα ακόμη να αναγκαστεί ως στρατιώτης να προσφέρει θυσία στα είδωλα. Έτσι, όταν ήρθαν απεσταλμένοι στρατιώτες να τον βρουν για να τον στρατολογήσουν, παρότι άοπλος, τους έδιωξε αφόβως. Τέλος, ο Ιέρων συνελήφθη και οδηγήθηκε για να δικαστεί ενώπιον του έπαρχου, μαζί με άλλους χριστιανούς στη, Μελιτηνή. Καθ' οδόν, ένα βράδυ, ...

Μια περιήγηση στο αγιολογικό έργο του Παπασταύρου Παπαγαθαγγέλου   Ο Παπασταύρος Παπαγαθαγγέλου είναι μία από τις εξέχουσες μορφές της σύγχρονης Κυπριακής Ιστορίας, που σφράγισαν με ανεξίτηλα χρώματα την πορεία του έθνους μας. Είναι ο «άγιος» του απελευθερωτικού μας αγώνα (1955-1959), αυτός που έδωσε με τον ορμητικό του χαρακτήρα πνοή στους αγωνιστές, ώστε να ανακαλύψουν τις ισχυρές και ακαταμάχητες δυνάμεις που έκρυβαν βαθιά στην καρδιά τους κατά του δυνάστη. Ήταν ο άνθρωπος της μεγάλης αγκαλιάς, στην οποία εύρισκαν παρηγοριά οι πονεμένοι και οι καταφρονεμένοι. Ήταν ο ιερέας της ελπίδας που ακτινοβολούσε το φως του Θεού. Ήταν ο διδάσκαλος που ενσάρκωνε την ανιδιοτέλεια, έτσι όπως ορίζεται από τον απόστολο Παύλο στον ύμνο της αγάπης (Α΄ Κορ. 13, 1-13). Γύρω του «ως νεόφυτα ελαιών» (Ψαλμ. ...

Τραγούδια, αναφερόμενα σε τρεις Κρητικούς καλογέρους, που αρμάτωσαν καράβι, ψάλλοντας το χερουβικό και το «Χριστός Ανέστη» ή το «Άξιον εστίν» συναντάμε σε πολλά μέρη της πατρίδας μας. Πράγματι, κατά την άλωση 40 μοναχοί κλεισμένοι στον ένα από τους τρεις πύργους της παραλίας τον πύργο του Αγίου Ευγενίου, πολέμησαν γενναία και δεν παραδόθηκαν, προτιμήσαντες την αυτοθυσία. Τους άλλους δυο πύργους της παραλίας, του Αλεξίου και του Λέοντος, τους υπερασπίζονταν Κρητικοί, που ήταν οι μόνοι που δεν ηττήθηκαν και δεν κατέθεσαν τα όπλα. Όταν ο Μωάμεθ πληροφορήθηκε την αντίσταση των μοναχών που είχαν δικό τους πλοίο και μπορούσαν να φύγουν αλλά δεν εγκατέλειψαν τον αγώνα, καθώς και των Κρητικών, διέταξε να τους αφήσουν να φύγουν. Οι Κρητικοί δέχτηκαν, αλλά δεν παρέδωσαν τα όπλα τους ...

Ατέλειωτα είναι τα βάσανα του κόσμου. Μια γενική αποσύνθεση, οικογένειες, μικροί-μεγάλοι. Κάθε μέρα η καρδιά μου γίνεται κιμάς. Τα περισσότερα σπίτια είναι γεμάτα από στενοχώριες, από αγωνία, από άγχος. Μόνο στα σπίτια που ζουν κατά Θεόν είναι καλά οι άνθρωποι. Στα άλλα, διαζύγια, άλλοι χρεωκοπημένοι, άλλοι άρρωστοι, άλλοι τρακαρισμένοι, άλλοι... με ψυχοφάρμακα, με ναρκωτικά!… Λίγο-πολύ όλοι, οι καημένοι, έχουν έναν πόνο. Ιδίως τώρα, δουλειές δεν έχουν, χρέη από ‘δω, βάσανα από ‘κει, τους τραβούν οι Τράπεζες, τους βγάζουν από τα σπίτια, ένα σωρό! Και δεν είναι μια και δυο μέρες! Και αν ένα-δυο παιδιά σε μια τέτοια οικογένεια είναι γερά, αρρωσταίνουν από αυτήν την κατάσταση. Πολλές οικογένειες από αυτές μια μέρα να είχαν το αμέριμνο, την ξενοιασιά των μοναχών, θα είχαν το καλύτερο ...

Ο Άγιος Παύλος Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως ο Ομολογητής, ο προστάτης των ιεροψαλτών και θεραπευτής των παθήσεων του λαιμού. Την 6η του μηνός Νοεμβρίου η Αγία μας Εκκλησία τιμά την μνήμη του Αγίου Παύλου Αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως του Ομολογητού ο οποίος μέσα από τα σχετικά υμνολογικά κείμενα παρομοιάζεται με τους δικαίους Άβελ και Ζαχαρία, τον πατέρα του Τιμίου Προδρόμου. Και αυτό διότι, και ο ίδιος δίκαιος ών, εγνώρισε τον μαρτυρικό θάνατο κατόπιν ενέδρας και αξιώθηκε του στεφάνου της αφθαρσίας όπως και εκείνοι οι μακάριοι άνδρες της Παλαιάς Διαθήκης. Τοιχογραφία, Πρωτάτον Αγίου Όρους, 14ος αι. Ο Άγιος Παύλος γεννήθηκε στις αρχές του 4ου μ.Χ. αι. στην αγιοτόκο και αγιοτρόφο πόλη της Θεσσαλονίκης από γονείς ευσεβείς και μεγάλωσε ακούγοντας τον θαυμαστό βίο και το μαρτύριο του Αγίου ...

Χωρίς περίσκεψιν, χωρίς λύπην, χωρίς αιδώ μεγάλα κ’ υψηλά τριγύρω μου έκτισαν τείχη. Και κάθομαι και απελπίζομαι τώρα εδώ. Άλλο δεν σκέπτομαι: τον νουν μου τρώγει αυτή η τύχη· διότι πράγματα πολλά έξω να κάμω είχον. A όταν έκτιζαν τα τείχη πώς να μην προσέξω. Aλλά δεν άκουσα ποτέ κρότον κτιστών ή ήχον. Aνεπαισθήτως μ’ έκλεισαν από τον κόσμον έξω. Κ.Π. Καβάφης, Τείχη,(Από τα Ποιήματα 1897-1933, Ίκαρος 1984)  Ήταν 9 Ιανουαρίου 1989, όταν έπεσε το Τείχος του Βερολίνου, το Τείχος του Αίσχους. Επρόκειτο για ένα γεγονός με τεράστια σημασία, που άλλαξε τη ροή της παγκόσμιας σημασίας. Εικοσιπέντε χρόνια μετά, μία εκδήλωση μας καλεί να το «ακούσουμε» και πάλι. Αυτή τη φορά στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης, μπροστά από το Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης (στις 7, 8 και 9 Νοεμβρίου) και στη συνέχεια στο ...

Περγαμηνοί κώδικες, σιγίλια, αρχιτεκτονικά σχέδια, φωτογραφίες, γυάλινες φωτογραφικές πλάκες, μπομπίνες κινηματογραφικών ταινιών, δίσκοι μουσικής κλπ. μαζί με πλήθος επισήμων εγγράφων θα «μιλούν» από τις 5 έως 30 Νοεμβρίου 2014 στο Ίδρυμα Ευγενίδου, στην έκθεση «100 χρόνια Γενικά Αρχεία του Κράτους, 500 χρόνια ιστορίας» Ο εορτασμός των 100 χρόνων (1914 – 2014) από την ίδρυση των Γενικών Αρχείων του Κράτους (ΓΑΚ) φέρνει στο Ίδρυμα Ευγενίδου πλούσιο υλικό από τα αρχεία και τις συλλογές τους, το οποίο συγκεντρώθηκε και διαφυλάχθηκε στον ένα αιώνα της λειτουργίας τους και θα εκτίθεται στη σχετική έκθεση που θα παραμείνει ανοιχτή στο κοινό μέχρι τα τέλη Νοεμβρίου. Η έκθεση «100 χρόνια Γενικά Αρχεία του Κράτους, 500 χρόνια ιστορίας» διαρθρώνεται σε εννέα ενότητες και περιλαμβάνει αρχειακό υλικό που καλύπτει την ...

Η Θεοτοκολογία στην σλαβική και σερβική βιβλιογραφία κατά τους Ιουστίνο Πόποβιτς και Αθανάσιο Γιέβτιτς Ο μακαριστός καθηγητής της Θεολογικής σχολής του πανεπιστημίου Βελιγραδίου αρχιμ. και άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς τονίζει στα γραφόμενά του ότι θα πρέπει να θέτουμε «φυλακήν τω στόματί ημών» όταν μιλούμε ή γράφουμε για τα μυστήρια του Θεανθρώπου Χριστού. Ιδιαίτερα όταν γίνεται λόγος για το «μυστήριο των μυστηρίων» που αφορά τον Θεάνθρωπο Χριστό και την Παναγία Θεοτόκο μητέρα Του. Ο δε μαθητής του π. Ιουστίνου Πόποβιτς, ο ομότιμος καθηγητής της Θεολογικής σχολής πανεπιστημίου Βελιγραδίου επίσκοπος Αθανάσιος Γιέβτιτς μας υπενθυμίζει ότι ο Μωυσής ο θεόπτης με φόβο, τρόμο και ευλάβεια θέλησε να δεί την «άφλεκτο βάτο» στο Σινά, που ήταν μόνο «σκιά της αλήθειας» της αληθινής Βάτου της Υπεραγίας Θεοτόκου. ...

Γεννήθηκε στις 30.10.1860 στο Ιρκούτσκ της Σιβηρίας. Μικρός έμεινε ορφανός από τους γονείς του και ζούσε με τα πέντε αδέλφια του. Ο πατέρας του τους κληροδότησε χρυσορυχεία. Νέος μετέβη στην Πετρούπολη, όπου σπούδασε φυσικές επιστήμες, μαθηματικά και νομικά. Ζώντας ο ίδιος πολύ λιτά, ασκητικά και αγνά ασκούσε πλούσια την αρετή της ελεημοσύνης σε άπορους συμμαθητές του και σε όποιον είχε μεγάλη ανάγκη. Μία επίσκεψή του στην Ευρώπη τον απογοήτευσε, για την εντελώς κοσμική ζωή που ζούσαν οι άνθρωποι. Πίστευε ότι τα χρήματα δεν χαρίζουν την πραγματική ευτυχία και αύξησε τον ασκητικό του αγώνα. Κηδεία μοναχού Ιννοκέντιου Σεραγιώτου Ζούσε ως ασκητής μέσα στον κόσμο, με νηστεία, αγρυπνία, προσευχή, ταπεινοφροσύνη και συνεχή ελεημοσύνη. Σε μία φτωχή μοναχή έδωσε ενα μεγάλο χρηματικό ποσό, ώστε ...

Μνήμη της μετά φιλανθρωπίας κατενεχθείσης κόνεως, επί Λέοντος τοy μεγάλου (6 Νοεμβρίου) Κατά το δέκατο όγδοο έτος της βασιλείας του μεγά­λου Λέοντος, στις έξι Νοεμβρίου, περί τις μεσημβρινές ώρες, όλος ο ουρανός έγινε νεφελώδης, το δε συνηθισμένο μελανό χρώμα των νεφελών του το μετέβαλε σε κόκκινο και φαινόταν ότι επρόκειτο να κατακάψει τα πάντα. Το φαινόμενο αυτό προκάλεσε τόσο πολύ μεγάλη έκπληξη σε όλους τους ανθρώπους, που νόμιζαν, πως και βροχή να πέσει από τα νέφη εκείνα, αυτή θα είναι οπωσδήποτε πυρ και φλόγα που θα κατακαίει τα πάντα, όπως εκείνη που κατέκαψε τα Σόδομα. Για την ενδεχόμενη αυτή τιμωρία, όλοι οι χριστιανοί κατέφυγαν στους ιερούς Ναούς και παρακαλούσαν το Θεό με στεναγμούς και ικεσίες. Έτσι, ο φιλάνθρωπος Θεός, αφού συγκέρασε την αγαθότητά ...

Η πραγματικότητα περιέχει για το μεγάλο Ρώσο συγγραφέα το δικό της είδος φανταστικής παραδοξότητας. Οι χαρακτήρες του Ντοστογιέφσκι γίνονται «φανταστικοί» όχι εξ αιτίας κάποιων κωμικών στρεβλώσεων που τους δόθηκαν έμμεσα μέσα από την οπτική του χιούμορ του Γκόγκολ, αλλά μέσα από την απρόσμενη λεπτότητα των συναισθημάτων και των αποκρίσεών τους. Εδώ, λοιπόν, βρίσκεται η λογοτεχνική αφετηρία του - το πάθος του για τον ρομαντισμό, η στροφή στον Γκόγκολ. Ήταν σπάνιο να εμφανίζεται τεύχος του περιοδικού Εποχή χωρίς ένα από τα άρθρα του Ντοστογιέφσκι η χωρίς ένα κομμάτι ενός από τα έργα του που βρισκόταν σε εξέλιξη, ενώ η παρουσία του ήταν επίσης συνεχώς αισθητή με την μορφή εισαγωγών σε μεταφράσεις, καθώς και εκδοτικά σημειώματα που συνόδευαν άρθρα άλλων αρθρογράφων. Ενδιαφερόμενος προφανώς ...

Το 13ο Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο της Ελληνικής Εταιρείας Βιβλικών Θεολόγων στις Σέρρες (7-9 Νοεμβρίου 2014) Η Ελληνική Εταιρεία Βιβλικών Σπουδών πραγματοποιεί με την ευλογία του Οικουμενικού  Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίου και την πρόνοια του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη Σερρών και Νιγρίτης κ. Θεολόγου το 13ο Συνέδριό της στις Σέρρες, από 7 έως 9 Νοεμβρίου 2014 στο ξενοδοχείο Elpida Resort. Το θέμα του Συνεδρίου είναι: «“Ο ποιών τους  αγγέλους αυτού πνεύματα” (Εβρ 1,7). Άγγελοι και Πνεύματα στην Αγία Γραφή». Στο Συνέδριο συμμετέχουν Καθηγητές Πανεπιστημίου και Διδάκτορες από Πανεπιστήμια της Ελλάδας, της Βουλγαρίας, της Ρουμανίας και του Λιβάνου. Σε αυτό θα παρουσιαστούν 26 εισηγήσεις με περιεχόμενο τους αγγέλους στην Παλαιά Διαθήκη, στην Καινή Διαθήκη και στην Ορθόδοξη Λατρεία. Ακολουθεί το πρόγραμμα του Συνεδρίου. Παρασκευή 7 Νοεμβρίου 09:00 Αγιασμός 09:15 Προσφώνηση του Σεβασμιωτάτου ...

Το επίμονο ροχαλητό δεν είναι πάντα αθώο και η χειρουργική αντιμετώπιση του ενδείκνυται όταν υπάρχουν άπνοιες στη διάρκεια του ύπνου με σοβαρά ανατομικά εμπόδια στην ελεύθερη ροή του αέρα ή ελλιπής συμμόρφωση σε συντηρητικές θεραπείες. Τώρα, οι Ωτορινολαρυγγολόγοι μπορούν με τη βοήθεια laser και ραδιοσυχνοτήτων να βάλουν «φρένο» στο ροχαλητό, σε ποσοστό που φθάνει μέχρι 90%. Σαν «ροχαλητό» εννοούμε το δυνατό και τραχύ θόρυβο που παράγεται κατά τη διάρκεια του ύπνου και οφείλεται σε δονήσεις των μαλακών ιστών στο πίσω μέρος του στόματος και της μύτης όταν υπάρχει απόφραξη στην ελεύθερη ροή του αέρα κατά την αναπνοή. Η μεγάλη υπερτροφία στις αμυγδαλές και στις αδενοειδείς εκβλαστήσεις (“κρεατάκια”) είναι το συνηθέστερο αίτιο απόφραξης στα παιδιά κυρίως. Περίπου το 45% των ανδρών και το 30% ...

Θα αναφερθώ σήμερα σε δύο ιδιαίτερους εκπροσώπους της ποίησης, στον Έλληνα Γιώργο Σαραντάρη (1908-1941) και στην Ρωσσίδα Άννα Άχμάτοβα (1889-1966). Μία ειδική μελέτη θα έδειχνε ίσως ότι οι δύο ποιητές συναντώνται με τον λυρικό τόνο και με την θρησκευτική τους διάθεση. Ένα άλλο σημείο της συνάντησής τους είναι ότι και οι δύο ήσαν αναγνώστες του μεγάλου Ρώσσου μυθιστοριογράφου Φ. Ντοστογιέφσκι (1821-1881). Πέραν αυτών, οι δύο αυτοί εκπρόσωποι της τέχνης έδειξαν ότι συναντήθηκαν στον αγώνα των λαών τους για την ελευθερία την οποία επιβουλεύονταν πριν από δεκαετίες οι εκπρόσωποι του φασισμού στην Ευρώπη. Ο Γιώργος Σαραντάρης πέρασε ένα μεγάλο μέρος της ζωής του στην Ιταλία όπου και σπούδασε νομικά και φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια. Παρά την ασθενική του φύση ο Σαραντάρης εκλήθη ...