Πεμπτουσία· Ορθοδοξία-Πολιτισμός-Επιστήμες

Στη λαογραφική και χριστιανική περίοδος της Μεγάλης Σαρακοστής κυριαρχούν χριστιανικά έθιμα (η νηστεία, οι γονυκλισίες, τα μνημόσυνα, συχνότερη χρήση θυμιάματος, προσφορά λουλουδιών τη Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως), αλλά δεν λείπουν και φυσιολατρικά ή ευετηριακά έθιμα με ρίζες ειδωλολατρικές (καθολική έξοδος Καθαρής Δευτέρας, Πρωταπριλιά). Η Τυρινή είναι η Κυριακή της Μεγάλης Αποκριάς και σε πολλά μέρη της Ελλάδος ακολουθεί χορός στην αυλή της Εκκλησίας ή στο χοροστάση, στην κεντρική πλατεία του χωριού. Κατά την Καθαρά Δευτέρα με τραγούδια επίσης χαιρετίζεται η Σαρακοστή. Τα περισσότερα από τα άσματα αυτά μόλις που επιβιώνουν καθώς μέρα με τη μέρα τα έθιμα χάνονται και λησμονούνται και τη θέση τους λαμβάνουν απρόσωπες συνήθειες  του συγχρόνου τρόπου ζωής. Από τα τελετουργικά τραγούδια αυτής της περιόδου είναι και το «Περάσαν οι Απόκριες» από τα Μέγαρα Άττικής. ...

OΜΙΛΙΑ ΣΤΟ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΟ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΤΥΡΟΦΑΓΟΥ  (Ρωμ. 13,11-14,4) Στους χρόνους που κυριαρχούσε η ειδωλολατρία, στις αρχές Μαρτίου, κάθε χρόνο, γίνονταν δημόσια πανηγύρια με πλούσια φαγητά, ποτά, ξέφρενους χορούς και ακόλαστες διακεδάσεις. Ως φαίνεται, αυτές οι ειδωλολατρικές γιορτές συνεχίζονταν μέχρι τον 7ον χριστιανικόν αιώνα. Και δυστυχώς, ειδωλολάτρες που βαπτίζονταν χριστιανοί συνέχιζαν να συμμετέχουν σε αυτές τις άπρεπες διασκεδάσεις. Γι αυτό η ΣΤ’ Οικουμενική Σύνοδος, που συνήλθε στην Κωνσταντινούπολη το έτος 681, ασχολήθηκε με το θέμα αυτό, και με τον 62ον Κανόνα της απαγόρευσε στους χριστιανούς να συμμετέχουν σε αυτά τα άσεμνα πανηγύρια, που είναι ξένα προς την ζωή των χριστιανών. Η Εκκλησία, για να προστατεύσει τους πιστούς απ’ όλα αυτά, όρισε να διαβάζεται στους ναούς σήμερα η περικοπή από την προς Ρωμαίους Επιστολή ...

«Αποθώμεθα ούν τα ερ­γα του σκότους και ενδυσώμεθα τα όπλα του φωτός». Βρισκόμαστε, αδελφοί μου, στην αρχή της Α­γίας και Μεγάλης Τεσ­σα­ρακοστής. Βρισκόμα­στε στην αρχή μιάς πε­ριόδου εντόνου πνευ­μα­­­­τι­κού αγώνος και προ­­­­ετοιμασίας για την εορτή της λαμπρο­φο­ρου Αναστάσεως του Κυ­­­ρίου μας, μιάς προ­ετοιμασίας που συν­ι­σταται στη νέκρωση του εαυτού μας και τη σταύρωση του παλαιού ανθρώπου, προκειμένου να μπορέσει να συνα­να­στηθεί με τον Χριστό ο νέος, ο κατά Χριστόν κτισθείς, άνθρωπος. Και στο πλαίσιο αυτής της προετοιμασίας εν­τασ­σεται και η προτρο­πη που μας απευθύνει ο πρωτοκορυφαίος από­στολος Παύλος μέσω του σημε­ρινού αποστο­λι­κού αναγνώσματος. «Αποθώμεθα ούν τα έργα του σκότους και εν­­δυσώμεθα τα όπλα του φωτός». Σκοτάδι και φως είναι δύο αλληλοσυγ­κρουό­με­­νες έννοιες που συμ­βόλιζαν πάντοτε το κα­κο και το καλό, την α­μαρτία και ...

«Το στάδιον των αρετών ηνέωκται, οι βουλόμενοι αθλήσαι εισέλθετε … » Βρισκόμαστε στην τελευταία Κυριακή πριν την έναρξη της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Οι σημερινοί ύμνοι, το αποστολικό και ευαγγελικό ανάγνωσμα, μας προετοιμάζουν να υποδεχθούμε το στάδιο της νηστείας με αγάπη, συναλληλία, χωρίς κατάκριση, έχθρα και μίσος. Γι΄ αυτό καλούμαστε και το απόγευμα της Κυριακής της Τυρινής, στον Εσπερινό της Συγχωρήσεως, να ασπαστούμε και ζητήσουμε συγχώρεση από τους αδελφούς μας. Η σημερινή Κυριακή είναι αφιερωμένη στην ενθύμηση του γεγονότος της εκδιώξεως των πρωτοπλάστων Αδάμ και Εύας, από τον παράδεισο της τρυφής. Βρίσκονταν στον Παράδεισο, απολάμβαναν όλα εκείνα τα αγαθά α ουκ εστίν αριθμός, έπειτα όμως εξέπεσαν και εξορίσθηκαν, λόγω της παρακοής που έκαναν «Οίμοι, τι πέπονθα ο τάλας εγώ! μίαν εντολήν παρέβην ...

Ο Δημήτριος Γόνης, Ομότιμος Καθηγητής ΕΚΠΑ μιλάει στο  Διεθνές Επιστημονικό Συμπόσιο «Οι δρόμοι του Ελληνικού Πνεύματος στο κόσμο των Σλάβων», Κύριλλος και Μεθόδιος, Ησυχασμός, Άγιον Όρος -Εις Μνήμην καθηγητού Αντωνίου-Αιμιλίου Ταχιάου αναπτύσσοντας το θέμα «Η απάντηση του Τυρνόβου Ευθυμίου στο ερώτημα του μοναχού Κυπριανού για τη γονυκλισία».

Μνημονεύουμε και πάλι αυτήν την Κυριακή, στα πρόθυρα της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής, την έξωση του Πρωτοπλάστου Αδάμ και της Προμήτορος Εύας από τον Παράδεισο της τρυφής και της απολαύσεως, καθώς μας παραδίδουν τα ιερά κείμενα της Εκκλησίας μας. «Θυμόμαστε τον χαμένο Παράδεισο του Θεού, την τιμή που μας έκανε ο Πλαστουργός να μας δημιουργήσει κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσίν Του, δίνοντάς μας μία βαθειά καρδιά που μπορεί να φέρει μέσα της τη ζωντανή και παράδοξη αίσθηση του αληθινού Θεού. Η κοινωνία μαζί Του είναι η ευδαιμονία μας και ο Παράδεισός μας»1. Έτσι, από σήμερα αρχίζουμε το ταξίδι της επιστροφής. Πραγματοποιούμε την αναζήτηση αυτού του χαμένου θησαυρού και εκπληρώνουμε τον αιώνιο προορισμό μας, που δεν είναι άλλος από την κατάκτηση αυτής ...

Ο Ματθαίος Τσαμκιράνης αν και ένας εκ των μεγάλων πρωτοψαλτών του Παγγαίου και της Καβάλας σύντομα έγινε γνωστός και πέρα των ορίων της περιοχής του. Το  έμφυτο μουσικό του ταλέντο, η καλλιφωνία  και η πιστότητα στην εκτέλεση είναι μερικές από τις μουσικές αρετές του που τον κατέστησαν δάσκαλο της ψαλτικής τέχνης και εκφραστή του παραδοσιακού ύφους ψαλσίματος. Μαθήτευσε στον Αθανάσιο Καραμάνη ενώ συνέψαλε με τον Θρασύβουλο Στανίτσα σε αγρυπνίες στο  Άγιον Όρος. Ο Μανώλης Χαντζηγιακουμής τον συμπεριέλαβε στους πρωτοψάλτες που ηχογραφήθηκαν στα πλαίσια των εκδόσεων της σειράς «Μνημεία Εκκλησιαστικής Μουσικής». Κυριακή της Τυροφάγου εις τους αίνους: «Το στάδιον των αρετών ηνέωκται», ήχος πλ. α΄. Ψάλει ο Ματθαίος Τσαμκιράνης. Your browser does not support the audio element.

Ο  Δημήτριος Γαλάνης, Πρωτοψάλτης και Καθηγητής Βυζαντινής Μουσικής ψάλει το Ιδιόμελο της Κυριακής της Τυρινής  «Οἴμοι! ὁ Ἀδάμ» σε ήχο πλ. α΄. Πρόκειται για ηχογράφηση που πραγματοποιήθηκε στον Ιερό Ναό Αγίας Βαρβάρας Άνω Τούμπας Θεσσαλονίκης, κατά την η 2η ιεροψαλτική Σύναξη που διοργάνωσε τη Κυριακή 17 Φεβρουαρίου 2019,  η εκεί ενορία.

Το ανθρώπινο γένος στο πρόσωπο του παλιού Αδάμ έπεσε, όταν αμάρτησε απέναντι στην αγάπη· κι η φοβερή κρίση του Θεού θα είναι μια κρίση για την ανθρώπινη αγάπη. Ο άνθρωπος είχε προσκληθεί στην πλήρη αντίληψη, σε μια ενότητα ολόκληρης της ζωής του με το Θεό μέσω της αγάπης αλλά έπεσε επειδή θέλησε να μάθει το μυστήριο του είναι με την κρύα λογική του και την τυφλωτική αντίληψη της σάρκας. Και έγινε σάρκα, το πνεύμα σβήστηκε ενώ ο φυσικός άνθρωπος θριάμβευσε μέσα του, κι έγινε αυτό που γνωρίζουμε τους εαυτούς μας να είναι: κάτοχος ενός αβέβαιου, ψεύτικου είδους κατανόησης του μυαλού κι ενός μεθυστικού είδους αντίληψης του σώματος. Τη γνώση όμως εκείνη που ο άνθρωπος είχε κληθεί να αποκτήσει μέσα στην ενότητά του ...

Αδελφοί χριστιανοί, θα σας πω τρία πράγματα, τρία λόγια του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, για να ευαρεστούμε και τον Θεό και τους ανθρώπους. Το πρώτο που πρέπει να φροντίζουμε είναι το να είμαστε αγαπημένοι με τους άλλους ανθρώπους. Μα οι άλλοι μας έκαναν κακό, μας συκοφάντησαν, μας πίκραναν, πως να είμαστε αγαπημένοι μαζί τους; Ο Ιησούς Χριστός ο Θεός μας, αγαπητοί μου, μας είπε να συγχωρούμε τα όσα έκαναν οι άλλοι εναντίον μας και, αν το κάνουμε αυτό, να είμαστε βέβαιοι ότι και ο Θεός πατέρας μας θα συγχωρήσει και τα δικά μας αμαρτήματα. Και για να βεβαιωθούμε ότι έτσι θα γίνει, ο Χριστός μας είπε πάλι τον λόγο αυτό αντίστροφα. Μας είπε δηλαδή: «Αν δεν συγχωρήσετε στους ανθρώπους τα αμαρτήματά ...

Εισήγηση του Γέροντος Ελισαίου, Καθηγουμένου της Ιεράς Μονής Σίμωνος Πέτρας Αγίου Όρους με θέμα: «Η μαρτυρία του μοναχισμού στη διορθόδοξη, διαχριστιανική και διαθρησκειακή πραγματικότητα» στη Διημερίδα «Θρησκευτική – Εκκλησιαστική Διπλωματία στον 21ο αιώνα» «Αποτύπωση Αρχών Πολιτικής και προτάσεις χάραξης Στρατηγικής για την άσκηση Θρησκευτικής και Εκκλησιαστικής Διπλωματίας», η οποία πραγματοποιήθηκε στις 28 Φεβρουαρίου και 1 Μαρτίου 2019.

  Ο Μητροπολίτης Λεμεσού Αθανάσιος μιλάει για την πανάρχαια επιθυμία και ανάγκη του ανθρώπου να γνωρίσει τον εαυτό του και τον Θεό, τονίζοντας ότι η γνώση περί του Θεού είναι απαραίτητη για την αυτογνωσία μας.   Your browser does not support the audio element.

Ο Ιωάννης Ταρνανίδης μιλάει στο  Διεθνές Επιστημονικό Συμπόσιο «Οι δρόμοι του Ελληνικού Πνεύματος στο κόσμο των Σλάβων», Κύριλλος και Μεθόδιος, Ησυχασμός, Άγιον Όρος -Εις Μνήμην καθηγητού Αντωνίου-Αιμιλίου Ταχιάου αναπτύσσοντας το θέμα: «Η πόλη της Θεσσαλονίκης ως ανάχωμα στην κατακτητική επέλαση των Σλάβων και συγχρόνως ως Πύλη εισόδου των ελληνοβυζαντινών πολιτιστικών αγαθών στον κόσμο τους».

Τοποθέτηση της Άννας Κόλτσιου-Νικήτα στο  Α΄ Διεθνές Συμπόσιο Ομιλητικής με θέμα: «Η σπουδή της ομιλητικής και η έρευνα. Συμβολή στο κήρυγμα της Εκκλησίας και στη μετάδοση του μηνύματός της στον σύγχρονο κόσμο» το οποίο πραγματοποιήθηκε στην αί της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ. τη 1η Μαρτίου, 2019.

Η ευλογημένη και θεοφιλής διακονία της χριστιανικής Κατήχησης θα μπορούσαμε να πούμε ότι έχει ως απαρχή την εντολή του Κυρίου προς τους μαθητές Του, λίγο προ της Αναλήψεως, όπως αυτή διατυπώνεται στην κατακλείδα του Κατά Ματθαίον: πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τα έθνη, βαπτίζοντες αυτούς εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του αγίου Πνεύματος, διδάσκοντες αυτούς τηρείν πάντα όσα ενετειλάμην υμίν· και ιδού εγώ μεθ’ υμών ειμι πάσας τας ημέρας έως της συντελείας του αιώνος. Αμήν. Μαθητεία, λοιπόν, όλων των εθνών, όλων των ανθρώπων ανεξαίρετα, αδιάκριτα, αχώριστα. Η δε μαθητεία προϋποθέτει διδασκαλία και εφόσον ο Διδάσκαλος αναλαμβάνεται στους ουρανούς αναθέτει στους μαθητές του και εκείνοι σε δικούς τους μαθητές την ιερουργία του λόγου. Την διδασκαλία τήρησης όλων των εντολών ...

Ο κ. Παναγιώτης Τσακύρης, Δικηγόρος, Μουσικοδιδάσκαλος, στο πρώτο μέρος της συνέντευξής του στην Πεμπτουσία αναφέρεται στα πρώτα του βήματα στη ψαλτική τέχνη, στους πρώτους του δασκάλους και στην ανάληψη του αριστερού αναλογίου στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό της Καλλονής σε ηλικία 15 ετών.

Ο Θεός δημιούργησε τον άνθρωπο χωρίς την συνεργασία του ανθρώπου. Έκτοτε όμως δεν κάνει τίποτε για τον άνθρωπο χωρίς την συνεργασία του. Άλλωστε η δημιουργικότητα αποτελεί ουσιώδες στοιχείο της «κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν» Θεού κατασκευής του. Η επιστημονική δημιουργία, αν και δεν είναι δημιουργία εκ του μηδενός, συνδέεται με το δημιουργικό έργο του Θεού. Σύμφωνα μάλιστα με τις νεώτερες επιστημονικές θεωρίες (Θερμοδυναμική, Κβαντική φυσική, Θεωρία του χάους) το «είναι» δεν προηγείται του «γίγνεσθαι», αλλά συνιστά ένα διαρκές και μη αναστρέψιμο «γίγνεσθαι», το οποίο συνδέεται άμεσα με την ανθρώπινη παρουσία, αλλά και είναι διαρκώς ανοικτό προς το μέλλον. Έτσι ο άνθρωπος καλείται να συμμετέχει δημιουργικά στην δημιουργία προκαλώντας με τις ενέργειες και τις παρεμβάσεις του νέες καταστάσεις στο «γίγνεσθαι». Όλα, όσα ...

Εισήγηση του πρωτοπρεσβυτέρου π. Πέτρου Μινώπετρου, Σκηνοθέτη κινηματογράφου και Εκπαιδευτικού με θέμα: «Η διδασκαλία της Έβδομης Τέχνης» στις Τριήμερες Εκδηλώσεις για την εορτή των Τριών Ιεραρχών του Ιδρύματος Νεότητος και Οικογένειας της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών με τίτλο: «Η Τέχνη στην Αγωγή Παιδιών και Νέων», 1-3 Φεβρουαρίου 2019 στο Πολιτιστικό Κέντρο Ι. Α. Αθηνών.

Τον κόσμο αν εμαρμάρωσα, τον κόσμο τον ανάστησα, στά πόδια μου άγγελοι οι Καιροί, γύρω μου σκλάβες οι Ώρες. Δείχνω μια μυστική Χαναάν στα γαλανά υπερκόσμια· μα εδώ πατρίδες πάναγνες είσαστ’ εσείς, τρεις Χώρες! Με το κήρυγμα του Ευαγγελίου ο απόστολος μαρμάρωσε τον κόσμο, δηλαδή τον ανέτρεψε. Αυτό συνέβη διότι «ο λόγος γαρ ο του σταυρού τοις μεν απολλυμένοις μωρία εστί, τοις δε σωζομένοις ημίν δύναμις Θεού εστι» (Α’ Κορ Α’, 18). Όμως, παρά την όποια ανατροπή και αλλαγή επέφερε ο Λόγος του Θεού, επήλθε τελικώς η ανάσταση του κόσμου, διότι εγκαθιδρύθηκε κάτι ανώτερο και υψηλότερο από τις παλαιές θρησκείες και διδασκαλίες, το μήνυμα της Αναστάσεως του Χριστού και της Επουρανίου Βασιλείας του Θεού. Η νέκρωση αυτή και η ανάσταση του ...

Ο Γέροντας Αιμιλιανός Σιμωνοπετρίτης, αυτός ο μεγάλος σύγχρονος θεολόγος και νηπτικός, προσέθετε στην νηστεία και μια άλλη βαθύτερη ερμηνεία πέραν των γνωστών και καθιερωμένων. Η νηστεία γι αυτόν, ήταν μια βαθιά υπαρξιακή προσμονή. Προσμονή του όλου ανθρώπου, ψυχής και σώματος, προς τον Θεό. Η νηστεία κατά τον Γέροντα Αιμιλιανό, είναι μια κραυγή του πληγωμένου ανθρώπου, που μέσα στο σπίτι ή στο κελί του μοναστηριού, πεσμένος ενίοτε στα ψυχικά του πατώματα, γεμάτος δάκρυα ή πολλάκις στεγνωμένος ακόμη κι απ΄ αυτά, κραυγάζει προς τον Θεό «είμαι εδώ Κύριε και σε προσμένω…». Παρόλα τα κενά, τα λάθη, τα πάθη, τις αμαρτίες και αστοχίες μου, είμαι εδώ, ένα αδύναμο πλάσμα και σε προσμένω, σε ζητώ, ελθέ. Με τη νηστεία, την αίσθηση αυτή κενότητας στο σώμα ...