Πεμπτουσία· Ορθοδοξία-Πολιτισμός-Επιστήμες

Το ενδιαφέρον των Βυζαντινών για το προσκύνημα των Αγίων Τόπων δεν μειώθηκε ποτέ, μετά όμως την κατάληψη της Παλαιστίνης από τους Άραβες και την άφιξη των Σταυροφόρων, τα σημαντικότερα λείψανα μεταφέρθηκαν στην Κωνσταντινούπολη. Σημάδια αυτής της ιστορικής πορείας είναι η αφιέρωση μιας Μονής της Πόλης στην «Αγιά Βηθλεέμ», όπως μαθαίνουμε από τη συλλογή των κειμένων που είναι γνωστά ως τα «Πάτρια Κωνσταντινουπόλεως» (10ος αιώνας). Επίσης, από τον 9ο μέχρι τον 12ο αιώνα, οι αυτοκράτορες και οι στρατηγοί τους, επιστρέφοντας από τις εκστρατείες τους στις ανατολικές επαρχίες, μετέφεραν από τους τόπους εκείνους ιερά λείψανα του Χριστού και της Παναγίας. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν κυρίως τα αντικείμενα που σχετίζονταν με τα θαύματα και τα πάθη του Χριστού, ενώ πιο περιορισμένος ήταν ο ...

Μια εκπομπή πορεία στην λειτουργική παράδοση της Εκκλησίας μας. Με τον Δρ. Θεολογίας Δημήτριο Χοϊλού.

Πολύτιμες πνευματικές διδαχές Πατέρων της ερήμου καταγεγραμμένες από τον Αββά Κασσιανό. Με τον Πρωτοπρεσβύτερο Ματθαίο Χάλαρη.

Για το ναό της Αγίας Σοφίας, ο εορτασμός των Χριστουγέννων είχε ιδιαίτερη σημασία, από τη στιγμή που γινόταν αμέσως μετά την ετήσια μνημόνευση των δεύτερων εγκαινίων του ναού, τα οποία, από τον 6ο αιώνα, είχαν οριστεί στις 23 Δεκεμβρίου. Από την άποψη της λειτουργίας, οι δύο εορτασμοί σχετίζονται στενά, από τη στιγμή που τα τροπάρια των Χριστουγέννων άρχιζαν να ψάλλονται από τον εσπερινό της 22ας Δεκεμβρίου, όταν η εκκλησία επικαλούνταν την Παναγία για την προστασία της Κωνσταντινούπολης. Οι τελετές των Χριστουγέννων στην Αγιά Σοφιά διέφεραν από τις κανονικές, λόγω του επίσημου τόνου τους. Αποτελούνταν από μία μεγάλη σειρά όρθρων, εσπερινών και πανηγυριών και συμπεριλάμβαναν και κάτι ασυνήθιστο: με αυτήν την ευκαιρία ψέλνονταν μερικοί ειδικοί ύμνοι, όπως το τροπάριο της Αγγελίας στους ...

Στην εκκλησιαστική υμνογραφία, που στην ουσία α­ποτελεί υπο­μνη­­μα­τισμό του βιβλικού μηνύματος για τη σωτηρία του κόσμου, με ποι­η­τικό και γλαφυρό τρόπο πε­ρι­γράφεται το κάλλος της κτί­σεως και η συμμετοχή της σε όλα τα θαυμαστά γεγονότα της θείας ενανθρώπησης. Το φυσικό πε­­ριβάλ­λον υπάρχει για τον άνθρωπο και ανάγει στο Δη­μιουρ­γό. «Οι ουρανοί διηγούνται δό­ξαν Θεού ποίησιν δε χειρών αυτού αναγ­γέλ­λει το στε­ρέω­μα» (Ψαλμ. 18,1), γράφει ο ψαλμωδός, ενώ ο νομπελίστας ποιητής Ο­δυ­σσέας Ελύτης γράφει για τον «Ποιητή των νεφών και των κυμάτων που κοιμάται μέσα μας» (΄ΑξιονΕστι, Τα πάθη, Ανάγνωσμα β΄, στ΄).  Όμως, για να γίνει αναγωγή από το αισθητό κάλλος των κτισμάτων στον «Ωραίονκάλ­­λει παρά τους υιούς των ανθρώπων» (Ψαλμ. 44,3), από την ομορφιά της δη­μιουρ­γίας στον Κτί­στη και Δημιουργό των ...

Η Γέννησις του Χριστού. Τοιχογραφία από τον Ιερό Ναό Αντιφωνητή Κύπρο. (Επιμέλεια Στέλιος Κούκος) Μεγάλου Ἀθανασίου, Ομιλία στη Γέννηση του Χριστού Βλέπω ένα παράδοξο μυστήριο, δηλαδή αντί για τον ήλιο βλέπω τον ήλιο της δικαιοσύνης με απερίγραπτο τρόπο να έχει χωρέσει στην Παρθένο. Μη ρωτάς πώς έγινε αυτό, «αφού όπου θέλει ο Θεός υποχωρεί η τάξη της φύσης». Γιατί θέλησε ο Θεός, μπόρεσε, κατέβηκε από τον ουρανό, μας έσωσε. Όλα ας συντρέχουν. Ο Θεός που υπάρχει τώρα και που προϋπήρχε, σήμερα γίνεται όπως δεν ήταν. Γιατί, ενώ είναι Θεός, γίνεται άνθρωπος, χωρίς να παύει να είναι Θεός. Ούτε πάλι έγινε άνθρωπος χάνοντας τη θεότητα, ούτε όμως έγινε προοδευτικά Θεός ξεκινώντας από άνθρωπος, αλλά όντας ο Λόγος, γι’ αυτό έγινε αναμάρτητος άνθρωπος με αμετάβλητη τη ...

Μένει ἐνεός ὁ ἄνθρωπος μπροστά στό μυστήριο τῆς Θείας Ἐνανθρωπήσεως.  Ἀδυνατεῖ νά συλλάβει τό πέλαγος τῆς ἀγάπης τῆς οὐράνιας φιλανθρωπίας, προκειμένου ἡ ἀνθρώπινη φύση νά ἀποκατασταθεῖ καί νά ὁδηγηθεῖ στή σωτηρία. Ἀποτελεῖ ὑψίστη εὐλογία στή ζωή μας ὅτι μᾶς δίνεται ἡ δυνατότητα νά λατρεύουμε τόν ΄΄ ἐν φάτνῃ ἀνακλιθέντα ΄΄ , Σταυρωθέντα καί Ἀναστάντα Χριστό μας, ὁ Ὁποῖος στό πρόσωπο Του ἕνωσε τήν κτιστή καί φθαρτή φύση μας μέ τήν ἄκτιστη Θεότητά Του . ΄΄ Καί ὁ λόγος ἔγινε σάρκα ἄτρεπτα ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα καί τήν Ἁγία Μαρία, τήν Ἀειπάρθενο καί Θεοτόκο ΄΄ μᾶς λέγει ὁ ἁγ. Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός καί συνεχίζει λέγοντας ὅτι ΄΄ ἀναδεικνύεται ὁ Χριστός μεσίτης μεταξύ Θεοῦ καί ἀνθρώπων ὁ μόνος φιλάνθρωπος, ἀφοῦ ἔγινε ἡ σύλληψή ...

Η εγγίζουσα μεγάλη Δεσποτική εορτή των Χριστουγέννων, η Μητρόπολη των εορτών κατά τον άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο, αλλά και η όλη κατανυκτική ατμόσφαιρα των ημερών, που διανύουμε, με τα προεόρτια τροπάρια και τους ύμνους, στρέφουν και πάλι την προσοχή μας και οδηγούν την γραφίδα του λόγου προς το μέγα γεγονός, το γεγονός των γεγονότων, την σάρκωση του Θεού Λόγου. «Η πρώτη και η μεγαλυτέρα χαρμόσυνος αγγελία, το πιό μεγάλο ευαγγέλιον, που ήτο δυνατόν να δώση ο Θεός εις τον άνθρωπον και ο ουρανός στη γη είναι, ότι ‘ο Λόγος σάρξ εγένετο’», παρατηρεί ένας από τους μεγαλύτερους θεολόγους της εποχής μας ο άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς. Και συνεχίζει: Ολόκληρο το ευαγγέλιο του ουρανού προς την γη συνοψίζεται στις τέσσερις αυτές λέξεις. Έξω από ...

Ομιλία του Πανιερωτάτου Μητροπολίτου Λεμεσού κ. Αθανασίου από τη Θ. Λειτουργία Της Γεννήσεως Του Χριστού στον Ιερό Ναό Μεταμορφώσεως Του Σωτήρος στο χωριό Σανίδα της Επαρχίας Λεμεσού το Σάββατο 25/12/2021.

Σήμερα, Κυριακή των Αγίων Προπατόρων, μετά την Ευχαριστιακή Σύναξη στο Καθολικό της Ιεράς Μεγίστης Μονής Βατοπαιδίου, ο Καθηγούμενος της Μονής Γέρων Εφραίμ και οι πατέρες λιτάνευσαν την Αγία Ζώνη και τα Ιερά Λείψανα πέριξ του καθολικού, αναπέμποντας δέηση ενώπιον της Τιμίας Ζώνης της Θεοτόκου για την απαλλαγή από την πανδημία του κορωνοϊού.  Κατά τη διάρκεια αυτής, ο Γέρων Εφραίμ και οι πατέρες ευχήθηκαν για την γρήγορη ίαση του Παναγιωτάτου Οικουμενικού Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου, ο οποίος νοσεί ήπια από covid 19. Οι Βατοπαιδινοί πατέρες καθ’ όλη τη διάρκεια της πανδημίας αυτής καθημερινώς προσεύχονται για την απαλλαγή από τον ιό και ανά τακτά χρονικά διαστήματα τελούν λιτανεία της Αγίας Ζώνης και των ιερών λειψάνων στοιχούμενη στην παράδοση της Εκκλησίας, που την περίοδο των ...

Αναφορές στους Νομπελίστες Ντέσμου Τούτου και Νέλσων Μαντέλα (αφιέρωμα στη κοίμηση του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Ντέσμου Τούτου) Του Μητροπολίτη Ζιμπάμπουε και Αγκόλας Σεραφείμ Κυκκώτη (κείμενο από το προσωπικό μου Ημερολόγιο) Ως Αντιπρόεδρος του Παναφρικανικού Συμβουλίου των Εκκλησιών, εκ μέρους του Αλεξανδρινού Προκαθημένου μας κ.κ. Θεοδώρου Β’, βρίσκομαι στη Nairobi για να τιμήσουμε τον γνωστό Νομπελίστα Ειρήνης Αγγλικανό Αρχιεπίσκοπο Ντέσμον Τούτου. Όλοι γνωρίζουμε τη μεγάλη του προσφορά εις την υπόθεση του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κι ιδιαίτερα τους αγώνες του κατά των φυλετικών διακρίσεων που ίσχυαν μέχρι το 1994 στη Νότιο Αφρική. Ο Ντέσμου Τούτου υπήρξε Πρόεδρος του Παναφρικανικού Συμβουλίου των Εκκλησιών, όπου μαζί με τον Αφρικανό θεολόγο Josse Chibeka από την Αγκόλα, ως Γενικό Γραμματέα, και τα υπόλοιπα μέλη της Εκτελεστικής και Κεντρικής Επιτροπής, ...

Σήμερα, 25 Δεκεμβρίου, γιορτάζουμε τη μεγαλύτερη εορτή της Χριστιανοσύνης, τα Χριστούγεννα. Πριν δύο χιλιάδες χρόνια, ένα περιφρονημένο σπήλαιο, στην άκρη της Βηθλεέμ, έμενε βυθισμένο στο σκοτάδι. Σκοτάδι βαθύ σαν τον φόβο, σκοτάδι πηχτό σαν την απελπισία. Σκοτάδι, όμως, που τελικά υποκλίθηκε στον νεογέννητο Θεάνθρωπο. Γιορτάζουμε δηλαδή το ιστορικό εκείνο γεγονός, που ο Θεός έγινε άνθρωπος. Έτσι λοιπόν, οι μαθητές του βυζαντινού χορού του Μουσικού Σχολείου Σπάρτης, υπό την διεύθυνση του μουσικολόγου και καθηγητή βυζαντινής μουσικής κ. Άγγελου Μπέντη, ένωσαν τις φωνές τους και μας παρουσιάζουν παρακάτω, ύμνους των Χριστουγέννων. Με την πρωτοβουλία τους αυτή, οι μαθητές του Μουσικού Σχολείου Σπάρτης, παρουσιάζουν το αποτέλεσμα της μελέτης τους, εκτός των άλλων και στον τομέα της βυζαντινής εκκλησιαστικής μουσικής, ευχόμενοι σε όλους «χρόνια πολλά και καλά Χριστούγεννα».

Γέννηση του Κυρίου Ι. Μ. Διονυσίου (Επιμέλεια Στέλιος Κούκος) Μεγάλου Aθανασίου, Ομιλία στη Γέννηση του Χριστού Συνέχεια από εδώ: http://www.pemptousia.gr/?p=329675 Αυτός διά του οποίου δημιουργήθηκε το σύμπαν, εννέα μήνες έμεινε στην κοιλιά χωρίς να αποξενωθεί από τον πατρικό κόλπο. Ενώ βρισκόταν στη μήτρα της παρθένου, από το πλήθος των επουρανίων δυνάμεων δοξολογούνταν και προσκυνούνταν. Ενώ βρισκόταν στην κοιλιά της Παρθένου, γέμιζε τον ουρανό και τη γη, αυτός που κρατά τον ουρανό και τη γη όχι με τη δύναμή του, αλλά μ’ ένα νεύμα του. Αυτός ήταν μέσα στη μήτρα σαν άνθρωπος, ενεργούσε όμως ως Θεός. Δεν βρισκόταν μόνον μέσα στη μήτρα της Παρθένου αυτός που γεννήθηκε από παρθένο, αλλά εξουσίαζε και κυβερνούσε τα πάντα ως Θεός σύμφωνα με την επίκληση του ονόματος «Εμμανουήλ», «Ο Θεός είναι ...

Μουσική σύνθεση – Σύλληψη  Φένια Παπαδόδημα Παραστάσεις Από Σάββατο 8  Ιανουαρίου Σήμερα ίσως περισσότερο από ποτέ ο κόσμος έχει ανάγκη από ‘‘αλαφροΐσκιωτους‘‘ σαν τον   Παπαδιαμάντη και τους ήρωες των διηγημάτων του.  Εκείνους που κυνηγούν αστέρια φλεγόμενα πάνω στα κύματα και που ακούν τους  βράχους να τραγουδούν. Η Φλανδρώ, η γυναίκα – βράχος, είναι ένας αρχαίος θρύλος. Μια γυναίκα που στοίχειωσε αγναντεύοντας το ανοιχτό πέλαγος, περιμένοντας τον άντρα της να γυρίσει. Τα πικρά της δάκρυα έγιναν θύελλα και χωρίς να το θέλει, έπνιξε τον αγαπημένο της. Καταράστηκε την θάλασσα αλλά και τον εαυτό της. Παρακάλεσε τους αρχαίους θεούς να την κάνουν βράχο. Να μείνει για πάντα εκεί. Στυλωμένη στο βάσανο της. Ν’ αγναντεύει το πέλαγος. Μόνο όταν μία ευσεβής Σκιαθώτισσα έχτισε στο απόκρημνο αυτό σημείο το ...

Ο Χριστός είναι το δώρο του Θεού στον άνθρωπο, το δώρο του ανθρώπου στον Θεό, αλλά και το τέλειο δώρο του κάθε ανθρώπου στον πλησίον του. Στον Παράδεισο ο Θεός πρόβαλλε τον Εαυτό Του στον άνθρωπο ως υπόδειγμα προς μίμηση και ο Πρωτόπλαστος τρεφόταν με τη θεωρία αυτήν. Ωστόσο, με την πτώση ο άνθρωπος έχασε την άμεση θεωρία του Προσώπου του Θεού. «Εκρύβη από προσώπου Κυρίου του Θεού» και καταλήφθηκε από τον φόβο ότι, εάν έβλεπε τον Δημιουργό του, θα πέθαινε. Στο βιβλίο των Κριτών αναφέρεται ότι ο Μανωέ είπε στη γυναίκα του: «Θανάτω αποθανούμεθα, ότι Θεόν είδομεν». Όταν ο Χριστός ήλθε στη γη, προσλαμβάνοντας την ταπεινή ανθρώπινη φύση από την Παναγία Παρθένο, μπόρεσε να προσεγγίσει τον άνθρωπο χωρίς να τον ...

(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)   «Αγάπα πρώτα τον Θεόν, ύστερα τους γονείς σου. Βασίλευε τα πάθη σου εφ’ όρου ζωής σου».   «Όποιος είναι ταπεινός, αυτός υψούται παρά Θεού και εν τη παρούση ζωή, διότι λαμβάνει ένοικον εις την ψυχήν του την του Θεού χάριν, διότι γίνεται υψηλότερος από τα πάθη και από τας παγίδας του διαβόλου, διότι ζη μίαν ζωήν αναπαυμένην και άπτωτον, φθάσας εις μακαρίαν ανάπαυσιν».   «Ο έχων την αγάπην ποτέ δεν πικραίνει, δεν δυσαρεστεί τον άλλον τον μικρότερον αλλά τον περιβάλλει με αγάπην ως αδελφόν. Όταν πικραίνεται ο άλλος και αναστενάζη, τους στεναγμούς του τους μεταβιβάζει εις τον Θεόν ο Άγγελός του. Ο έχων την αγάπην δεν ανέχεται άλλος εξ αιτίας του να λυπήται, να δυσαρεστηθή. Και αν τύχη ποτέ να πικράνη κανέναν σπεύδει να ζητήση ...

Μια εκπομπή πορεία στην λειτουργική παράδοση της Εκκλησίας μας. Με τον Δρ. Θεολογίας Δημήτριο Χοϊλού.

Η Γέννηση του Χριστού καθορίστηκε να εορτάζεται στις 25 Δεκεμβρίου κατά τη διάρκεια του Δ΄ αιώνα, αντί της 6ης Ιανουαρίου, που εορταζόταν αρχικά. Αυτό έγινε δεκτό, πρώτα στα έθιμα της Εκκλησίας της Ρώμης και, λίγο αργότερα, και σε εκείνα της Κωνσταντινούπολης. Παρά την αρχική αντίδραση στους αιώνες που ακολούθησαν, όλες οι χριστιανικές κοινότητες (με εξαίρεση τους Αρμένιους) υιοθέτησαν την εορτή της 25ης Δεκεμβρίου. Η Εκκλησία της Παλαιστίνης έμεινε πιστή στην εορτή της 6ης Ιανουαρίου μέχρι την εποχή του αυτοκράτορα Ιουστινιανού (527-565). Το σπήλαιο στη Βηθλεέμ Την ημέρα του εορτασμού της Γεννήσεως του Χριστού, όπως μας πληροφορεί η προσκυνήτρια Αιθερία (τέλος Δ΄ αιώνα), μέσα στο ναό της Βηθλεέμ μπορούσε κανείς να παρακολουθήσει μία ωραιότατη τελετή, που ήταν ιδιαίτερα εντυπωσιακή λόγω του μεγάλου αριθμού ...

Μέγας Αθανάσιος. (Επιμέλεια Στέλιος Κούκος) Μεγάλου Aθανασίου, Ομιλία στη Γέννηση του Χριστού Συνέχεια από εδώ: http://www.pemptousia.gr/?p=329743 Αυτός που γεννήθηκε από την αγία Παρθένο, αυτός είναι ο Χριστός, ο Κύριός μας. Αυτόν τον Χριστό και Κύριο ο μακάριος Παύλος τον ονομάζει μέγα Θεό, όταν λέει: «Του μεγάλου Θεού και Σωτήρα μας Ιησού Χριστού». Πάλι ο Παύλος γράφει στην προς Ρωμαίους επιστολή του: «Φθάνω στο σημείο να εύχομαι να χωριζόμουν εγώ από τον Χριστό, αρκεί να πήγαιναν κοντά του οι ομοεθνείς αδελφοί μου. Είναι οι απόγονοι του Ισραήλ, που ο Θεός τους έκανε παιδιά του, τους φανέρωσε τη δόξα του, ανανέωσε επανειλημμένα τη διαθήκη του μ’ αυτούς, τους έδωσε τον νόμο, τη λατρεία και τις υποσχέσεις του. Είναι απόγονοι των πατριαρχών κι από αυτούς κατάγεται ως άνθρωπος ...