Πεμπτουσία· Ορθοδοξία-Πολιτισμός-Επιστήμες

Με ιδιαίτερη χαρά πληροφορηθήκαμε ότι κυκλοφόρησε το νέο φιλόμουσο   εκδοτικό   πόνημα   με   τίτλο  «Βιβλιογραφία   της Βυζαντινής Εκκλησιαστικής Μουσικής: Περίοδος Β’ (1900-1999)» του δευτέρου τόμου του έργου του Μαΐστορα της Μεγάλης του   Χριστού   Εκκλησίας   και   Καλύμνιου   μουσικοδιδάσκαλου καθηγητή κυρίου  Γεωργίου   Χατζηθεοδώρου*  από τον εκδοτικό οίκο «Ο Μιχαήλ Πολυχρονάκης», καθώς αποτελεί και συνέχεια του   εξαίρετου   και   σπουδαίου   πρώτου   τόμου   του   1998,   που περιελάμβανε τα έντυπα της περιόδου από το 1820 έως το 1899. Πρόκειται για ένα έργο πολύμοχθο και καλύπτει ένα μεγάλο κενό   στην   βιβλιογραφία   της   εκκλησιαστικής   μουσικής. Περιλαμβάνει   αναλυτικά   στις   432   σελίδες   του   1397   τίτλους εντύπων αυτοτελώς εκδοθέντων, δηλαδή ό, τι εκδόθηκε αυτοτελώς τον   Κ’   αιώνα,   και   επί   πλέον   450   τίτλους   εκδόσεων   ξένων συγγραφέων. Αξίζει να σημειωθεί πως είναι καρπός πολύχρονης έρευνας και ...

Κυκλοφορούν το προσεχές διάστημα τα ΑΝΑΛΕΚΤΑ Β΄ και Γ΄ ( ΣΤ΄ και Ζ΄ τόμοι) της σειράς ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ του Γεωργίου Ν. Κωνσταντίνου, οι οποίοι περιέχουν Χερουβικά και Κοινωνικά διαφόρων διδασκάλων καθώς και Συνθέσεις Ιακώβου του Πρωτοψάλτου.   Καλύπτουν κατά μεγάλο μέρος τις ανάγκες τόσο των σπουδαστών του τετάρτου έτους του Αναλυτικού Προγράμματος των ωδείων και των σχολών βυζαντινής μουσικής όσο και αυτών που διακονούν στα ιερά αναλόγια. Από τον Πρόλογο των βιβλίων πληροφορούμαστε ότι τα μουσικά κείμενα έχουν εκτυπωθεί δίχρωμα και καταγράφηκαν με βάση: – τα αυτόγραφα του Γρηγορίου Πρωτοψάλτου, το Ταμείον Ανθολογίας του Χουρμουζίου Χαρτοφύλακος (1824), το Δοξαστάριον του Ιακώβου Πρωτοψάλτου (χειρόγραφη και έντυπη -1836- παράδοση) και την τετράτομη Πανδέκτη (1851-1852), και – όσα αναφέρουν ο Χρύσανθος στα θεωρητικά του ...

Η Λέλα Μηνοπούλου γεννήθηκε το 1898 στη Λίμνη Ευβοίας. Ήταν πρωτότοκη κόρη του Αθανασίου Μηνόπουλου και της Σοφίας Μπούμπουλη. Το 1916 παντρεύτηκε τον φαρμακοποιό Νικόλαο Καραγιάννη, με τον οποίο απέκτησε επτά παιδιά: την Ιωάννα, τον Γεώργιο, την Ηλέκτρα, τον Βύρωνα, τον Νέλσωνα, τη Νεφέλη και την Ελένη. Η κατάληψη της Ελλάδας υπό των Ιταλογερμανών μεταμόρφωσε την ελληνίδα νοικοκυρά σε πρωτεργάτιδα της Εθνικής Αντίστασης. Από τις πρώτες ημέρες της Κατοχής έφτιαξε μία ομάδα με πυρήνα μέλη της οικογένειάς της και άρχισε το έργο της απόκρυψης και φυγάδευσης των βρετανών στρατιωτικών που είχαν εγκλωβιστεί στην Ελλάδα. Με την πάροδο του χρόνου, η μικρή οικογενειακή ομάδα διευρύνθηκε και εξελίχθηκε στην αντιστασιακή οργάνωση «Μπουμπουλίνα», που αριθμούσε πάνω από 100 μέλη. Η σύλληψη του γιου της Γεωργίου ...

Ο ομότιμος καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Παν. Αθηνών Πρωτ. Γεώργιος Μεταλληνός, μιλώντας την Κυριακή προ της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού, αναφέρεται στο σταυρικό πάθος του Χριστού, που είναι η μεγαλύτερη ένδειξη της αγάπης του Θεού για τον άνθρωπο.   Your browser does not support the audio element.

Κυριακή προ της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού: η σύναξις των Αγίων Ιωακείμ και Άννης Κάθε γεγονός στη ζωή της Εκκλησίας μας εορτάζεται και τιμάται με τη δέουσα τιμή. Είθισται η απόδοση μιας Δεσποτικής και Θεομητορικής εορτής να γίνεται μετά από οκτώ ημέρες. Ουσιαστικά παρατείνεται η εορτή, γι΄ αυτό και ακούσαμε και σήμερα στην Ακολουθία του Όρθρου να ψάλλουμε τον Κανόνα, το Εξαποστειλάριο και τους Αίνους της εορτής της Γεννήσεως της Θεοτόκου. Η απόδοση των εορτών κληρονομήθηκε από το Μωσαϊκό Νόμο. Με ρητή διάταξη του Μωσαϊκού Νόμου, οι μεγάλες Ισραηλιτικές εορτές διαρκούσαν 8 ημέρες . Αυτή τη συνήθεια την κληρονόμησε και η Χριστιανική λατρεία. Από πολύ ενωρίς επικρατούσε η συνήθεια, (τουλάχιστον στην Εκκλησία των Ιεροσολύμων), να παρατείνεται ο εορτασμός των μεγάλων Χριστιανικών ...

Μια άγνωστη πτυχή της ζωής του πολιούχου της Κεφαλονιάς Σύμφωνα με τους βιογράφους του (Αρχιεπίσκοπο Χρυσόστομο Παπαδόπουλο και Πρωτοπρεσβύτερο Κωνσταντίνο Γ. Γκέλη), ο νεαρός Νοταράς (δεν είναι γνωστό το κοσμικό του όνομα, ίσως ονομαζόταν Γεώργιος), ο μετέπειτα Όσιος Γεράσιμος Κεφαλληνίας, με την βαριά προγονική κληρονομιά του, ως συγγενής του Αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Παλαιολόγου από την μητέρα του και του Πρωθυπουργού Λουκά Νοταρά από τον πατέρα του, αναχώρησε από την ιδιαίτερή του πατρίδα, τα Τρίκαλα Κορινθίας, το 1527, σε ηλικία 20 ετών . Μετέβη στη Ζάκυνθο όπου παρέμεινε τρία έτη. Πιθανή αιτία της μετάβασής του στη Ζάκυνθο ήταν η σχετική ελευθερία που απολάμβαναν τα Ιόνια νησιά (λόγω της Ενετοκρατίας) στην καλλιέργεια των Ελληνικών γραμμάτων και των επιστημών. Άλλη πιθανή αιτία ήταν η γνωριμία του ...

ΟΜΙΛΙΑ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΠΡΟ ΤΗΣ ΥΨΩΣΕΩΣ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ 9. 9. 2018 ( Ιωάν. 3,13-17) Σήμερα, Κυριακή προ της εορτής της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού, ο Κύριος με λίγα λόγια παρουσιάζει το κεντρικό θέμα του Ευαγγελίου: Ο Θεός σώζει τον κόσμο από τον διάβολο και την αμαρτία κινούμενος από απέραντη αγάπη και μόνον! Για να το καταλάβουμε καλύτερα αυτό χρησιμοποιεί το εντυπωσιακό εκείνο γεγονός που συνέβη στη έρημο με τους Ισραηλίτες (Αριθμοί 21,9). Ο λαός αυτός είχε ελευθερωθεί από τη σκλαβιά των Αιγυπτίων με θαυμαστές επεμβάσεις του Θεού. Όμως, οι Ισραηλίτες συχνά ξεχνούσαν τον αληθινό Θεό, που κάθε μέρα τους έτρεφε με ουράνια τροφή, και λάτρευαν τα είδωλα. Ο Θεός για να τους συνετίσει επέτρεψε φίδια δηλητηριώδη να τους δαγκώνουν και πολλοί άθρωποι να πεθαίνουν. ...

Εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος. Στη σημερινή περικοπή του Ευαγγελίου, λέμε ότι ο Θεός δεν έστειλε τον μονογενή Του Υιό στον κόσμο για να κρίνει τον κόσμο, αλλά για να σώσει τον κόσμο. Ο Ζωντανός Θεός γίνεται η αλήθεια του ζώντος ανθρώπου, μοιράζεται μαζί του όλη την ανθρώπινη μοίρα, την κατάσταση του δημιουργήματος ενός πεπτωκότος κόσμου, όλα τα δεινά, περιλαμβάνοντας και την τραγωδία του θανάτου, που περιέχει και την τραγική απώλεια της συναίσθησης της κοινωνίας με τον Πατέρα: Θεέ μου, Θεέ μου, γιατί με εγκατέλειπες; Και σωζόμαστε, με την ζωή Του, και τον θάνατό Του, και τα λόγια Του: «Πάτερ, άφες αυτοίς, ου γαρ οίδασι τι ποιούσι» (Πατέρα, συγχώρησέ τους, δεν ξέρουν τι κάνουν). ...

Για τους πολύ μικρούς μας φίλους Όταν ήσουν πιο μικρό παιδάκι ίσως τα πρωινά έμενες στο σπίτι μαζί με τη μαμά ή τον μπαμπά ή, ίσως με τη γιαγιά και τον παππού. Τώρα έγινες τεσσάρων, πέντε ή έξι χρονών. Οι γονείς σου σου είπαν ότι σήμερα ανοίγουν τα σχολεία. Έτσι, θα πας ή στο Νηπιαγωγείο ή στην Πρώτη τάξη. Αυτό σημαίνει ότι έχεις μεγαλώσει. Για να πάνε όλα καλά, θα πρέπει να είσαι υπάκουο παιδί και στους γονείς σου και στις δασκάλες σου. Και δείχνοντας με τον τρόπο αυτόν την αγάπη σου σ΄ αυτούς, κάνεις χαρούμενο και τον φύλακα άγγελό σου, που είναι συνέχεια κοντά σου και σε βοηθάει. Αν είχες πάει στο σχολείο και πέρυσι, θα συναντήσεις  τους φίλους και τις φίλες ...

Το βράδυ της αποφράδας 27-ης Αυγούστου 1922 γράφονταν ο τραγικός επίλογος μιας εκ των δραματικοτέρων σελίδων της ελληνικής ιστορίας. Και σε τούτη, την αλήστου μνήμης έκφανση του ιστορικού μας γίγνεσθαι, ο κλήρος – αναπόσπαστο κομμάτι του ελληνικού λαού – δεν μπορούσε παρά να έχει, την δική του συνδρομή. Με τον μαρτυρικό θάνατο του ακατάβλητου πατριώτη Μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσόστομου Καλαφάτη, αφού προηγήθηκε η διαπόμπευσή του απο το φανατισμένο τουρκικό πλήθος, η Σμύρνη και μαζί της ολόκληρος ο ελληνισμός της Ιωνίας, παραδίδονταν στην θηριωδία των κεμαλικών στρατευμάτων υπο τον βαλή Νουρεντίν μπέη. Ποιά είναι όμως τα στοιχεία που συνθέτουν την κορυφαία φυσιογνωμία του διαπρεπή κληρικού και εθνομάρτυρος Χρυσόστομου ; Μια έστω και σύντομη στα πλαίσια της επιφυλλίδας, αποτίμηση της πολυσχιδούς προσφοράς του, ...

Αν η συκοφαντία ενός προσώπου αποτελεί ανήθικη συμπεριφορά, αφού αλλοιώνει την εικόνα του στους άλλους και τους επηρεάζει αρνητικά, η συκοφαντία του Θεού επηρεάζει τη σχέση των ανθρώπων με το Θεό, αφού Τον αρνούνται ή τον πιστεύουν λανθασμένα. Μια από τις σημαντικές συκοφαντίες που εκτόξευσε ο διάβολος κατά του Θεού είναι να Τον παρουσιάσει ως σκληρό, τιμωρό και καταπιεστικό. Με αφορμή, βέβαια, την παιδαγωγική στάση έναντι των Εβραίων, κατά την Παλαιά Διαθήκη, όπου, ως πατέρας φαίνεται να θυμώνει μαζί τους και να τους τιμωρεί για τις ατασθαλίες κι απιστίες τους. Όσοι εντρυφούν θεολογικά στην Αγία Γραφή εύκολα διαπιστώνουν τη σταδιακή αποκάλυψη του Θεού προ Χριστού και την ξεκάθαρη πλέον φανέρωση του προσώπου Του με τον ερχομό του Υιού Του και την επιφοίτηση ...

Ανοιξαντάρια εις ήχον πλ. δ΄. Ψάλλουν ο Γεώργιος Χατζηχρόνογλου κι ο Πέτρος Πάτρας. Να σημειωθεί ότι κατά κύριο λόγο είναι τα ανοιξαντάρια του Θεοδώρου Φωκαέως, ενώ κάποια στιγμή παρεμβάλλονται ένας στίχος εκ των αργών συντετμημένων παρά του Χουρμουζίου Χαρτοφύλακος ανοιξανταρίων (Χατζηχρόνογλου) και ένας στίχος από τα «Πολίτικα» ανοιξαντάρια του Γεωργίου Ραιδεστηνού (Πάτρας). Η ηχογράφηση προέρχεται από τον πανηγυρικό εσπερινό του Αγίου Χαραλάμπους το 1997 στο χωριό Επιτάλιο Ηλείας. Η επεξεργασία της εικόνας και του βίντεο έγιναν από τον Λεωνίδα Τσούκαλα, Καθηγητή Βυζαντινής Μουσικής Εκκλ. Ιδρύματος Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών. Για το κανάλι του Λεωνίδα Τσούκαλα στο YouTube πατήστε εδώ

Κεραυνός στο κεφάλι μου η είδηση του θανάτου της. Το προηγούμενο Σάββατο ήμασταν μαζί όλη μέρα. Για την τελευταία μας συνάντηση, όπως φάνηκε. Ομιλητική, ενεργητική, όπως πάντα. Αρκούσε το όνομα ενός σκοπού για να ξεκινήσει να τον τραγουδά χωρίς να σταματά πριν ξακρίσει το τραγούδι, παρά τις έντονες προσπάθειές μου να τη σταματήσω, γιατί έβλεπα την ώρα να κυλά. Και τώρα, ούτε εβδομάδα δεν πέρασε και έφυγε. Πλήρης ημερών βέβαια, αλλά η εικόνα που είχαμε πριν 6 μέρες δεν ταιριάζει με τη σημερινή… Αργά τη γνώρισα. Το 2015 τον Φεβρουάριο. Ήταν όταν κατεβήκαμε για δεύτερη φορά στην Κω. Έπρεπε οπωσδήποτε να τη δούμε, γιατί είχε θητεύσει δίπλα στον Σίμωνα Καρά. 1-2 ώρες υπολογίσαμε. Τι να θυμάται από την παράδοση της Αντιμάχειας, ...

«Σίγησε» η φωνή των Δωδεκανήσων κι όμως θα ακούγεται πάντοτε. Η «Άννα της θάλασσας» ή το «Δυοσμαράκι» του Αιγαίου εκοιμήθη σήμερα σε ηλικία 95 ετών…. Ένα μεγάλο ευχαριστώ σε εκείνους τους ανθρώπους σαν την Άννα Σαρρή – Καραμπεσίνη που με την αγάπη τους για την παραδοσιακή μουσική διέσωσαν την ταυτότητα μας, ένα μεγάλο ευχαριστώ σε εκείνους που τραγούδησαν την γέννηση, το γάμο, τους καημούς, την ξενιτιά, τις χαρές, τις λύπες, ακόμα και αυτόν τον θάνατο… Η Άννα Σαρρή-Καραμπεσίνη γεννήθηκε στην Αντιμάχεια της Κω. Προικισμένη από το Θεό με μια φώνή μοναδική από μικρή ηλικία, με πρώτους δασκάλους τους γονείς της, αγάπησε το τραγούδι και αφοσιώθηκε σ’αυτό με πάθος και μεράκι. Πήγε στην Αθήνα το 1947 μαζί με την αδερφή της Ευτυχία. Το ...

Κυριακή προ της Υψώσεως «Είπε ο Κύριος: Κανένας δεν ανέβηκε στον ουρανό παρά μόνο ο Υιός του Ανθρώπου, που κατέβηκε από τον ουρανό, και που είναι στον ουρανό. Όπως ο Μωυσής ύψωσε το χάλκινο φίδι στην έρημο, έτσι πρέπει να υψωθεί ο Υιός του Ανθρώπου, ώστε όποιος πιστεύει σ’ αυτόν να μη χαθεί αλλά να ζήσει αιώνια. Τόσο πολύ αγάπησε ο Θεός τον κόσμο, ώστε παρέδωσε στον θάνατο τον μονογενή του Υιό, για να μη χαθεί όποιος πιστεύει σ’ αυτόν αλλά να έχει ζωή αιώνια. Γιατί, ο Θεός δεν έστειλε τον Υιό του στον κόσμο για να καταδικάσει τον κόσμο, αλλά για να σωθεί ο κόσμος δι’ αυτού» (Ιωάν. 3, 13-17). Τα λόγια του Χριστού στην περικοπή Ιωάν. 3, 13-17 αποτελούν μέρος ...

Το ιερό Μητροπολιτικό παρεκκλήσιο της Παναγίας Νεραντζιώτισσας βρίσκεται στα ριζά του λόφου του Πέλικα στο Μαρούσι, πλησίον των παρεκκλησίων του Αγίου Νικολάου και του Αγίου Ιωάννου του Πέλικα αφ’ενός, και του ομώνυμου σταθμού του Ηλεκτρικού και Προαστιακού σιδηροδρόμου αφ’ετέρου. Πιθανώς ονομάστηκε Νεραντζιώτισσα λόγω της καλλιέργειας νεραντζιών στη γύρω περιοχή. Χτίστηκε – βάση εγχάρακτης αναφοράς στο υπέρθυρο του νάρθηκα – το έτος 1578. Μάλιστα στον χώρο αυτό που αποτελούσε το κέντρο του οικισμού κατά την αρχαιότητα και τους Βυζαντινούς χρόνους, πριν μεταφερθεί την περίοδο της τουρκοκρατίας πιο ανατολικά, υπήρχε ο ναός της Αμαρυσίας Αρτέμιδος και κατόπιν παλαιοχριστιανικός ναός, ίχνη του οποίου διακρίνονται μέχρι σήμερα. Στον κυρίως ναό και το ιερό βήμα σώζεται μέρος του τοιχογραφικού διάκοσμου του 18ου αιώνα, έργο δύο αγιογράφων. ...

Καθώς προετοιμαζόμαστε να εορτάσουμε τη μεγάλη εορτή της Παγκοσμίου Υψώσεως του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού, η οποία κατά τη λειτουργική παράδοση της Εκκλησίας μας φέρει τα ίσα προς την Αγία και Μεγάλη Παρασκευή –γι’ αυτό και αυστηρή νηστεία-, το ευαγγελικό ανάγνωσμα της ημέρας μας υπενθυμίζει μια άλλη παράξενη ύψωση που είχε προηγηθεί και είχε λάβει χώρα στη μέση της ερήμου, αιώνες πριν, κατά την έξοδο του ισραηλιτικού λαού από τη δουλεία της Αιγύπτου. Τι είχε συμβεί; Οι Ιουδαίοι, μη μπορώντας να περάσουν μέσα από το βασίλειο της Εδώμ, αναγκάστηκαν να κάνουν κύκλο για να το παρακάμψουν, μέσα από περιοχή άνυδρη και απαράκλητη. Κατά την προσφιλή τους τακτική, άρχισαν πάλι τον γογγυσμό και τη γκρίνια ενάντιόν του Μωυσή και εμμέσως εναντίον του ...

Δημοσιεύεται για πρώτη φορά από την Ι. Μητρόπολη Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας η ευχή του Σεβ. Μητροπολίτου Εδέσσης, κ. Ιωήλ, «ΕΙΣ ΧΕΙΡΟΘΕΣΙΑΝ ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ ΥΠΗΡΕΤΟΥΝΤΟΣ ΕΙΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΝ ΔΙΑΚΟΝΙΑΝ ΕΝ Τῼ ΚΟΣΜῼ». Η ευχή αυτή συνετέθη κατόπιν προτροπής του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου και εγκρίθηκε από την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος με την παραγγελία να χρησιμοποιείται στις χειροθεσίες κληρικών που διακονούν εν τω κόσμω (βλ. σχετική Εγκύκλιο). Σημειώνεται ότι η ανάγκη συνθέσεως της ευχής αυτής προέκυψε, επειδή το περιεχόμενο της προϋπάρχουσας ευχής χειροθεσίας Αρχιμανδρίτου του ι. Ευχολογίου συνδέεται με ιερομονάχους που εγκαταβιούν σε ιερά μονή και όχι με αγάμους κληρικούς που διακονούν στον κόσμο. ΕΥΧΗ ΕΙΣ ΧΕΙΡΟΘΕΣΙΑΝ ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ ΥΠΗΡΕΤΟΥΝΤΟΣ ΕΙΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΝ ΔΙΑΚΟΝΙΑΝ ΕΝ ΤΩι ΚΟΣΜΩι Ποιήμα του Σεβασμιωτάτου ΜητροπολίτουΕδέσσης, Πέλλης και ...

Τα μέτρα με τα οποία κρίνεται στην εποχή μας ο πλούτος και η φτώχεια είναι διαφορετικά. Σήμερα φτωχοί δεν θεωρούνται μόνο όσοι δεν έχουν στέγη και τροφή, αλλά και όσοι δεν διαθέτουν τον στοιχειώδη μηχανικό εξοπλισμό για το σπίτι και την εργασία τους. Και πλούσιοι δεν θεωρούνται αυτοί που διαθέτουν μόνο τις δυνατότητες των πλουσίων του παρελθόντος, αλλά και πολύ περισσότερες. Ο πλούτος και η φτώχεια διαρκώς εκσυγχρονίζονται, ενώ η ανισότητα στον καταμερισμό του πλούτου γίνεται διαρκώς μεγαλύτερη . Και η διαδικασία αυτή διευκολύνεται με την χρηματοοικονομία, δηλαδή την οικονομία με νομισματικό και όχι με παραγωγικό περιεχόμενο, που προώθησε την παγκοσμιοποίηση και προωθείται από αυτήν. Το χρήμα θεωρήθηκε εξαρχής επικίνδυνο για την πνευματική ζωή των πιστών. Η φιλαργυρία, που συνδέθηκε και ...