Πεμπτουσία· Ορθοδοξία-Πολιτισμός-Επιστήμες

O Ὀσιος Διονύσιος (ο Α’) ο Σταυροβουνιώτης ο πρώην Καυσοκαλυβίτης Ο οσιώτατος γέρων Διονύσιος, του οποίου αγνοούμεν την νεανικήν καταγωγήν, εχρημάτισε διάκονος εις το Οικουμενικόν Πατριαρχείον. Συντόμως εγκατέλειψε την υπηρεσίαν αυτήν και απεσύρθη, διά να ήσυχάση, εις την ιεράν σκήτην των Καυσοκαλυβίων του Αγίου Όρους και συγκεκριμένως εις την καλύβην «Άγιος Χαράλαμπος». Φύσις ησυχαστική και εσωστρεφής ήλλαζε συνεχώς τόπον διαμονής διά να έχη ησυχίαν και αμεριμνίαν. Τον Διονύσιον εχαρακτήριζε η ολοκληρωτική ακτημοσύνη. Διεδίδετο ότι κατά την αναζήτησιν ησύχων και ερημικών τόπων περιήλθε πολλά ερειπωμένα μονύδρια και ησυχαστήρια, επεσκέφθη δε και την Κύπρον περί το 1875. Κατά την περίοδον αυτήν η ιστορική μονή Σταυροβουνίου ήτο εγκαταλελειμμένη και ακατοίκητος από μοναχούς, πράγμα το οποίον επέσυρε την προσοχήν του, επειδή το μέρος ήτο ήσυχον και ...

5.2. Πρωτόνοιο άκτιστο-μακάριο-αθάνατο  αμήχανο κάλλος Άκτιστο κάλλος εκπέμπεται εν πρώτοις από το πρόσωπο του Χριστού. Από Αυτόν που είναι η Αλήθεια, η υποστατική ένωση ακτίστου-κτιστού. Λέγει ο άγιος Μάξιμος ο Ομολόγητής: «Ου γαρ ψιλήν μόνην εφάντασεν ημίν εν εαυτώ την εν είδει σαρκός διαμόρφωσιν» (Γιατί δεν μας έδωσε στον εαυτό του σαν κούφιο φάντασμα τη μορφοποίησή του στο σχήμα της σάρκας)(ό.π.α.,84).Από το πρόσωπο Εκείνου που είναι Παραδείσου ωραιότερος,«ο το μήκος της νυκτός φαιδρύνας ταις αυγαίς του πυρός». Κατά τον Νικόλαο Καβάσιλα (καταφεύγουμε εδώ στις οξυδερκείς ερμηνευτικές σημειώσεις του Π.Νέλλα)  ο Χριστός είναι το «κατά φύσιν κάλλος» του ανθρώπου (Καβάσιλας 1974,65). Είναι ο πλήρως «ωραίος» Άνθρωπος και ψάλλλομε στον Όρθρο της κ΄ Νοεμβρίου, ωδή ζ΄: «Ως ωραία των ωραίον απεκύησας την ομορφίαν ...

Η σύνδεση και η σχέση της ελληνορθόδοξης και της ρωσικής ορθόδοξης πνευματικότητας αφύπνιζαν ανέκαθεν τα ερευνητικά ενδιαφέροντα, τόσο των επιστημόνων της Εκκλησιαστικής Ιστορίας, όσο και των πιστών ορθόδοξων χριστιανών. Παρατηρήθηκε, μάλιστα, ιδιαίτερη κινητικότητα και αλληλεπίδραση στους δύο αυτούς πόλους της ορθόδοξης πνευματικότητας, της ελληνικής και της ρωσικής, κατά τη διάρκεια της οθωμανικής κυριαρχίας στη Χερσόνησο του Αίμου. Εντός αυτού του εκκλησιαστικοπολιτικού πλαισίου αναδείχτηκαν προσωπικότητες μεγάλου πνευματικού βεληνεκούς, οι οποίες επέδρασαν θετικά με τρόπο καταλυτικό στην εκκλησιαστική ζωή και στην εν γένει ορθόδοξη πνευματικότητα της εποχής τους. Δύο τέτοιες προσωπικότητες είναι οι αγιορείτες Άγιοι Νήφων, Πατριάρχης  Κωνσταντινουπόλεως, και Μάξιμος ο Γραικός, φωτιστής των Ρώσων, οι οποίοι συνδέθηκαν μεταξύ τους ως διδάσκαλος και μαθητής αντίστοιχα. Κατά  τη διάρκεια της προεργασίας μας για την παρουσίαση στο επιστημονικό περιοδικό της ...

Η Παναγία επιβλέπει από ψηλά με συμπόνια ως «υπέρμαχος στρατηγός» το ποίμνιο που δεινοπαθεί από φανερές ή αφανείς επιθέσεις των εχθρών και κυρίως του παλαιού τυράννου, του πονηρού, κατά τη γραφή του αγίου Φιλοθέου Κοκκίνου. Η μεσιτεία της είναι το υπέρλογο εκείνο μέσο που όχι μόνο τιμά το ανθρώπινο γένος, αλλά και το ενισχύει, αφού το απαλλάσσει από την κυριαρχία του αιτίου των κακών έξεων και συνηθειών. Οι πιστοί δέονται στην Θεοτόκο να καταστείλει τα πάθη της ψυχής τους και να απολεπτύνει σταδιακά το νέφος της σάρκας, το παχύ και γεώδες αυτό προκάλυμμα. Ζητούν ακόμη να ενδυναμώνει τις νοερές κινήσεις και ενέργειες της ψυχής τους και να τις προσανατολίζει προς το αιώνιο και πρωτότυπο κάλλος. Συχνά η απροθυμία της ανθρώπινης φύσεως και η ...

Απορριπτέα καθιστά για τη Ρωμαιοκαθολική ηθική την εξωσωματική γονιμοποίηση και το ότι παρέχει τη δυνατότητα για παρεμβάσεις στο έμβρυο με στόχο διαγνωστικό, θεραπευτικό, επιστημονικό, εμπορικό και ανοίγει το δρόμο για βιολογική και γενετική χειραγώγηση και απειλές κατά της ζωής του εμβρύου μέσω πρακτικών που δημιουργούν σοβαρά ηθικά προβλήματα. Στις πρακτικές αυτές ανήκει η επαίσχυντη, κατακριτέα και εγγενώς παράνομη προεμφυτευτική διάγνωση, η οποία εκφράζει νοοτροπία ευγονική, καθώς μετράει την αξία της ανθρώπινης ζωής με βάση την ομαλότητα και τη σωματική ευεξία, υποβάλλει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια σε αλλαγή και διακρίσεις, συνεπάγεται ποιοτική επιλογή ανθρώπων και καταστροφή εμβρύων ισοδύναμη με άμβλωση και ανοίγει το δρόμο στην ευθανασία και την παιδοκτονία. Ακόμη, στις πρακτικές αυτές ανήκουν η έρευνα στα εμβρυϊκά βλαστοκύτταρα και τα πειράματα στα ...

Α. Γουλάκη-Βουτυρά (επιμ.), Ελληνικά Μουσικά Όργανα – Αναζητήσεις σε εικαστικές και γραμματειακές μαρτυρίες (2000 π.Χ – 2000 μ.Χ.), Θεσσαλονίκη: Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών, 2012. Ένα μουσικό όργανo κατασκευασμένο από μία σειρά αγγείων που παρήγαγαν ήχο με χτύπημα, οι οξύβαφοι (λατινικά acetabula) απεικονίζονται σε ένα επιδαπέδιο ψηφιδωτό που κοσμεί μία οικία στο Mariamin της Συρίας (4ος αι. μ.Χ.) και σε μία μικρογραφία χειρογράφου του 6ου αι. μ.Χ., στην επονομαζόμενη «Γένεση της Βιέννης» (Βιέννη, Αυστριακή Εθνική Βιβλιοθήκη, κωδ. Theol. Gr. 31), που πιθανόν προέρχεται από τη Συρία. Το κείμενο του φ. 17v αναφέρεται σε ένα συμπόσιο του Φαραώ Ηρώδη Αντύπα για τους σκλάβους του, με σκοπό τον εορτασμό, την ημέρα των γενεθλίων του, της απόφασής του να απελευθερώσει τον οινοχόο του από τη φυλακή ...

Ο Απόστολος Παύλος μας προτρέπει να προσευχόμαστε αδιάλειπτα, συνεχώς. Γι' αυτό η Εκκλησία μας  όρισε να τελούνται μέσα στο εικοσιτετράωρο οι εξής ακολουθίες, ώστε όλη η ζωή μας να είναι μια προσευχή: α) ο Εσπερινός β) το Απόδειπνο γ) το Μεσονυκτικό δ) ο Όρθρος ε) οι Ώρες (Α΄, Γ΄, Στ΄ και Θ΄) στ) η ακολουθία των Τυπικών ζ) η ακολουθία της Τραπέζης Στη λατρεία μας το εικοσιτετράωρο αρχίζει με την απογευματινή ακολουθία, τον Εσπερινό (από τη λέξη εσπέρα, που θα πει απόγευμα) στον οποίο ψάλλονται ύμνοι που αναφέρονται στην ημέρα που ακολουθεί. Π.χ. Στον Εσπερινό των Χριστουγέννων, που τελείται την παραμονή των Χριστουγέννων, ψάλλουμε ύμνους της εορτής των Χριστουγέννων. Όλες οι ακολουθίες του νυχθημέρου κανονικά τελούνται από τον ιερέα. Αλλά μπορούν και οι πιστοί, αν δεν υπάρχει ιερέας, να ...

Στη συνείδηση των ορθοδόξων πιστών η Παναγία έχει καθιερωθεί ως μεσίτρια που ενώνει τη γη με τον ουρανό, τον αισθητό κόσμο με τη νοητή ωραιότητα. Η αλήθεια αυτή αποτυπώνεται στους βυζαντινούς ναούς με την Πλατυτέρα που εικονίζεται στην κόγχη του ιερού. Η Παναγία είναι η κλίμακα από την οποία κατέβηκε ο Θεός στη γη, για να μπορέσει ο άνθρωπος να αποδεσμευθεί από τις συνέπειες της φθοράς και του θανάτου, να ατενίσει την ωραιότητα του προπτωτικού κάλλους και να πορευθεί προς τη θέωση. Γι’ αυτό η κλίμακα του Ιακώβ εξεικονίζει την Θεοτόκο που ένωσε τα «διεστώτα» και συνάπτει αυτά για πάντα με τις πρεσβείες και τη μεσιτεία της προς τον Υιό και Θεό της. Με ποιά σημασία όμως η Παναγία θεωρείται μεσίτρια, ...

Οι άγιοι μάρτυρες Λαυρέντιος, Ξυστός και Ιππόλυτος έζησαν κατά τους χρόνους του αυτοκράτορα Δεκίου (249-251 μ.Χ.). Ο άγιος Ξυστός καταγόταν από την Αθήνα, όπου και σπούδασε φιλοσοφία. Κατόπιν έφυγε από την πατρίδα του, την πόλη της σοφίας και πήγε στη Ρώμη. Εκεί χειροτονήθη­κε επίσκοπος, μετά το μαρτυρικό θάνατο του αγίου πάπα Στεφάνου (254-257 μ.Χ.). Επειδή δε τότε προετοιμαζόταν διωγμός κατά των χριστιανών, ο άγιος Ξυστός έδωσε εντολή στον αρχιδιάκονό του Λαυρέντιο να διαχειριστεί τα σκεύη της Εκκλησίας της Ρώμης. Εκείνος τότε αμέσως τα πούλη­σε και τα χρήματα που πήρε τα μοίρασε στους φτωχούς. Πηγή:http://www.orthodox-goods.com/ Μόλις όμως επέστρεψε από την Περσία ο Δέκιος, ο επίσκοπος Ξύστος συνελήφθη και οδηγήθηκε ενώπιόν του. Εκείνος προσπάθησε να τον πείσει να αρνηθεί το Χριστό. Ο Άγιος όμως ...

  Δεν θα επεκταθώ στο ποιος ήταν ο Γέροντας Ζωσιμάς αφού υποθέτω πολλοί θα το πράξουν  σε μεγαλύτερη έκταση. Με λίγα και απλά λόγια, μπορούμε να πούμε ότι ο Ζωσιμάς Μοναχός, ήταν ένας χαρισματούχος μοναχός, τέκνο πίστης και υπακοής. Έζησε πολλά χρόνια ως μοναχός στην Μονή Αγίου Παντελεήμονα Πεντέλης και βοήθησε τα μέγιστα στην οικοδόμησή της αφού ως κοσμικός ήταν οικοδόμος. Ήταν υποτακτικός του μακαριστού γέροντα Σίμωνα Αρβανίτη ενώ έγραψε συνολικά 5 βιβλία για την ζωή και το έργο του, ομολογώντας την αγιότητα του Γέροντά του και ταυτόχρονα, οικοδόμησε την πνευματική ζωή πολλών συνανθρώπων μας που τα μελέτησαν.. Ακολουθώντας τον γέροντα Σίμωνα, ο οποίος λόγω προβλημάτων υγείας αποχώρησε από την μονή του Αγίου Παντελεήμονα και έμενε στον κόσμο, ο π. Ζωσιμάς βρέθηκε (μετά τον ...

  Ο Αθανάσιος Καραμάνης  υπήρξε κορυφαίος ερμηνευτής του εκκλησιαστικού μέλους,  άριστος μελοποιός  και βαθύς γνώστης της θεωρίας και της πράξης της εκκλησιαστικής  μουσικής. Με οξύτατη μουσική αντίληψη, τόσο στο θεωρητικό όσο και στο πρακτικό μέρος της μουσικής και ξεχωριστή καλλιφωνία, διακόνησε επί τριάντα πέντε χρόνια το ιερό αναλόγιο του Μητροπολιτικού Ιερού Ναού Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά στη Θεσσαλονίκη. %appst% %karrmm%  

Το Βυζάντιο αποτελεί τον συνδετικό κρίκο ανάμεσα στην ελληνική αρχαιότητα και τη σύγχρονη εποχή, ενώ στο Βυζάντιο βρίσκονται οι ρίζες του νεότερου Ελληνισμού και της Ορθοδοξίας. Έως σήμερα, εν πολλοίς, προσεγγίζαμε τον πολιτισμό του Βυζαντίου κυρίως μέσα από τη θεολογία, παρότι πολλοί λόγιοι στη Βυζαντινή αυτοκρατορία διακρίθηκαν και στις θετικές επιστήμες. ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥΣΤΡΑΤΟΣ ΘΕΟΔΟΣΙΟΥ – ΜΑΝΟΣ ΔΑΝΕΖΗΣISBN 978-960-531-268-8Σχήμα: 17 x 24 cmΣελ.: 672Tιμή (με ΦΠA 6.5%): 41.90 ευρώΕκδόσεις: ΔΙΑΥΛΟΣ (www.diavlos-books.gr) Η Βυζαντινή αυτοκρατορία διατηρήθηκε για πάνω από χίλια εκατό χρόνια, άλλοτε σε μεγάλη ακμή και άλλοτε δοκιμαζόμενη από ισχυρές εχθρικές επιβουλές, για να καταλήξει συρρικνωμένη γύρω από την πρωτεύουσά της. Η συγγραφή μιας ιστορίας των θετικών επιστημόνων του Βυζαντίου δεν είναι ένα εύκολο εγχείρημα, αφού παράλληλα με την επιστημονική εξέλιξη πρέπει ...

Τυχαίο είναι ουσιαστικό για τα ζωντανά συστήματα και την εξέλιξή τους. Είναι ένας εξωτερικός παράγοντας, αλλά επίσης, και κυρίως, προϊόν εσωτερικών μηχανισμών· τo τυχαίο το συναντάμε σε όλα τα επίπεδα οργάνωσης του ζωντανού κόσμου, από το γονίδιο μέχρι τη βιόσφαιρα. Τίτλος: Η ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΤΥΧΑΙΟΥΣυγγραφέας: ALAIN PAVÉISBN 978-960-531-282-4Σχήμα: 17Χ24Σελ. : 192Τιμή: 21,30 ευρώ (με ΦΠΑ 6.5%)Εκδόσεις: ΔΙΑΥΛΟΣ (www.diavlos-books.gr) Ο Alain Pavé μάς δείχνει πώς αυτοί οι εσωτερικοί μηχανισμοί, πραγματικές βιολογικές και οικολογικές ρουλέτες αιτιοκρατικής φύσης, λειτουργούν μέσα σε χαοτικούς τομείς παράγοντας τυχαίου τύπου αποτελέσματα. Αντιμέτωποι με ένα μεταβαλλόμενο, απρόβλεπτο και συχνά επιθετικό περιβάλλον, γεννούν την ποικιλότητα, η οποία επιτρέπει στους οργανισμούς, στους πληθυσμούς ή στα οικοσυστήματα να διατηρηθούν, να προσαρμοστούν και να εξελιχθούν. Οι μηχανισμοί αυτοί αποτελούν επίσης προϊόντα της εξέλιξης. Αυτό ήταν ...

Θεσσαλονίκη 1936. Το εργοστάσιο των αδελφών Λεβί και Σολομών Μπενουζίλιο στην Πυλαία. Στη φωτογραφία φαίνεται ότι το προσωπικό αποτελείται κυρίως από παιδιά. Πηγή: www.greek-language.gr Οι συνθήκες που επικρατούσαν στους εργασιακούς των μεγάλων εργοστασίων ή των διαφόρων βιοτεχνιών από το 1870 έως το 1940 ήταν άθλιες τόσο για τους ανήλικους όσο και για τους ενήλικους εργάτες. Χαρακτηρίζονταν ««εργαστήρια θανάτου» όπου οι εργάται υποχρεούνται να δουλεύουν βουτηγμένοι εις τα νερά, δολοφόνα ρεύματα αέρος, αναγκαία εργασίαν, ένεκα των οποίων υφίστανται συχνάς προσβολάς πλευρίτιδας ή πνευμονιών, αι οποίαι καταλήγουν πολλάκις εις φθίσιν (=φυματίωση) και τόσα άλλα νοσήματα των οφθαλμών, των αναπνευστικών και πεπτικών οργάνων, του δέρματος κλπ, άτινα μαστίζουσι (τα οποία βασανίζουν) το ως επί το πολύ αδύνατον αυτών εξ ανηλίκων εργατίδων προσωπικόν».             Τα ...

Η συγκριτική μελέτη του κ. Χρυσόστομου Χατζηλάμπρου σχετικά με την Απεργία Πείνας και τη Νηστεία, έχει ολοκληρώσει τις προϋποθέσεις που διέπουν κάθε μία από τις δύο αυτές στάσεις  (προηγούμενο άρθρο: www.pemptousia.gr/?p=75150), και πλέον εστιάζεται στον τρόπο με τον οποίο κατανοεί το ανθρώπινο πρόσωπο η χριστιανική διδασκαλία. Με κέντρο τις παραπάνω θέσεις σχηματοποιούνται δυο αντίστροφες εκδοχές ανθρωπολογίας, που είναι απαραίτητες για τη θεολογική αποτίμηση της απεργίας πείνας: η φυσιοκεντρική και η προσωποκεντρική . Στην πρώτη, η ζωή σχετίζεται με την ανθρώπινη φύση, ως ουσιοκρατική και υπαρξιακή προοπτική. Στη δεύτερη, η ζωή σχετίζεται με την έννοια του προσώπου, ως ελευθερία και προοπτική χάρης. Με τη φυσιοκεντρική προσέγγιση, η ζωή θεωρείται από μόνη της ανθρώπινη ουσία ή ανθρώπινη ύπαρξη και έτσι προηγείται του προσώπου. Με αυτή τη θέση, αναστέλλεται ...